Geopolityczne aspekty polityki zagranicznej Ukrainy w latach 1991-2013

• Autorzy: Józef M. Fiszer

Warianty tytułu

Geopolitical Aspects of Ukrainian Foreign Policy in the Years 1991-2013

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest analiza polityki zagranicznej Ukrainy w latach 1991-2013, czyli od uzyskania niepodległości aż do eurorewolucji na Majdanie Niezależności w Kijowie oraz jej przesłanek geopolitycznych i ekonomicznych w kontekście obecnego konfliktu między Rosją i Ukrainą, a także jej stosunków z Unią Europejską. Konflikt ten doprowadził Ukrainę nie tylko do ruiny gospodarczej, ale także obnażył jej inne słabe strony oraz zdestabilizował jej system polityczny i społeczny. Narastał on już od dłuższego czasu i zagrażał bezpieczeństwu Ukrainy oraz pokojowi w Europie i na świecie. Zarazem przerwał trwającą od początku istnienia suwerennej Ukrainy (1991 r.) jej politykę zagraniczną, polegającą na balansowaniu między Rosją a Unią Europejską. Ukraiński kryzys i konflikt z Rosją obnażyły również słabości i mankamenty w działalności UE oraz bankructwo jej dotychczasowej polityki wschodniej. Tezą główną jest tutaj konstatacja, że mimo obecnego konfliktu, Ukraina i Rosja ze względów geopolitycznych i geoekonomicznych de facto są na siebie skazane i im szybciej uświadomią to sobie wszystkie zaangażowane w ten konflikt strony, a szczególnie Zachód, tym łatwiej będzie ten konflikt, a w zasadzie wojnę, zakończyć, i to z korzyścią dla wszystkich zainteresowanych stron. Unia Europejska powinna uczynić wszystko, aby jak najszybciej doszło do normalizacji stosunków między tymi państwami i wypracować właściwą strategię zarówno wobec Rosji, jak i Ukrainy. Trzeba mniej obiecywać Ukrainie i nie straszyć Rosji kolejnymi sankcjami, a więcej skutecznie działać. To zaś wymaga współpracy UE z Ukrainą i Rosją, bez której nie jest możliwe pokojowe zakończenie ukraińsko-rosyjskiego konfliktu. Nie oznacza to jednak, że UE musi we wszystkim ulegać Rosji i od razu przyjmować Ukrainę w poczet członków Unii. Z kolei Rosja nie może łamać zasad prawa międzynarodowego i musi powrócić do polityki poszanowania europejskiego status quo oraz do dialogu z Ukrainą, Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi. (abstrakt oryginalny)

EN

The article aims to analyse Ukrainian foreign policy in the period 19912013, i.e. since the country became independent and until Euromaidan in Maidan Nezalezhnosti in Kiev and its geopolitical and economic circumstances in the context of the present conflict between Russia and Ukraine as well as its relations with the European Union. The conflict not only drove Ukraine to economic ruin but also revealed its other weaknesses and destabilised its political and social system. It had been growing for a long time and created threat for the security of Ukraine and peace in Europe and the world. It put an end to the foreign policy of oscillating between Russia and the European Union, which Ukraine adopted when it became sovereign (1991). The Ukrainian crisis and conflict with Russia also revealed weaknesses and drawbacks of the European operation and the bankruptcy of its eastern policy. The main thesis is a conclusion that, despite the present conflict, because of geopolitical and geo-economic factors, Ukraine and Russia are in fact condemned to coexistence and the earlier all the parties to the conflict, especially the West, realise that, the easier it will be to finish the conflict, in fact a war, with benefits for all the involved parties. The European Union should do everything to help normalise the relations between the two countries and develop appropriate strategy towards both Russia and Ukraine. It is necessary to promise less to Ukraine and to stop threatening Russia with new sanctions, and act more efficiently. This requires cooperation of the EU with Ukraine and Russia, without which bringing a peaceful end to the Ukrainian-Russian conflict is impossible. This does not mean, however, that the EU should give in to Russia's demands or admit Ukraine to the Union. On the other hand, Russia cannot violate international law and must again accept the European status quo and communicate with Ukraine, the European Union and the United States. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Geopolityka; Polityka zagraniczna; Polityka wewnętrzna

