Centra handlowe jako przestrzenie hybrydowe

• Autorzy: Agnieszka Rochmińska

Warianty tytułu

Shopping Malls as a Hybrid Space

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ważnym elementem każdego miasta zawsze były, są i będą przestrzenie publiczne rozumiane jako obszary, do których jest nieograniczony dostęp dla każdego i w których jest wolność zachowań i wypowiedzi. Centra handlowe wpisują się w przestrzeń miast, nieraz stając się ich wizytówkami rywalizując z tradycyjnymi przestrzeniami publicznymi. Pod względem kryteriów jakościowych są dobrymi przestrzeniami publicznymi, ale jednocześnie są to tereny, w których występuje wiele ograniczeń dyskryminujących je jako takie przestrzenie. W układzie kontinuum publiczno-prywatnym stanowią przestrzenie pośrednie - hybrydowe o cechach dobrej przestrzeni publicznej. Centra handlowe są więc miejscami o koncentracji ważnych funkcji społecznych, zastępując, "wyręczając" w ten sposób tradycyjne przestrzenie publiczne, w tym centra miast. Publiczność tych nowoczesnych kompleksów jest pod wieloma względami ograniczona (ograniczenia czasowe, ofertowe, personalne, w zachowaniach, m.in. społecznych, politycznych), dlatego trudno centra handlowe traktować jako przestrzenie publiczne w czystej postaci. W związku z rolą tych nowoczesnych przestrzeni handlowo-usługowych należy podjąć trud w umiejscowieniu centrów handlowych w relacji do przestrzeni publicznych miast. Powinno się dążyć do wypracowania pewnych relacji między tradycyjnymi przestrzeniami publicznymi a przestrzeniami hybrydowymi (w tym terenami centrów handlowych), aby przynosiły korzyści mieszkańcom oraz sprzyjały lepszemu funkcjonowaniu miast. W literaturze nie ma jednoznacznego stanowiska, jak traktować kompleksy handlowe: czy jako przestrzeń prywatną, publiczną (z wolnym dostępem) lub jako przestrzeń pośrednią zwaną "hybrydową". Celem artykułu jest zaprezentowanie różnych podejść do roli centrów handlowych jako powierzchni umiejscowionych między przestrzenią publiczną (w czystej postaci) a typową przestrzenią prywatną. Podejmowanie dyskusji na temat roli tych nowoczesnych "świątyń konsumpcji" w kontekście zawłaszczania przestrzeni publicznych wydaje się istotnym zagadnieniem. Należy szczególnie zastanowić się, jak odpowiednio chronić typowe przestrzenie publiczne przed naciskami komercyjnymi oraz jak powinny koegzystować one z przestrzeniami hybrydowymi. (abstrakt oryginalny)

EN

Public spaces understood as areas which can be accessed freely and which offer freedom of behaviour and speech have always been an important element of any city or town. Shopping malls enter urban landscape often becoming city landmarks, thus, competing with traditional public spaces. In terms of qualitative criteria, they function well as public spaces but at the same time those areas include numerous limitations which prevent them from being real public spaces. Within the public-private dimension, they constitute transitional hybrid spaces with the features of a proper public space. Shop-ping malls focus important social functions, thus, replacing or "relieving" traditional public spaces in city centres. One must remember, though, that their public character is severely limited (time, offer, staff, behaviour, social, or political limitations) which is why it is difficult to consider shopping malls as classic public spaces. Because of the role of those modern shopping and service spaces it is necessary to try and place shopping malls in relation to urban public spaces. The goal should be to define certain relations between traditional public spaces and hybrid spaces (including the areas of shopping malls) in order for them to benefit the inhabitants and to help improve the functioning of cities or towns. The fact that shopping malls have, to a large extent, substituted public spaces, that they are visited often, that they are the place where people spend a considerable amount of their free time and that they are considered by the population as important locations in people's lives seem particularly important. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Centra handlowe; Sklepy dyskontowe; Przestrzeń publiczna; Instrumenty hybrydowe

EN

Shopping centres; Discount trade; Public space; Hybrid instruments

• Czasopismo: Space - Society - Economy
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 13 Ludność, mieszkalnictwo, usługi - w 70. rocznicę urodzin Profesora Jerzego Dzieciuchowicza : Population, Housing, Services - 70th Anniversary of Professor Jerzy Dzieciuchowicz
• Strony: 281--297

