Zarys polityki podatkowej władz PRL wobec Kościoła i duchowieństwa : studium historyczno-prawne

• Autorzy: Michał Krawczyk

Warianty tytułu

Chosen Aspects of the Tax Policy of the Polish People's Republic Connected to the Church and Clergy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule omówiono, w oparciu o stosowne akty prawne, literaturę, archiwalia wydane drukiem oraz archiwalia dotychczas niepublikowane, wybrane aspekty polityki podatkowej władz PRL wobec jednostek organizacyjnych Kościoła oraz duchowieństwa. Słowa klucze: PRL, polityka podatkowa, Kościół, duchowieństwo. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents, on the base of legal acts, literature, published, as well as unpublished archival sources, chosen aspects of the tax policy of the Polish People's Republic connected to the Church and clergy.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kościół katolicki; Polityka podatkowa; Badania historyczne

EN

Roman Catholic Church; Tax policy; Historical research

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Administracja i Zarządzanie
• Rocznik: 2017
• Tom: 39
• Numer: nr 112
• Strony: 141--157

Twórcy

autor

Michał Krawczyk

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

Bibliografia

• Konkordat pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską zawarty dnia 10 lutego 1925 r., Dz.U. z 1925 r., nr 72, poz. 501.
• Dekret z dnia 8 stycznia 1946 r. o podatku dochodowym, Dz.U. z 1946 r., nr 25, poz. 99.
• Dekret z dnia 16 maja 1946 r. o postępowaniu podatkowym, Dz.U. z 1946 r., nr 27, poz. 174.
• Dekret z dnia 25 października 1948 r. o podatku dochodowym, Dz.U. z 1948 r., nr 52, poz. 414.
• Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 5 lipca 1949 r. o obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych przez duchownych, Dz.U. z 1949 r., nr 40, poz. 292 par. 2.
• Zarządzenie Ministra Skarbu z dnia 12 lipca 1949 r. w sprawie ustalenia wzoru księgi podatkowej, Dz.Urz. Min.S. z 1949 r., nr 24, poz. 152.
• Okólnik Ministerstwa Skarbu z dnia 6 marca 1950 r. w sprawie podatku dochodowego od osób prawnych, Dz.Urz.Min.S. z 1950 r., nr 8.
• Dekret o podatku dochodowym z dnia 26 października 1950 r., Dz.U. z 1950 r., nr 49, poz. 450.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 lutego 1951 r. w sprawie wykonania dekretu o podatku dochodowym, Dz.U. z 1951 r., nr 16, poz. 127.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 lipca 1953 r. zmieniające rozporządzenie z 28 lutego 1951 r. w sprawie wykonania dekretu o podatku dochodowym, Dz.U. z 1953 r., nr 40, poz. 174.
• Okólnik Ministerstwa Finansów nr 5 z dnia 26 stycznia 1957 r. w sprawie opodatkowania kościelnych osób prawnych i osób duchownych wyznania rzymskokatolickiego i innych wyznań i związków wyznaniowych; w: "Warszawskie Wiadomości Archidiecezjalne" z 1957 r., nr 4.
• Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 5 czerwca 1957 r. w sprawie opodatkowania duchownych, AAN, UdSW, sygn. 125/491.
• Okólnik Ministra Finansów z dnia 25 lutego 1959 r. w sprawie wyjaśnienia postępowania wymiarowego co do duchownych osób prawnych i osób duchownych, AAN, UdSW, sygn. 125/491.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 lutego 1962 r. w sprawie prowadzenia ksiąg przez kościelne osoby prawne oraz zakony i kongregacje duchowne, Dz.U. z 1962 r., nr 18, poz. 77.
• Okólnik nr 10 Ministerstwa Finansów z dnia 19 lipca 1963 r. w sprawie wykładni przepisów o księgach rachunkowych kościelnych osób prawnych i zakonów oraz niektórych przepisów w zakresie podatku dochodowego, Dz.Urz. Min.Fin. z 1963 r., nr 7, poz. 12.
• Okólnik nr 5 Ministra Finansów z dnia 15 lipca 1964 r. w sprawie prowadzenia księgi inwentarza przez kościelne osoby prawne oraz zakony i kongregacje duchowne, Dz.Urz. Min.Fin. z 1964 r., nr 7, poz. 15.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 lutego 1972 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia ksiąg przez kościelne osoby prawne oraz zakony i kongregacje duchowne; Dz.U. z 1972 r., nr 6, poz. 35.
• Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1979, Wydawnictwo PiT, Kraków 1995.
• Krawczyk M., Organy państwowo-partyjne odpowiedzialne za wytyczanie i realizowanie polityki wyznaniowej PRL, Zeszyty Naukowe UPH w Siedlcach, Seria: Administracja i Zarządzanie (16) 2011.
• Mazurkiewicz D., Działania Wydziału do spraw Wyznań w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego w latach 1950-1972. Studium prawno-historyczne, Lublin 2007 (msp, BKUL).
• Położenie prawne kościołów i związków wyznaniowych w PRL. Zbiór przepisów i dokumentów wg stanu na dzień 1 kwietnia 1961, opr. E. Małkiewicz, S. Podemski, Warszawa 1961.
• Stanisławski T., Wykorzystanie opodatkowania Kościoła w polityce wyznaniowej PRL; w: Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26-28 października 2004 r.), red. A. Mezglewski, P. Stanisz, M. Ordon, Lublin 2005.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Ministerstwa Finansów z dnia 28 czerwca 1950 r. w sprawie podatku dochodowego duchownych, w: Pismo Okólne, 1989 nr 18.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań A. Bidy z dnia 3 lipca 1950 r. w sprawie podatku dochodowego duchownych, w: Pismo Okólne, 1989 nr 18.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań A. Bidy z dnia 4 lipca 1950 r. w sprawie podatku dochodowego duchownych, w: Pismo Okólne, 1989 nr 19.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań A. Bidy z dnia 9 grudnia 1950 r. w sprawie podatku dochodowego duchownych, w: Pismo Okólne, 1989 nr 27.
