Normatywny wymiar brytyjskiej konstytucji

• Autorzy: Tomasz Wieciech

Warianty tytułu

The Prescriptive Understanding of the British Constitution

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Brak konstytucji w formie ustawy zasadniczej nie oznacza, że ustrój brytyjski nie przybiera formy rządów konstytucyjnych. Zasadniczy postulat konstytucjonalizmu, jakim jest wyeliminowanie arbitralności władzy przez poddanie jej niezależnym od piastunów władzy normom, realizowany jest w Wielkiej Brytanii przez konwenanse konstytucyjne, będące normami konstytucyjnymi o charakterze pozaprawnym, niemożliwymi do wyegzekwowania w postępowaniu sądowym. Pojęcie konstytucji zaczęło nabierać w Wielkiej Brytanii normatywnego znaczenia w pierwszej połowie XIX w. wraz z kształtowaniem się konwenansów, na których oparte zostało funkcjonowanie kluczowych instytucji ustrojowych: gabinetu i premiera. Wcześniej konstytucja była synonimem systemu rządów. Wielka Brytania ma więc współcześnie konstytucję w znaczeniu normatywnym, ponieważ ustrój tego państwa oparty jest na normach wyższego rzędu determinujących sposób wykonywania władzy państwowej, znajdujących się poza zasięgiem tych, których postępowanie regulują. Konwenanse konstytucyjne stały się normami eliminującymi arbitralność władzy nie tylko dlatego, że determinowały relacje pomiędzy egzekutywą a parlamentem, ale dlatego że wprowadzając do brytyjskiego ustroju zasadę suwerenności ludu, nałożyły na władzę ustawodawczą parlamentu ograniczenia konstytucyjne. Konwenanse konstytucyjne stały się podstawą politycznej konstytucji Wielkiej Brytanii. Wciąż stanowią one podstawę rządów konstytucyjnych w tym państwie mimo dostrzegalnego w ostatnich latach dążenia do również prawnego ograniczenia władzy państwowej. (abstrakt oryginalny)

EN

The word 'constitution' had only a descriptive meaning in the United Kingdom, being synonymous with the frame of government in existence before the American revolutionaries changed its sense by identifying it with the supreme law of the land. The United Kingdom does not, and indeed has never had, a constitution. And yet, it does have one, as its government operates under supreme general rules. Those rules are constitutional conventions. The word 'constitution' started to change its meaning in the United Kingdom when constitutional conventions emerged as rules that constrained, first, the monarch and then the parliament, in the exercising of their legal powers. In the 18th century the constitution was synonymous with law and unconstitutional behaviour was illegal. This changed in the first half of the 19th century when the British constitution became conventional. What it actually meant in the new environment was that to act in an unconstitutional way meant to act against the established convention, even if a given action was perfectly legal. Nevertheless, the British constitution is predominantly political because the supreme constitutional rules are non-legal and are not enforceable in the courts of law. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konstytucja; Prawo konstytucyjne; Ustawa konstytucyjna; Prawo; Władza