EN

Geopolitics; Foreign policy; Domestic policy

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 4 (55)
• Strony: 283--317

Twórcy

autor

Józef M. Fiszer

• Instytut Studiów Politycznych PAN

Bibliografia

• Andrusieczko P., Ukraina boi się o Europę. Rozmowa z Tarasem Wozniakiem, "Gazeta Wyborcza", 24.VIII.2016.
• Andrusieczko P., Wroński P., Święto wolnej Ukrainy, "Gazeta Wyborcza", 25.VIII.2016.
• Asmus R.D., Europe's Ekstern Promise. Rethinking NATO and EU Enlargement, "Foreign Affairs", January/February 2008.
• Bielecki J., Partnerstwo pod kontrolą, "Rzeczpospolita", 22.V2015.
• Chudowsky V, Kuzio T., Does public opinion master in Ukraine? The case of foreign policy, "Communist and Post-Communist Studies", nr 36 (3), 2003.
• Cianciara A., Partnerstwo Wschodnie 2009-2014. Geneza, funkcjonowanie, uwarunkowania, ISP PAN, Warszawa 2014.
• Cianciara A.K., Burakowski A., Olszewski P., Wódka J., Europeizacja partii politycznych i grup interesu, ISP PAN, Warszawa 2015.
• Cohen S.F., Patriotic Heresy vs. the New Cold War: Fallacies of US Policy May by Leading to War Wit Russia, "The Nation". 15.IX.2014.
• Council of the European Union, Foreign Affairs Council meeting, Council conclusions on Ukraine, Press Release, Brussels 20 February 2014.
• Council of the European Union, Foreign Affairs, Council meeting 3305, Press Release, Brussels 3 March 2014, 7196/14.
• Czech M., Kreml straszy świat wojną, "Gazeta Wyborcza", 9.III.2015.
• Ćwiek-Karpowicz J., Rosja wobec Białorusi. Ekonomizacja polityki zagranicznej, "Polski Przegląd Dyplomatyczny", nr 5-6, 2010.
• Dadak K., Rosja, Ukraina i historyczna szansa dla Polski, "Arcana", nr 120, listopad-grudzień 2014.
• European Parliament Resolution of 27February 2014 on the situation in Ukraine, P7-TA (2014)0170.
• Fiszer J.M., Geopolityczne i geoekonomiczne uwarunkowania europeizacji Ukrainy, [w:] J. Tymanowski, J. Karwacka, J. Bryll (red.), Procesy europeizacji Ukrainy w wybranych obszarach, BH3 Nacjonalnaja Akademija Uprawlienija, Kijew-Warszawa 2016.
• Fiszer J.M., Czy Rosja pod rządami Władimira Putina zagraża Europie i światu?, "Biuletyn Analiz i Opinii", nr 03/2015 (20), ISP PAN, Warszawa 2015.
• Fiszer J.M., Białoruś między Rosją i Unią Europejską - konflikt interesów i perspektywy współpracy, [w:] A. Kantorowicz (red.), Białoruś między Unią Europejską a Rosją, Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie, Warszawa 2012.
• Fiszer J.M. (red.), Europejska Polityka Sąsiedztwa. Geneza, doświadczenia, perspektywy, ISP PAN, Warszawa 2012.
• Fiszer J.M., Władimir Putin - dlaczego zaufała mu cała Rosja? Specyficzne formy przywództwa politycznego, [w:] T. Bodio, W. Jakubowski (red.), Przywództwo i elity polityczne w krajach WNP, Oficyna Wydawnicza ASPRA - JR, Warszawa 2010.
• Fiszer J.M., Bezpieczeństwo międzynarodowe w multipolarnym ładzie globalnym, ze szczególnym uwzględnieniem roli Rosji, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna", nr 4(43)/2013.
• Fomina J., Konieczna-Sałamatin J., Kucharczyk J., Wenerski Ł., Polska- Ukra-ina, Polacy-Ukraińcy. Spojrzenie przez granicę, Warszawa 2013.
• Fukuyama F., Koniec historii, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1996.
• Gessen M., Putin. Człowiek bez twarzy, Prószyński i S-ka, Warszawa 2012.
