Czas wolny w dobie postmodernizmu

• Autorzy: Justyna Mokras-Grabowska

Warianty tytułu

Free Time in the Age of Postmodernism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel. Omówienie na podstawie przeglądu literatury różnorodnych podejść do czasu wolnego. Analiza kontrowersji wokół pojęcia czasu wolnego. Prezentacja wybranych aktywności wolnoczasowych w odniesieniu do komodyfikacji i umasowienia, prestiżu oraz stylu życia.
Metoda. Analiza istniejących wyników badań i prac zarówno polsko-, jak i angielskojęzycznych: analiza treści (książek, czasopism naukowych), analiza historyczno- -porównawcza, jakościowa ocena materiału.
Wyniki. Zastosowane metody badań ukazały duże zróżnicowanie w podejściu autorów do pojęcia czasu wolnego oraz jego autentyczności. Mimo iż wielu autorów skłania się do traktowania czasu wolnego jako czasu pozostającego po pracy i zajęciach obowiązkowych, dylematem pozostaje nadal kwestia dobrowolności podejmowanych aktywności wolnoczasowych i związanych z tym subiektywnych odczuć ich uczestników. Najnowsze badania zmierzają ku dynamicznej i holistycznej konceptualizacji tego pojęcia, nie ograniczając go tym samym do granic praca - rekreacja. Z analizy materiałów źródłowych wynika ponadto, że współcześnie formy wykorzystania czasu wolnego podlegają stopniowej komercjalizacji, podkreślając coraz częściej status społeczny i styl życia jednostki.
Ograniczenia badań i wnioskowania. Artykuł prezentuje subiektywnie wybrane przykłady form spędzania czasu wolnego.
Implikacje praktyczne. Analiza literatury przedmiotu może stanowić punkt wyjścia do dalszych badań nad autentycznością form wolnoczasowych.
Oryginalność. Mimo teoretycznego charakteru pracy, oryginalnym jej elementem jest podsumowanie funkcjonujących w literaturze teorii dotyczących czasu wolnego i jego autentyczności.
Rodzaj pracy. Artykuł o charakterze przeglądowym. (abstrakt oryginalny)

EN

Purpose. To identify a variety of approaches to free time and its authenticity of forms in the age of postmodernism. To analyse the controversy around the concept of the free time. The presentation of selected free time activities in relation to commodification processes, prestige and lifestyle.
Method. An analysis of various research sources both in Polish and English books and in scientific materials. The main method was to analyse scientific materials, compare historic literature and perform a qualitative analysis.
Findings. All the methods used revealed significant diversification in free time and its authenticity terminology. Although many scholars understood free time as time after work and obligatory activities, the main dilemma was the voluntariness and subjectivism of the term. Current research has moved towards a more dynamic and holistic conceptualization of the term, as well as not limiting it to a work-recreation frame. In analysing the reference materials, it can also be noticed that forms of free time activities nowadays are being gradually commercialised and reflect the social status and lifestyle of the participants.
Research and Conclusion Limitations. The paper includes only some subjectively selected examples.
Practical Implications. The applied analysis and the summary of the literature can determine further research regarding the authenticity of free time activities.
Originality. Despite the mainly theoretical character of the paper, its creative and original aspect is a review of the existing theories concerning free time and its authenticity.
Type of Paper. Review article. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Czas wolny; Postmodernizm; Wzorce konsumpcji; Styl życia

