Prawo alimentacyjne jako przykład regulacji prawnej solidarności międzypokoleniowej

• Autorzy: Małgorzata Łączkowska

Warianty tytułu

Maintenance Law as an Example of a Legal Regulation Pertaining to Intergenerational Solidarity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 940/2011/UE z 14 września 2011 r. ustanowiono rok 2012 Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie polskiego prawa alimentacyjnego stanowiącego wyraz prawnej regulacji solidarności międzypokoleniowej w zakresie zaspokajania potrzeb członków rodziny. Solidarność ta przejawia się z pewnością w odpowiednim uregulowaniu sposobu dostarczania środków utrzymania i wychowania pomiędzy rodzicami i dziećmi, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji dziecka małoletniego, jako istoty słabszej. Należy jednak zwrócić uwagę, że stosunek alimentacyjny istnieje w ogóle między krewnymi w linii prostej, łączy zatem także na przykład dziadków z wnukami. Celem opracowania jest ukazanie poszczególnych relacji międzypokoleniowych, z których wynika stosunek alimentacyjny, oraz przyjrzenie się przesłankom uzasadniającym możliwość dochodzenia świadczeń alimentacyjnych. Przedmiotem analizy była zatem, po pierwsze, sytuacja dziecka uprawnionego do otrzymywania środków utrzymania, zarówno w okresie małoletności, jak i po osiągnięciu przez nie pełnoletności. Po drugie, omówiono także uprawnienia rodziców (dziadków) do dochodzenia alimentów od swoich samodzielnych dzieci (wnuków). Podkreślić należy, że ten drugi aspekt, na który zdecydowanie rzadziej w doktrynie zwraca się uwagę, ma szczególne znaczenie w kontekście obecnych problemów demograficznych, sytuacji osób starszych oraz solidarności międzypokoleniowej. (abstrakt oryginalny)

EN

The year 2012 was announced the Year for Active Ageing and Solidarity between Generations in Decision No 940 2011 EU of the European Parliament and the European Council. The paper features the issue of Polish maintenance law which is an example of a legal regulation of the solidarity between generations. Basically, the support given and received by family members has very strong moral roots. The legal regulation provides for minimal protection only, which may be executed using the power of the state. The solidarity between generations, effected by the provision of the means for living, is very obvious in the relations between parents and children, especially when the beneficiary is an underage child (a minor). However, the right to claim maintenance is also guaranteed by law to parents (and grandparents). When an elderly person is not able to support herself or himself, the law gives them an opportunity to turn to descendents for help. It should be emphasised that this aspect of maintenance which has, so far, been a very rare subject of analyses, is gradually becoming more important from the perspective of the existing demographic problems and the process of ageing in our society. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Solidaryzm społeczny; Rodzina; Ludzie starsi; Świadczenia socjalne; Zaspokojenie potrzeb; Świadczenia alimentacyjne

EN

Social solidarity; Family; Elderly people; Social benefits; Meet needs; Maintenance payments

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 3
• Strony: 155--174

Twórcy

autor

Małgorzata Łączkowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• A. Sylwestrzak, Obowiązki dziecka wobec rodziców, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2001, z. 3.
• Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 940/2011/UE z 14 września 2011 r. w sprawie Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej (2012), Dz. Urz. UE z 23 września 2011 r., nr L 246, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:246:0005:0010:PL:PDF (22.03.2012).
• H. Ciepła, w: K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2011.
• H. Haak, Władza rodzicielska. Komentarz, Toruń 1995.
• http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/wgdruku/888 (11.04.2012).
• http://sjp.pwn.pl/szukaj/pokolenie (22.03.2012).
• http://sjp.pwn.pl/szukaj/solidarność (22.03.2012).
• J. Gajda, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Akty stanu cywilnego. Komentarz, Warszawa 2002.
• J. Gwiazdomorski, w: J.S. Piątkowski (red.), System prawa rodzinnego i opiekuńczego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985.
• J. Ignaczewski (red.), Alimenty. Sądowe komentarze tematyczne, Warszawa 2009.
• J. Ignatowicz, M. Nazar, Prawo rodzinne, Warszawa 2010.
• J. Pietrzykowski, w: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2012.
• K. Gromek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2009.
• Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Promowanie solidarności między pokoleniami, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52007DC0244:PL:NOT (22.03.2012).
• Komunikat Komisji Wspólnot Europejskich Zielona Księga "Wobec zmian demograficznych: nowa solidarność między pokoleniami", Bruksela, 16 marca 2005 r., http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/com/2005/com2005_0094pl01.pdf.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483.
• M. Andrzejewski, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2010.
• M. Andrzejewski, w: H. Dolecki, T. Sokołowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2010.
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 11 listopada 2010 r. w sprawie wyzwań demograficznych i solidarności między pokoleniami (2010/2027(INI)), Dz. Urz. UE C (E), nr 74 z 13 marca 2012 r., http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2012:074E:0019:0034:PL:PDF (22.03.2012).
• T. Domińczyk, w: K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2011.
• T. Smyczyński (red.), System prawa prywatnego, t. 12: Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2011.
• T. Smyczyński, Alimentacja członków rodziny w świetle systemu zabezpieczenia społecznego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Łódź-Gdańsk 1989.
• T. Smyczyński, O stosunku prawnym opartym na więzi rodzinnej, w: A. Choduń, S. Czepita (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, Szczecin 2010.
• T. Smyczyński, Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka a polityka socjalna państwa, Wrocław 1970.
• T. Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2009.
• T. Sokołowski, Prawo rodzinne. Zarys wykładu, Poznań 2010.
• Uchwała SN z 9 czerwca 1976 r. Zalecenia kierunkowe w sprawie wzmożenia ochrony rodziny, III CZP 46/75, OSN 1976, nr 9, poz. 184.
• Ustawa z 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U. 2009, Nr 56, poz. 458.
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, Dz. U. 1974, Nr 24, poz. 141 ze zm.
• Ustawa z 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2008, Nr 220 poz. 1431).
• Ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz. U. Nr 149, poz. 887 ze zm.
• Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, dostępne na: http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/wgdruku/888 (11.04.2012).