Ewolucja i struktura systemu emerytalnego w Szwecji a konstrukcja zabezpieczenia emerytalnego w Polsce

• Autorzy: Łukasz Szwedo

Warianty tytułu

Evolution and Structure of Pension System in Sweden and Framework of the Retirement Security in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest porównanie rozwiązań w szwedzkim i polskim systemie emerytalnym. Pierwsza część artykułu składa się z wprowadzenia do charakterystyki systemu emerytalnego w Szwecji, wraz z zarysem jego ewolucji, gdyż czynniki historyczne i kulturowe wywarły duży wpływ na dzisiejszy kształt tego systemu. Obecnie szwedzki system emerytalny składa się z trzech filarów. Pierwszy filar zawiera podsystemy - repartycyjny i kapitałowy, w całości oparte na składkach, oraz podsystem emerytur gwarantowanych, finansowanych z budżetu państwa. Drugi filar stanowią obowiązkowe zakładowe plany emerytalne, do których należy ponad 90% pracowników. Indywidualne plany emerytalne w ramach III filaru są dobrowolne i gromadzą niewielki odsetek oszczędności emerytalnych. Polski system emerytalny w porównaniu ze szwedzkim cechuje się dobrowolnością uczestnictwa w kapitałowej części systemu oraz marginalizacją pracowniczych programów emerytalnych Na szczególną uwagę w szwedzkim systemie emerytalnym zasługuje wprowadzony w 2010 r. mechanizm automatycznego bilansowania systemu, który określa stosunek aktywów systemu do jego zobowiązań, dzięki czemu stabilność szwedzkiego systemu emerytalnego jest corocznie poddawana kontroli. Ponadto w części kapitałowej funkcjonuje państwowy fundusz AP7 Safa, który cechuje się niskimi kosztami oraz wysoką stopą zwrotu z inwestycji. Powyższe rozwiązania nie znalazły zastosowania w polskim systemie emerytalnym, przez co - szczególnie w przypadku jego repartycyjnej części - jest on niestabilny finansowo i mało odporny na negatywne skutki starzenia się ludności. Dodatkowo, niekorzystną sytuację finansową pogłębiają przywileje emerytalne oraz niskie zainteresowanie społeczeństwa dobrowolnymi formami oszczędzania. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is a comparison of pension solutions in the Swedish and Polish pension systems. The first part of the article consists of an introduction to the characteristics of the pension system in Sweden. Historical and cultural dimensions still have a large impact on the present structure of the system. Currently, the Swedish pension system is comprised of three pillars. The first pillar contains subsystems based on PAYG and Premium Pension contributions as well as guaranteed pension subsystem which is financed from the state budget. The second pillar constitutes mandatory occupational pension schemes representing more than 90 percent of employees. Individual pension plans under the third pillar are voluntary and represent a small value of retirement savings. Polish pension system, compared to the Swedish one, is characterized by voluntariness of participation in the capital part of the system and the marginalization of occupational pension schemes. Particular attention should be paid to the automatic balance mechanism that determines the ratio of the system's assets to its liabilities. Due to the mechanism, the stability of the Swedish pension system is subject to strict control each year. Another solution is a special state pension fund AP7 Safa which is characterized by low costs of management and a higher return on investment. These solutions were not used in the Poland's pension system which is financially unstable and does not resist the negative effects of aging society. Additionally, the unfavourable financial situation is deepened by pension privileges and low public interest in voluntary forms of savings. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

System emerytalny; Pracownicze Programy Emerytalne (PPE); Fundusze emerytalne; Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

EN

Pension schemes; Employee pension programmes; Pension funds; Occupational Pension Schemes

