Osobliwości metodologiczne rosyjskiej geopolityki

• Autorzy: Konrad Świder

Warianty tytułu

Methodological Specificity of Russian Geopolitics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Upadek ideologii komunistycznej i rozpad Związku Radzieckiego spowodował gwałtowny renesans geopolityki w poradzieckiej Rosji. Myśl geopolityczna rozwijała się w Rosji dwiema drogami - jako nauka lub też szczególna metoda interpretacji stosunków międzynarodowych, a także jako ideologia. W pierwszym przypadku celem było określenie i zdefiniowanie miejsca oraz roli Rosji w nowym pozimnowojennym systemie międzynarodowym, a w drugim - uczynienie z geopolityki dźwigni nowego rosyjskiego mesjanizmu, a nawet neoimperializmu. Geopolityka stawała się w Rosji ideologią powszechną mającą wypełnić ideologiczną lukę po upadłym komunizmie, miała kompensować w rosyjskiej tożsamości dyskomfort spowodowany dezintegracją radzieckiego imperium, wyznaczyć nowe wyzwania i zadania. Zatem z jednej strony myślenie geopolityczne aspirowało do rangi kategorii naukowej, a z drugiej - do statusu dominującego światopoglądu. W artykule zostały opisane metodologiczne racjonaliazacje w ramach rosyjskiej geopolityki oraz źródła, kierunki i koncepcje refleksji geopolitycznej w Rosji. (abstrakt oryginalny)

EN

The decline of the communist ideology and the collapse of the Soviet Union resulted in a rapid revival of geopolitics in the post-Soviet Russia. Geopolitical thought developed in Russia in two ways: as a science and a special method of interpreting international relations as well as an ideology. In case of the former, the purpose was determining and defining the place and role of Russia in the new post-Cold War international system, and in case of the latter, making geopolitics a lever of new Russian Messianism or even New Imperialism. Geopolitics in Russia was becoming a common ideology that was to fill in an ideological gap created by the decline of communism, compensate the discomfort of Russian identity caused by the disintegration of the Soviet Empire, establish new challenges and objectives. Thus, on the one hand, geopolitical thought aspired to the rank of a scientific discipline and, on the other hand, to the status of a dominating worldview. The article describes methodological rationalizations within Russian geopolitics and sources, directions and concepts of geopolitical reflection in Russia. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Geopolityka; Stosunki międzynarodowe

EN

Geopolitics; International relations

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 4 (55)
• Strony: 220--239

Twórcy

autor

Konrad Świder

• Instytut Studiów Politycznych PAN

Bibliografia

• Anderson B., Wspólnoty wyobrażone: Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1997.
• Bieleń S., Tożsamość międzynarodowa Federacji Rosyjskiej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2006.
• Brzeziński Z., Wielka szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej, przeł. T. Wyżyński, Wydawnictwo Bertelsmann Media, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 1998.
• Василенко И., Геополитика современного мира. Учебное пособие, Юрайт, Москва 2010.
• Ciechański J., Teoria geopolityki a realia Europy Wschodniej, "Sprawy Międzynarodowe", t. XLIV (1991), nr 2.
• Czajkowski A., Geopolityka, [w:] Studia z teorii polityki, t. II, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 2003, Wrocław 1998.
• Гаджиев К., Введение в геополитику, Логос, Москва 2000.
• Дугин А., Основы геополитики. Геополитическое будущее России, Арктогея, Москва 2000.
• Дугин А., Проект «Евразия», Яуза, Москва 2004.
• Дугин А., Тамплеры пролетариата. (Национал-Большевизм и инициация), Арктогея, Москва 1997.
• Дугин А., Философия войны, Яуза, Москва 2004.
• Жириновский В., О судьбах России (ч. 1: Уроки истории; ч. 2: Последний бросок на юг; ч. 3: С моей точки зрения), Москва 1993.
• Fukuyama F., Koniec historii, przekł. T. Bieroń, M. Wichrowski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1996.
• Gellner E., Narody i nacjonalizm, przekł. T. Hołówka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1991.
• Hobsbawm E., Narody i nacjonalizm po 1780, tłum. J. Maciejczyk, M. Starnawski, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2010.
• Huntington S.P., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, przeł. H. Jankowska, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 2001.
• Замятин Д., Власть пространства и пространство власти: Географические образы в политике и международных отношениях, РОССПЭН, Москва 2004.
• Замятин Д., Метагеография: Пространство образов и образы пространства, Аграф, Москва 2004.
• Зюганов Г., География победы: Основы российской геополитики, Партийная печать КПРФ, Москва 1997.
• Ионин Л., Социология культуры: Путь в новое тысячилетие. (Учебное пособие для студентов вузов), Москва 2000, rozdz. 5: Геополитика и глобализм, http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Sociolog/Ionin/_05_1.php [dostęp: 23 listopada 2015].
• Исаев Б., Геополитика: Учебное пособие, Питер, Санкт-Петербург 2006.
• Jean C., Geopolityka, przeł. T. Orłowski i J. Pawłowska, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 2003.
• Kedourie E., Nationalism, Blackwell, London 1993.
• Кефели И., Судьба России в глобальной геополитике, Северная звезда, Санкт-Петербург 2004.
• Колосов В., Российская геополитика: Традиционные концепции и современные вызовы, "Общественные науки и современность" 1996, nr 3.
• Колосов В., Мироненко Н., Геополитика и политическая география, Аспект Пресс, Москва 2001.
• Константинов С., Ушаков А., История после истории. Образы России на постсоветском пространстве, АИРО-XX, Москва 2001.
• Крупнов Ю., Стать мировой державой, Яуза, Москва 2003.
• Kuźniar R., Globalizacja, geopolityka i polityka zagraniczna, "Sprawy Międzynarodowe" 2000, t. LIII, nr 1.
• Marciniak W., Mapa i pamięć o imperium. Kartograficzne symbole nostalgii postsowieckiej, [w:] Inne wymiary polityki, red. W. Marciniak, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2013.
• Marciniak W., Przestrzeń czy pustka? Pojęcie "prostranstwo" w rosyjskich debatach politycznych lat dziewięćdziesiątych XX wieku, [w:] Ofiary imperium. Imperia jako ofiary. 44 spojrzenia, red. A. Nowak, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2010.
• Massaka I., Eurazjatyzm. Z dziejów rosyjskiego misjonizmu, Wydawnictwo Funna, Wrocław 2001.
• Moczulski L., Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2000.
• Нартов Н., Геополитика. Учебник, ЮНИТИ-МНА, Москва 1999.
• Paradowski R., Eurazjatyckie imperium Rosji. Studium idei, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2001.
• Петров В., Геополитика России. Возрождение или гибель?, Вече, Москва 2003.
• Савицкий П., В борьбе за евразийство, Издание Евразийцев, Берлин 1931.
• Савицкий П., Континент Евразия, Аграф, Москва 1997.
• Савицкий П., Месторазвитие русской промышленности, Издание Евразийцев, Берлин 1932.
• Савицкий П., Россия особый географический мир, Издание Евразийцев, Берлин 1927.
• Сорокин К., Геополитика современности и геостратегия России, РОС-СПЭН, Москва 1996.
• Тихонравов В., Геополитика. Учебное пособие, Инфра-М, Москва 2000.
• Цымбурский В., Остров Россия (Перспективы российской геополитики), "Полис" 1994, nr 5.
• Цымбурский В., Россия - Земля за Великим Лимитрофом: Цивилизация и ее геополитика, Эдиториал УРСС, Москва 2000.
• Якунин В., Формирование геостратегий России, Мысль, Москва 2005.