EN

Leisure time; Postmodernism; Consumption patterns; Lifestyle

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 34
• Strony: 11--30

Twórcy

autor

Justyna Mokras-Grabowska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Arendt H. (2000), Kondycja ludzka, Fudndacja Aletheia, Warszawa.
• Bauman Z. (2000), Ponowoczesność jako źródło cierpień, Wyd. Sic!, s.c., Warszawa.
• Biedroń M. (2012), Kultura fizyczna czy subkultura ciała? Ciało jako refleksyjny projekt indywidualny, [w:] "Cudne manowce?" Kultura czasu wolnego we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 149-160.
• Culler J. (1981), Semiotics of tourism, [w:] "American Journal of Semiotics", s. 127-140.
• Czajkowski K. (1979), Wychowanie do rekreacji, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Czerepaniak-Walczak M. (2011), Pedagogika czasu wolnego: schole w szkole i poza szkołą, [w:] Rekreacja i czas wolny. Praca zbiorowa pod redakcją R. Winiarskiego, Oficyna Wydawnicza "Łośgraf", Warszawa, s. 200-235.
• Czerner A. (2012), Niedzielni łowcy wrażeń - obszary ryzyka zinstytucjonalizowanego w sportach ekstremalnych, [w:] "Cudne manowce?" Kultura czasu wolnego we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 138-148.
• Dielemans J. (2011), Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
• Fromm E. (1998), Ucieczka od wolności, Czytelnik. Warszawa.
• Heidegger M. (2004), Bycie i czas, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Jaworska A. (2012), "Terror pilota" czyli telewizja na co dzień, [w:] "Cudne manowce?" Kultura czasu wolnego we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 317-325.
• Kantor R. (2013), Zabawa w dobie społeczeństwa konsumpcyjnego. Szkice o ludyźmie, ludyczności i powadze a w istocie jej braku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Kantor R. (2011), Społeczeństwo konsumpcji zabawy. Przypadek polski, [w:] Wąż w raju. Zabawa w społeczeństwie konsumpcyjnym. Praca pod redakcją R. Kantora, T. Palecznego, M. Banaszkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 31-55.
• Kazimierczak M. (2011), W poszukiwaniu praktycznej filozofii podróży, [w:] "Folia Turistica", nr 24, AWF w Krakowie, Kraków, s. 11-33.
• Kosiewicz J. (2006), Spór o istnienie czasu wolnego, [w:] Turystyka i rekreacja. Wymiary teoretyczne i praktyczne. Praca zbiorowa pod redakcją J. Kosiewicza, K. Obodyńskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 15-18.
• Kosiewicz J. (2012), Free Time versus Occupied Time in a Philosophical Context, [w:] "Physical Culture and Sport. Studies and Research", vol. LV.
• Krawczak E. (2009), Medialne formy spędzania czasu wolnego, [w:] "Małe tęsknoty?" Style życia w czasie wolnym we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 65-72.
• Kruk K., Homo consumens. http://www.barter.org.pl/homo_consumens.php (15.04.2010).
• Kunicki B.J. (2011), Historia rekreacji, [w:] Rekreacja i czas wolny. Praca zbiorowa pod redakcją R. Winiarskiego, Oficyna Wydawnicza "Łośgraf", Warszawa, s. 29-63.
• Lutzoni L. (2009), Shopping as an urban leisure activity, [w:] "Enhancing the city. Urban and landscape perspectives", vol. 6, s. 187-204.
• Mateja B. (2012), Kochamy polskie seriale? Czas wolny a oglądanie seriali telewizyjnych, [w:] "Cudne manowce?" Kultura czasu wolnego we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 326-338.
• Michalski M. (2008), Czy niewolnik ma czas wolny? O niewolnikach pracy i niewolnikach jej braku, [w:] Czas ukoi nas? Jakość życia i czas wolny we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 102-118.
• Mroczkowska D. (2008), Czas wolny jako kategoria społecznie i kulturowo zmienna. Przeobrażenia w czasowej organizacji oraz doświadczaniu czasu wolnego, [w:] Czas ukoi nas? Jakość życia i czas wolny we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 89-102.
• Mroczkowska D. (2011), Czas wolny. Refleksje, dylematy, perspektywy, [w:] Czas wolny. Refleksje, dylematy, perspektywy. Praca zbiorowa pod redakcją D. Mroczkowskiej, DIFIN, Warszawa, s. 7-17.
• Muszyński W. (2008), Pułapka czy szansa antropocentryzmu kultury postmasowej, [w:] Czas ukoi nas? Jakość życia i czas wolny we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 7-14.
• Muszyński W. (2012), Style życia w czasie wolnym - wielość wymiarów, [w:] Małe tęsknoty? Style życia w czasie wolnym we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 7-15.
• Myśliwska K. (2011), Socjologia czasu wolnego, [w:] Rekreacja i czas wolny. Praca zbiorowa pod redakcją R. Winiarskiego, Oficyna Wydawnicza "Łośgraf", Warszawa, s. 134-159.
• Niezgoda A. (2014), Czas wolny a zmiany na rynku turystycznym, [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość turystyki. Warsztaty z geografii turyzmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 101-112.
• Nowalska-Kapuścik D. (2008), Czas wolny czy czas niewolny? O znaczeniu czasu wolnego w społeczeństwie konsumpcyjnym [w:] Czas ukoi nas? Jakość życia i czas wolny we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 26-36.
• Paleczny T. (2011), Zabawa w czasach globalizacji, [w:] Wąż w raju. Zabawa w społeczeństwie konsumpcyjnym. Praca zbiorowa pod redakcją R. Kantora, T. Palecznego, M. Banaszkiewicz, wyd. UJ, Kraków, s. 9-29.
• Paris C.M. (2009), The virtualization of backpacker culture, [w:] "Information and communication technologies in tourism", Springer, Innsbruck, s. 25-35.
• Podsiadło J. (2011), Muzeum miejscem zabawy? [w:] Wąż w raju. Zabawa w społeczeństwie konsumpcyjnym. Praca zbiorowa pod redakcją R. Kantora, T. Palecznego, M. Banaszkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 123-131.
• Pomfret G. (2006), Mountaineering adventure tourists: a conceptual framework for research, [w:] "Tourism Management", Vol. 27, Issue 1, s. 113-123.
• Ritzer G. (2012), Magiczny świat konsumpcji, Muza SA, Warszawa.
• Rymarczyk P. (2006), Turystyka jako zwierciadło współczesnej kultury konsumpcyjnej, [w:] Turystyka i rekreacja. Wymiary teoretyczne i praktyczne. Praca zbiorowa pod redakcją J. Kosiewicza, K. Obodyńskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 28-32.
• Sahaj T. (2011), Rytualnie odnawialne szczęście: podróże filozoficzno-sportowe, [w:] "Folia Turistica", nr 24, AWF w Krakowie, Kraków, s. 119-136.
• Sternicka M. (2008a), Clubbing - nowa forma rozrywki w społeczeństwie konsumpcyjnym, [w:] Homo creator czy homo ludens? Twórcy-internauci-podróżnicy. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, M. Sokołowskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 226-234.
• Sternicka M. (2008b), Święta niedziela czy święty weekend? Konfrontacja tradycji i ponowoczesności, [w:] Czas ukoi nas? Jakość życia i czas wolny we współczesnym społeczeństwie. Praca zbiorowa pod redakcją W. Muszyńskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 17-25.
• Urry J. (2007), Spojrzenie turysty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Winiarski R. (2011), Wprowadzenie do zagadnień rekreacji i czasu wolnego, [w:] Rekreacja i czas wolny. Praca zbiorowa pod redakcją R. Winiarskiego, Oficyna Wydawnicza "Łośgraf", Warszawa, s. 13-28.
• Visser G. (2004), The developmental impacts of backpacker tourism in South Africa, "GeoJournal", 60, s. 283-299.
• Zowisło M. (2011), Filozofia rekreacji, [w:] Rekreacja i czas wolny. Praca zbiorowa pod redakcją R. Winiarskiego, Oficyna Wydawnicza "Łośgraf", Warszawa, s. 64-110.