EN

Constitution; Constitutional law; Constitutional act; Law; Power

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 2
• Strony: 19--32

Twórcy

autor

Tomasz Wieciech

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• A. Le Sueur, Gordon Brown's New Constitutional Settlement, "Public Law" 2008, Spring.
• A. Pułło, Idea konstytucjonalizmu w systemie zasad prawa konstytucyjnego, "Przegląd Sejmowy" 1996, nr 5.
• A. Zięba, Współczesne brytyjskie doktryny polityczne, Białystok 2001.
• A.V. Dicey, Introduction to the Study of the Law of the Constitution, London 1915.
• B. Bailyn, The Ideological Origins of the American Revolution, Cambridge-London 1992.
• B. Szlachta, Konstytucjonalizm czy absolutyzm? Szkice z francuskiej myśli politycznej XVI wieku, Kraków 2005.
• Ch.G. Fritz, American Sovereigns. The People and America's Constitutional Tradition before the Civil War, Cambridge 2009.
• Ch.H. McIlwain, Constitutionalism: Ancient and Modern, Indianapolis 2010.
• D. Jenkins, Common Law Declarations of Unconstitutionality, "International Journal of Constitutional Law" 7, 2009, nr 2.
• D.E. Smith, The Crown, Bagehot and the Canadian Constitution, "Canadian Journal of Political Science" 28, 1995, nr 4.
• E. de Vattel, Les droit des gens. Ou principes de la loi naturelle, appliques a la conduite & aux affaires des nations & des souverains, Londres 1758.
• E.A. Freeman, The Growth of the English Constitution, London 1876.
• G. Casper, Changing Concepts of Constitutionalism: 18th to 20th Century, "Supreme Court Review" 1989.
• G. Gee, G.C.N. Webber, What is a Political Constitution?, "Oxford Journal of Legal Studies" 30, 2010, nr 2.
• G. Maddox, A Note on the Meaning of 'Constitution', "American Political Science Review" 76, 1982, nr 4.
• G. Sartori, Constitutionalism: A Preliminary Discussion, "American Political Science Review" 56, 1962, nr 4.
• G.S. Wood, The Creation of the American Republic 1776-1787, Chapel Hill-London 1998.
• J. Austin, The Province of Jurisprudence Determined, Albemarle Street, London 1832.
• J.A.G. Griffith, The Political Constitution, "Modern Law Review" 42, 1979, nr 9.
• J.S. Mill, Considerations on Representative Government, New York 1862.
• J.W. Gough, Fundamental Law in English Constitutional History, Oxford 1955.
• M. Elliott, Parliamentary Sovereignty and the New Constitutional Order: Legislative Freedom, Political Reality and Convention, "Legal Studies" 22, 2002, nr 3.
• M. Kruk, Nowe projekty brytyjskiej konstytucji pisanej, "Państwo i Prawo" 1993, z. 8.
• M.G.M. Cabra, El Concepto de Constitucion, "Anuario de Derecho Constitucional Latinoamericano" 2005.
• O. Hood Philips, Constitutional Conventions: Dicey's Predecessors, "Modern Law Review" 26, 1966, nr 2.
• O. Hood-Philips, Reform of the Constitution, London 1970.
• P. Mikuli, Sądy a parlament w ustrojach Australii, Kanady i Nowej Zelandii (na tle rozwiązań brytyjskich), Kraków 2010.
• R. Prebble, Constitutional Statutes and Implied Repeal: The Thoburn Decision and the Consequences for New Zealand, "Victoria University of Wellington Law Review" 36, 2005, nr 2.
• S. Ratnapala, The Idea of a Constitution and Why Constitutions Matter, "Policy" 15, 1999-2000.
• T. Fleiner, The Age of Constitutions, w: R. French, G. Lindell, Ch. Saunders (red.), Reflections on the Australian Constitution, Sydney 2003.
• T. Jefferson, Notes on the State of Virginia, w: Thomas Jefferson. Writings, New York 1984.
• T. Paine, Rights of Man, w: Thomas Paine. Collected Writings, New York 1955.
• The Governance of Britain, Presented to Parliament by the Secretary of State for Justice and Lord Chancellor by Her Majesty Command, July 2007 CM 7170, http://www.official-documents.gov.uk.
• The Kentucky Resolutions of 1798. Resolutions Adopted by the Kentucky General Assembly, w: The Papers of Thomas Jefferson, t. 30: 1 January 1798 to 31 January 1799, Princeton-Oxford 2003.
• The Selected Writings and Speeches of Sir Edward Coke, wyd. S. Sheppard, Indianapolis 2003.
• V. Bogdanor, S. Vogenauer, Enacting British Constitution: Some Problems, "Public Law" 2008, Spring.
• V. Bogdanor, The New British Constitution, Oxford-Portland 2009.
• W. Paley, The Principles of Moral and Political Philosophy, Indianapolis 2002.