Twórcy

autor

Agnieszka Rochmińska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Abbasalipour S., Bruce J., 2011, Blurring the boundaries. The interface of shopping centers and surrounding urban public space, http://soac.fbe.unsw.edu.au/2011/ papers/SOAC2011_0115_final.pdf.
• Bauman Z., 2000, Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Celińska-Janowicz D., 2011, Centra handlowe wobec miejskiej przestrzeni publicznej - nie tylko imitacja [w:] Człowiek w przestrzeni publicznej miasta, "XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście", Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 149-156.
• Chmielewski J.M., 2004, Rola miejskich przestrzeni publicznych, "Urbanista" 4, Warszawa.
• Downtown Seattle. Public spaces and public life, 2009, International Sustainability Institute Seattle; consultant Gehl Architects, Copenhagen.
• Dzieciuchowicz J., 2012, Wielkie centrum handlowe w przestrzeni miejskiej i podmiejskiej. Manufaktura w Łodzi i Ptak w Rzgowie, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Gehl J., 2004, Lively, attractive and safe cities - but now?, http://www.botsfor.no/ publikasjoner/Litteratur/New%20Urbanism/Lively,%20attractive%20and%20safe%20cities%20but%20how%20by%20Jan%20Gehl.pdf.
• Ghirardo D., 1999, Architektura po modernizmie. Wydawnictwo VIA, Toruń.
• Hopkins J.S.P., 1991, West Edmonton Mall as a Centre for social interactions, "The Canadian Geographer" 35(3), s. 268-279.
• Janiszewska A., Klima E., Rochmińska A., 2011, Centra handlowe w Łodzi - zawłaszczona, przestrzeń publiczna? [w:] Jażdżewska I. (red.), Człowiek w przestrzeni publicznej miasta, "XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście", Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 157-165.
• Karta Przestrzeni Publicznej, 2009, www.tup.org.pl (dostęp 12.06.2011).
• Kochanowska D., 2010, Przestrzeń publiczna - kluczowy element miasta współczesnego - zintegrowana czy podzielona? [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 21-35.
• Kohn M., 2004, Brave new neighborhoods. The privatization of public space, Rout-ledge, New York & London.
• Krause K., 2010, Przestrzeń publiczna jako przestrzeń handlu [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 100-106.
• Kwiatkowski K., 2010, Przestrzeń publiczna i jej uzurpatorskie zawłaszczanie, "Czasopismo Techniczne" 2-A, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej.
• Ledwoń S., 2009, Przekształcenia obszarów śródmiejskich z udziałem funkcji handlowej [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Wybrane zagadnienia z rewitalizacji miast, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 36-58.
• Lorens P., 2010, Definiowanie współczesnej przestrzeni publicznej [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 6-20.
• Lorens P., 2010a, Główne typy i rodzaje współczesnych przestrzeni publicznych [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 62-71.
• Makowski G., 2003, Świątynia konsumpcji. Geneza i społeczne znaczenie centrum handlowego, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
• Mironowicz I., 2010, Współczesne dylematy przestrzeni publicznej [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 36-49.
• Mordwa S., 2012, Poczucie bezpieczeństwa w centrach handlowych. Przykład badań opinii klientów Galerii Łódzkiej i Manufaktury w Łodzi, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica" 12, s. 163-187.
• Nissen S., 2008, Urban transformation from public and private space to space of hybrid character, "Czech Sociological Review" 44(6), s. 1129-1149.
• Ossowicz T., 2009, Przestrzenie publiczne w sferze dyskusji, Konferencja naukowa na temat przestrzeni publicznej, Poznań, 27-29.05.2009 r.
• Pancewicz Ł., 2010, Prywatyzacja przestrzeni publicznych [w:] Lorens P., Martyniuk- -Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 80-91.
• PRCH, http://prch.org.pl/PL/BazaWiedzy/Definicje/Default.aspx.
• PRCH, http://prch.org.pl/PL/StronaGlowna/Default.aspx.
• Racoń-Leja K., 2007, Przestrzeń publiczna zagrożona, "Czasopismo Techniczne", 2-A, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej.
• Rochmińska A., 2011, Zakupy a czas wolny Łodzian, "Acta Univesritatis Lodziensis. Folia Oeconomica" 11, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 207-217.
• Rochmińska A., 2013, Atrakcyjność łódzkich centrów handlowych oraz zachowania nabywcze i przestrzenne ich klientów, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Songülen N., 2012, Space organization in urban block: interfaces among public, common and private spaces based on Conzen method in Bahcelievler, http://etd.lib. metu.edu.tr/upload/12614461/index.pdf.
• Tyndall A., 2010, It`s a public, I reckon: Publicness and a suburban shopping mall in Sydney`s Southwest, "Geographical Research" 48(2), s. 123-136.
• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r., Dz.U. z 2003 r., nr 80, poz. 717 ze zm.