• Gieorgica J.P., Olędzka J., Wschodni sąsiedzi Polski: rosyjskie perspektywy nowego ładu światowego, [w:] L. Pastusiak (red.), Perspektywy nowego ładu światowego, Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie, Warszawa 2013.
• Godlewski A., Ukraina musi stworzyć własny plan rozwoju, [w:] Obserwator finansowy.pl, https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekono-mia/ukraina (2016-09-21).
• Góralczyk B., Unia Europejska jako aktor na scenie globalnej. Razem czy osobno?, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
• Harding L. Mafijne państwo Putina, Wydawnictwo Vis-a-vis Etiuda spółka z o.o, Kraków 2014.
• Hrycak J., Historia Ukrainy 1772-1999. Narodziny nowoczesnego narodu, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2000.
• Jakóbik W., Rosja może bez wystrzału wygrać wojnę o Ukrainę, [w:] Obserwator finansowy.pl, http://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekono-mia/rosja (2016-09-28).
• Janicki M., Władyka W., Przedrzeźniacze, "Polityka", 28.I.-3.II.2015.
• Karpienia M., Kryzys gospodarczy a kraje strefy BRIC, [w:] A.F. Bocian (red.), Globalizacja - Polityka - Etyka, tom IV, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2013.
• Kiwerska J., Ukraina i stosunki transatlantyckie, "Rocznik Integracji Europejskiej", nr 9, 2015.
• Kłosiński K.A. (red.), Rosja: ambicje i możliwości w XXI wieku, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2010.
• Konieczna-Sałamatin J., Coraz dalsi sąsiedzi? Wizerunek Polski i Polaków na Ukrainie, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011.
• Konończuk W. (red.), Imperium Putina, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2007.
• Krastev I., Kryzys pozimnowojennego ładu europejskiego, "Nowa Europa", nr 1(8)/2009.
• Krzemiński A., Niemcy na huśtawce, "Polityka", 30.VII-5.VIII.2014.
• Kuźniar R., Europa i porządek międzynarodowy, "Stosunki Międzynarodowe - International Relations", nr 2 (t. 50), 2014.
• Macierewicz P., Ukraina - terapia szokowa, "Gazeta Wyborcza", 14-15.III.2015.
• Marynowycz M., Ukraina musi tańczyć inaczej, "Gazeta Wyborcza", 5-6. XI.2016.
• Mearsheimer J., Why the Ukraine Crisis Is the West's Fault: The Liberal Delusions That Provoked Putin, "Foreign Affairs", nr 5, t. 93.
• Meches F., Prorok wojny, "Rzeczpospolita", 16-17.V.2015.
• Milinkiewicz A., Nie zrobicie z Łukaszenki demokraty, ale nie odwracajcie się od nas. Europa na Wschód, "Gazeta Wyborcza", 16.X.2013.
• Mroziewicz K., Duzi chcą być jeszcze więksi, "Polityka" nr 38.
• Noutcheva G., Pomorska K., Bosse G. (red.), The EU and Its Neighbours: Values versus Security in European Foreign Policy, Manchester University Press, Manchester 2013.
• Nowak A., Putin. Źródła imperialnej agresji, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2014.
• Nowak A., Pokusy rosyjskiej geopolityki, "Arcana", nr 44(2)/2008.
• Ochlawa M., Stars and Trydent: The European Integration of Ukraina, Wydawnictwo "Szwajpolt Fiol", Kraków 2013.
• Olszański T., Trud niepodległości. Ukraina na przełomie tysiącleci, Instytut Studiów Strategicznych, Kraków 2003.
• Opinia Doradczego Komitetu Prawnego przy Ministrze Spraw Zagranicznych RP w sprawie przyłączenia Półwyspu Krymskiego do Federacji Rosyjskiej w świetle prawa międzynarodowego, "Sprawy Międzynarodowe" nr 3/2014.