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 2(21)
• Strony: 63--80

Twórcy

autor

Łukasz Szwedo

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Anderson K.M., Occupational Pensions in Sweden, Friedrich-Ebert-Stiftung 2015, http://library.fes.de/pdf-files/id/12113.pdf (dostęp: 14.07.2016).
• Barr N., The pension system in Sweden, Regerinkskansliet - Ministry of Finance 2013, http://eso.expertgrupp.se/wp-content/.../Till-webben-ESO-2013-7.pdf (dostęp: 9.07.2016).
• Eatock D., Prospects for occupational pensions in the European Union, EPRS 2015, http://www.europarl.europa.eu/EPRS/EPRS-Briefing-568328-Prospects-for-occupational-pensions-EU-FINAL.pdf (dostęp: 11.10.2016).
• Gołębiowska A., Funkcjonowanie systemu emerytalnego w Szwecji - wnioski dla Polski, [w:] Chybalski F., Marcinkiewicz E. (red.), Współczesne zabezpieczenia emerytalne: Wybrane aspekty ekonomiczne, finansowe i demograficzne, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2013.
• Grantipension, Pensionsmydigheten 2016, https://www.pensionsmyndigheten.se/forsta-dinpension/sa-fungerar-pensionen/garantipension-om-du-har-lag-pension (dostęp: 11.10.2016).
• Grodzicki M., Emerytury branżowe w Polsce w kontekście teorii grup interesu, "Studia Ekonomiczne. Economic Studies" 2012, nr 3.
• Hagen J., A history of the Swedish pension system, Uppsala Center for Fiscal Studies, Uppsala 2013.
• KNF, Pracownicze Programy Emerytalne w 2014 r., Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa 2015, https://www.knf.gov.pl/Images/RAPORT_PPE_w_2014_tcm75-41984.pdf (dostęp: 11.10.2016).
• Kowalik T., Systemy gospodarcze - efekty i defekty reform zmian ustrojowych, Fundacja Innowacja, Warszawa 2005.
• Lundberg U., Amark K., Rozwój państwa socjalnego w Szwecji w XX wieku, [w:] Kraus K., Geisen T. (red.), Państwo socjalne w Europie - historia, rozwój, perspektywy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2013.
• Michalski T., Polski system emerytalny - co to za konstrukcja gdzie i co poprawiać?, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica" 2011, nr 254.
• MPiPS, MF, Przegląd funkcjonowania systemu emerytalnego. Bezpieczeństwo dzięki zrównoważeniu, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2013, http://emerytura.gov.pl/wp-content/uploads/2014/03/20130626_przeglad.pdf (dostęp: 10.10.2016).
• Nowak W., Systemy emerytalne w państwach nordyckich - członkach Unii Europejskiej, [w:] Babiak J. (red.), Polski system emerytalny w świetle rozwiązań europejskich, Wydawnictwo UAM, Poznań 2002.
• OECD, Ageing and Employment Policies - Statistics on average effective age of retirement, OECD Statistics, http://www.oecd.org/els/public-pensions/ageingandemploymentpolicies-statisticsonaverageeffectiveageofretirement.htm (dostęp: 17.07.2016).
• OECD, Annual Survey of Large Pension Funds and Public Pension Reserve Funds. Report on pension funds' long term investment, OECD 2016, http://www.oecd.org/daf/fin/private-pensions/2015-Large-Pension-Funds-Survey.pdf (dostęp: 10.10.2016).
• OECD, Employment rate by age group, OECD Statistics, https://data.oecd.org/emp/employment-rate-by-age-group.htm (dostęp: 18.07.2016).
• OECD, Pensions at a Glance 2015. OECD and G20 indicators, OECD 2015, http://www.oecd-ilibrary.org/docserver/download/8115201e.pdf?expires=1476986639&id=id&accname-=guest&checksum=6EBAD4D133C84DD381D69D2507719897 (dostęp: 20.10.2016).
• Swedish Pensions Agency, Orange Report. Annual Report of the Swedish Pension System, Swedish Pensions Agency, Stockholm 2015, https://www.pensionsmyndigheten.se/content/dam/pensionsmyndigheten/blanketter---broschyrer---faktablad/publikationer/%C3%A5rsredovisningar/annual-reports-of-the-swedish-pension-system/Orange%2BReport%2B2014%2Beng.pdf (dostęp: 10.10.2016).
• Palme M., Sunden A., Söderlind P., Investment choice in the Swedish Premium Pension plan, https://dlib.bc.edu/islandora/object/bc-ir:100951/datastream/PDF/view (dostęp: 11.07.2016).
• Palmer E., Sweden´s New FDC Pension System, The World Bank, http://siteresources.worldbank.org/INTLACREGTOPFINSECDEV/Resources/SwedenSecondPillarPalmer.doc (dostęp: 6.07.2016).
• Poteraj J., Systemy Emerytalne w Europie. Przypadek Szwecji, "Współczesna Ekonomia" 2008, t. 2, nr 2.
• Szczur M., System emerytalny w Szwecji - przykład innowacyjnego i stabilnego finansowo rozwiązania problemu zabezpieczenia dochodów na starość, "Ubezpieczenia Społeczne - Teoria i Praktyka" 2014, nr 6.
• Szczur M.A., Systemy emerytalne z elementami zaopatrzenia. Kraje skandynawskie, "Kurier Finansowy" 2014, nr 3.
• Szumlicz T., System emerytalny w Szwecji, [w:] Szumlicz T., Żukowski M. (red.), Systemy emerytalne w krajach Unii Europejskiej, Twigger, Warszawa 2004.
• Szumlicz T., Zabezpieczenie emerytalne w Szwecji i w Polsce - jedna czy dwie "filozofie" reformowania? [w:] Osiński J. (red.), Polska i jej sąsiedzi. Uwarunkowania gospodarcze, polityczne i kulturowe, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2005.
• Wiktorow A., Polski system emerytalny po zmianie ustrojowej (1989-2014), "Ubezpieczenia Społeczne - Teoria i Praktyka" 2014, nr 6.
• ZUS, Charakterystyka systemu emerytalnego w Szwecji, Materiał Informacyjny ZUS, http://www.zus.pl/files/szwecja.pdf (dostęp: 5.07.2016).
• ZUS, Ważniejsze informacje z zakresu ubezpieczeń społecznych, ZUS, Warszawa 2015, http://zus.pl/files/Ważniejsze%20informacje%20z%20zakresu%20ubezpieczeń%20społecznych%202014%20r.pdf (dostęp: 10.10.2016)
• Żeglicka H., Systemy i reformy emerytalne Wielka Brytania, Szwecja, Włochy, Węgry i Polska: raport końcowy projektu, IPiSS, Warszawa 1997.