Turystyka szoku - między sensacją a empatią : 9/11 studium przypadku

• Autorzy: Anna Duda

Warianty tytułu

Shock Tourism - between Sensation and Empathy : 9/11 Case Study

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel. Głównym celem artykułu będzie próba definicji turystyki szoku jako jednej z gałęzi wpisujących się w zjawisko dark tourism. Po raz pierwszy fenomen spontanicznych podróży do miejsc pokatastrofalnych z antropologicznego punktu widzenia opisał Chris Rojek w 1993 r. Posłużył się on wówczas pojęciem podróży black spots, będących reakcją człowieka na przekazywane przez media wiadomości "z ostatniej chwili" (spotlights). Na gruncie polskich badań z zakresu antropologii turystyki dostrzegany jest zarówno brak tłumaczenia samego terminu, jak i wyraźnych nawiązań do podróży, których bezpośrednim stymulatorem są środki masowego przekazu. Zaproponowana definicja turystyki szoku nie zostanie ukazana jedynie jako swego rodzaju turystyka sensacji. Zwiedzający przez swą obecność wpływają bowiem nie tylko na kształt powstających Miejsc Pamięci, lecz przede wszystkim biorą czynny udział w budowaniu pamięci wokół tragicznych wydarzeń. Przykład nowojorskiej Strefy Zero ukaże, jak bardzo na przestrzeni lat zmieniła się nie tylko przestrzeń pokatastrofalna, ale także jej symboliczny wymiar. Tym samym narracja Narodowego Muzeum 11 Września, Miejsca Pamięci oraz działalność organizacji non profit 9/11 Tribute Center przyczyniają się do zmiany turystycznego spojrzenia na "miejsca szoku" z lieux de l'imagination na lieux de mémoire.
Metoda. Badania terenowe oparte głównie na obserwacji uczestniczącej (analiza narracji 9/11 Muzeum i Miejsca Pamięci, obserwacja zachowań turystów i przewodników, uczestnictwo w spotkaniach ze świadkami ataku na World Trade Center, organizowanych przez 9/11 Tribute Center).
Wyniki. Przez analizę narracji 9/11 Muzeum i Miejsca Pamięci, zapoznanie się z istotą działalności 9/11 Tribute Center badania stały się punktem wyjścia dalszych rozważań dotyczących roli turystów w budowaniu ponowoczesnych Miejsc Pamięci. Ograniczenia badań i wnioskowania. Ograniczony czas badań (10 dni).
Oryginalność pracy. Artykuł wskazuje na ponowoczesny fenomen ewolucji pokatastrofalnych miejsc w stronę memorylands, pojmowanych zgodnie z koncepcją Sharon Macdonald. Ujęcie tych przemian w ramy turystyki szoku odsłania nowe horyzonty i perspektywy badawcze.
Rodzaj. Praca teoretyczna oparta na studium przypadku 9/11. (abstrakt oryginalny)

EN

Purpose. The attempt to create a definition of the shock tourism as a type of dark tourism. The phenomenon of spontaneous travels to sites of disasters was first described from the anthropological perspective by Chris Rojek in 1993. He used the term black spots, referring to places that became travel destinations in reaction to current media coverage (spotlights). In Polish research we hitherto lack the translation of this term, as well as explicit descriptions of travels which are the immediate result of current media coverage. The proposed definition of shock tourism will be presented not only as a kind of "sensation tourism". The visitors, through their presence, not only influence the shape of memory sites but they also take part in creating the memory of tragic events. The example of New York's Ground Zero shows us how much, over the course of recent years, not only the physical space of the site, but also its symbolic dimensions have changed. The narration of 11th September National Museum, the 9/11 Memorial Site and the work of non-profit 9/11 Tribute Center contribute to changing the perception of "shock sites" from lieux de l'imagination to lieux de mémoire.
Method. Fieldwork, participant observation (an analysis of narratives of 9/11 National Museum and Memory Site; observation of tourists' and tour guides behaviour).
Findings. An analysis of narratives of 9/11 National Museum and Memori Site, as well as the activity of 9/11 Tribute Center became a starting point to further considerations on the role of tourists in creating postmodern lieux de mémoire. Research and conclusions limitations. Limited time of fieldwork (10 days).
Originality. The paper concerns postmodern phenomenon of the evolution od post-disaster sites into the memorylands, according to Sharon Macdonald's concept. The framework of shock tourism opens new horizons and research perspectives of this process.
Type of paper. Theoretical paper based on case study of 9/11. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka martyrologiczna; Podróże turystyczne; Atrakcyjność turystyczna; Mroczna turystyka

EN

Martyrdom tourism; Touristic travel; Touristic attractiveness; Dark tourism

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 39 Turystyka w antropologicznej perspektywie
• Strony: 241--261

Twórcy

autor

Anna Duda

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Baudrillard J. (1998), Precesja symulakrów, [w:] Nycz R., red., Postmodernizm, Kraków.
• Bauman Z. (1994), Dwa szkice o moralności ponowoczesnej, Instytut Kultury, Warszawa.
• Blais A., Rasic L., 2011, A Place of Remembrance. Official book of the National September 11 Memorial, National Geographic Society, Washington.
• Chanin C., Greenwald A.M., red. (2013), The stories they tell. Artifacts from the National September 11 Memorial Museum. A journey of remembrance, Skira Rizzoli, New York.
• Gutman Y. (2009), Where do we go from here: The pasts, presents and futures of Ground Zero, "Memory Studies" Vol. 2(1).
• Hirsh M. (2008), The Generation of postmemory, "Poetics Today", Vol. 29 (1).
• Komsta A. (2013), Problem dark tourism i jego możliwości w Polsce, "Turystyka Kulturowa", nr 3, http://www.turystykakulturowa.org/pdf/2013_02_03.pdf.
• MacCannell D. (2002), Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa.
• Macdonald Sh. (2013), Memorylands. Heritage and Identity in Europe Today, Routledge, London and New York.
• Nora P. (1989), Between Memory and History. Les Lieux de Mémoire, "Representations", No. 26.
• Reijnders, (2010) Places of the imagination: an ethnography of the TV detective tour, "Cultural Geographies", No. 17 (1).
• Saussure F. (1961), Kurs językoznawstwa ogólnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Seaton T. (2009), Thanatourism and Its Discontents: An Appraisal of a Decade's Work with Some Future Issues and Directions, [w:] Jamal T., Robinson M., red., Handbook of Tourism Studies, Sage, London.
• Stone P. (2006), A Dark Tourism Spectrum: Towards a Typology of Death and Macabre related with tourist sites, attractions and exhibitions, [w:] Dark Tourism Institute Publications, http://dark-tourism.org.uk/research-publications.
• Sturken M. (2007), Tourists of History. Memory, Kitsch, and Consumerism from Oklahoma City to Ground Zero, Duke University Press, Durham and London.
• Sturken M. (2004), The aesthetics of absence: Rebuilding Ground Zero, "American Ethnologist", Vol. 31 (3).
• Urry J. (2007), Spojrzenie turysty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Wieczorkiewicz A. (2008), Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży, Wydawnictwo Universitas, Polska Akademia Nauk, Kraków.