• Piekło J., Rosja w kryzysie a sen o imperium - polska perspektywa, "Analizy i Opinie", ISP, nr 95/2009.
• Podolski P., Między Wschodem a Zachodem: gospodarcze, polityczne i społeczne uwarunkowania integracji Ukrainy z Unią Europejską i Rosją, [w:] J. Tymanowski, J. Karwacka, J. Bryll (red.), Procesy europeizacji Ukrainy w wybranych obszarach, BH3 Nacjonalnaja Akademija Uprawlienija, Kijew-Warszawa 2016.
• Polikryzys. Unia potrafi nazwać swoje kłopoty, trudniej o wspólne decyzje, "Polityka", 26.X- 1.XI.2016.
• Portnikow W., Władca z przypadku, "Nowa Europa Wschodnia", nr 1/2008.
• Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2012.
• Radziwinowicz W., Putin straszy atomem, "Gazeta Wyborcza", 5.X.2016.
• Rosja Putina. Z Siergiejem Kowalowem rozmawia Maciej Stasiński, "Gazeta Wyborcza", 7 -8.XI.2015.
• Rutkowski J., Rosyjski budżet w odwrocie, [w:] Obserwator finansowy.pl, https:// www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekonomia/rosyjsk
• Samokhvalov V., Ukraine between Russia and the European Union:Triangle Revisited, "Europe-Asia Studies", Vol. 67, No. 9, November 2015.
• Siła rządzi światem. Z Richardem Pipesem rozmawia Michał Potocki, "Dziennik Gazeta Prawna", 20-22.III.2015.
• Sobczyk K., Konflikt na Ukrainie - porażka czy szansa dla Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE?, "Bezpieczeństwo Narodowe", nr 1, 2015.
• Stryjek T., Ukraina przed końcem historii. Szkice o polityce państw wobec pamięci, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2014.
• Szczerek Z., Poroszenko się nie podda, "Polityka", 28.X.-3.XI.2015.
• Szczerek Z., Z Ukrainy wieje chłodem, "Polityka", 26.X.-1.XI.2016.
• Szpunar O., Gurgul A., Figurski P., Franciszek w Krakowie, "Gazeta Wyborcza", 28.VII.2016.
• Świder K., Stec A., Leszczyński T.Z. (red.), Współczesna Ukraina - trwałość czy rozpad?, Polskie Towarzystwo Geopolityczne, Warszawa-Kraków 2015.
• Świder K., Kultura strategiczna Rosji w świetle rosyjskich koncepcji i strategii bezpieczeństwa narodowego, "Studia Polityczne" nr 2(42), 2016.
• Ukielski P., Polska pozycja w Unii Europejskiej a relacje Polski z Czechami, Słowacją i Węgrami, [w:] J. Kloczkowski i T. Żukowski (red.), Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej. Idee i praktyczne dylematy polityki zagranicznej, Kancelaria Prezydenta RP, Ośrodek Myśli Politycznej, Warszawa-Kraków 2010.
• Ukraina potrzebuje pieniędzy, nie broni. Z prof. Adamem D. Rotfeldem rozmawia Bartosz T. Wieleński, "Gazeta Wyborcza", 14-15.II.2015.
• Van Herpen M. H., Putin's Wars: The Rise of Russia's New Imperialism, Row-man &Littlefield, Lanham-Plymouth 2014.
• Weber D., How Likely Is It That European Union Will Disintegrate? A Critical Analysis of Competing Theoretical Perspectives, "European Journal of International Relations", http://ejt.sagepub.com/content/early /2012/12/14/1354 066112461286.full.pdf+html.
• Wojnicki J., Europeizacja czy transformacja - ewolucje systemów politycznych Europy Środkowej i Wschodniej, "Przegląd Politologiczny", nr 2/2014.
• Wójcik Ł., Więzień Kremla, "Polityka", 1- 6.I.2015.
• Zięba R., Międzynarodowe implikacje kryzysu ukraińskiego, "Stosunki Międzynarodowe - International Relations", nr 2 (t. 50).