• Protokół z odprawy kierowników referentów do spraw wyznań szczebla wojewódzkiego w Urzędzie do spraw Wyznań w dniu 19 grudnia 1953 r., w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 1.
• List z dnia 16 marca 1959 r. Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Pełnomocnika Rządu do spraw Stosunków z Kościołem J. Sztachelskiego w sprawie okólników dotyczących podatków dla duchowieństwa, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 1.
• Memoriał Episkopatu do Rządu PRL o sytuacji Kościoła w Polsce 15 kwietnia 1959 r., w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 1.
• List Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań T. Babińskiego do Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego z dnia 21 kwietnia 1962 r. w sprawie opodatkowania duchownych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• List Episkopatu do Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1962 r., w sprawie opodatkowania duchowieństwa, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 1964 r. w sprawie obowiązku prowadzenia ksiąg inwentarzowych przez Kościół, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Ministra Finansów J. Albrechta z dnia 29 sierpnia 1964 r. w sprawie prowadzenia ksiąg inwentarzowych przez Kościół, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Premiera J. Cyrankiewicza z dnia 11 września 1964 r. w sprawie prowadzenia ksiąg inwentarzowych przez duchowieństwo, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• List Sekretarza Episkopatu Z. Choromańskiego do Rady Państwa z dnia 17 listopada 1964 r. w sprawie prowadzenia ksiąg inwentarzowych przez duchowieństwo, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• "Pro memoria" Episkopatu Polski z dnia 16 czerwca 1967 r. w sprawie szykan i prześladowania duchownych przez władze państwowe, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• "Pro memoria" Sekretariatu Episkopatu z dnia 28 grudnia 1967 r., w sprawie zakazu zakładania księgi inwentarza majątku kościelnego dla władz państwowych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• Pismo Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań A. Skarżyskiego do biskupów polskich z dnia 17 sierpnia 1967 r. zarzucające hierarchii kościelnej działalność sprzeczną z porządkiem prawnym PRL, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• "Plan czynności" Urzędu do spraw Wyznań [sierpień 1967] w związku z przeprowadzeniem rozmów przez Przewodniczących Prezydiów Wojewódzkich Rad Narodowych z Biskupami Ordynariuszami, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• Tezy Urzędu do spraw Wyznań [z sierpnia 1967 r.] do rozmów Przewodniczących Prezydiów Wojewódzkich Rad Narodowych z ordynariuszami diecezji na temat uchwał i 'pro memoria' Episkopatu Polski z 16 czerwca 1967 r., w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• Notatka Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań A. Skarżyskiego z dnia 20 sierpnia 1967 r. z rozmowy przeprowadzonej w dniu 17 sierpnia 1967 r. z bp. B. Dąbrowskim w sprawie uchwał Episkopatu Polski z 16 czerwca 1967 r., w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• Notatka urzędnika Urzędu do spraw Wyznań 'A.P.' z dnia 30 sierpnia 1967 r. oceniająca przebieg rozmów z Biskupami Ordynariuszami na temat uchwał i "pro memoria" Episkopatu Polski z 16 czerwca 1967 r., w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• Pismo Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań A. Skarżyskiego [z września 1967 r.] z odpowiedzią na zarzuty władz, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• Poufna notatka informacyjna urzędnika Urzędu do spraw Wyznań "A.P." o realizacji uchwał i "pro memoria" Episkopatu Polski z 16 czerwca 1967 r., z dnia 22 października 1967 r., sporządzona na podstawie relacji kierowników Wydziałów do spraw Wyznań Prezydiów Wojewódzkich Rad Narodowych na naradzie w Urzędzie do spraw Wyznań 20 października 1967 r., w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• Protokół z narady kierowników Wydziałów do spraw Wyznań Prezydiów Wojewódzkich Rad Narodowych odbytej 16 lutego 1968 r., w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, Poznań 1994-1996, tom 2.
• Sprawozdanie z działalności Urzędu do spraw Wyznań w roku 1961, AAN, UdSW, sygn. 127/24.
• Pismo Ministerstwa Finansów Departament Podatków i Opłat do Urzędu do spraw Wyznań, nr PO 16348/7/61 z dnia 19 września 1961 r., AAN, UdSW, sygn. 61/1067.
• Pismo Wydziału do Spraw Wyznań w Kielcach do Urzędu do spraw Wyznań, nr Wz I-8/1/61, z dnia 9 grudnia 1961 r., AAN, UdSW, sygn. 61/1067.
• Sprawozdanie z działalności Urzędu do spraw Wyznań w roku 1966, AAN, UdSW, sygn. 127/30.
• Sprawozdanie z działalności Urzędu do spraw Wyznań w okresie od dnia 1.I.1970 r. do dnia 31 XII 1970 r., AAN, UdSW, sygn. 127/34.

Identyfikatory

DOI

11331/1229