Decyzjonizm zamiast debaty? O przeciwstawnych wzorach działania w sferze publicznej

• Autorzy: Przemysław Pluciński

Warianty tytułu

Decisionism Instead of a Debate? On the Antithetical Patterns of Action in the Public Sphere

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł podejmuje problem sporu między dwiema przeciwstawnymi teoriami demokracji i sfery publicznej: ujęciem agonistycznym (reprezentowanym przez klasyków Hannah Arendt oraz Carla Schmitta) oraz teorią deliberacyjną (w artykule ograniczoną do teorii działania komunikacyjnego Jürgena Habermasa). Autor rekonstruuje istotę sporu między Chantal Mouffe a Jürgena Habermasem, szczególny nacisk kładąc na krytykę liberalizmu Chantal Mouffe, wydobytą z myśli Carla Schmitta. Polemika ze stanowiskiem Mouffe dotyczy przede wszystkim wizji pluralizmu, jaki oferują perspektywy agonistyczna i komunikacyjna. Kryterium różnicujące stanowi tu kwestia inkluzyjności/ekskluzyjności prezentowanych wizji sfery publicznej w perspektywie przedmiotowej (o co toczy się spór?) oraz podmiotowej (kto uczestniczy?/kto jest wyłączany?). Konkluzja jest następująca: to krytykowana za liberalne uwikłanie perspektywa dyskursywna oferuje więcej przestrzeni dla demokratycznego pluralizmu. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper deals with the controversy between two antithetical theories of democracy and the public sphere: the agonistic approach (represented by the classics: Hannah Arendt and Carl Schmitt) and the deliberative theory (in this paper reduced to Jürgen Habermas' communicative theory). The author offers a reconstruction of the essence of the controversy between Chantal Mouffe and Jürgen Habermas, focusing on Mouffe's critique of liberalism derived from Carl Schmitt's thought. The paper ventures to challenge Mouffe's approach, particularly the view of pluralism offered by both, the agonistic and the communicative perspectives. What makes the two perspectives distinct is the issue of inclusiveness exclusiveness of the object (what is the conflict about?) and the subject (who participates and who is excluded?). The paper concludes with a statement that it is the discursive communicative approach (criticised for its liberal roots) that offers much more space for democratic pluralism. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przestrzeń publiczna; Komunikowanie; Racjonalność; Demokracja; Debata publiczna

EN

Public space; Communication; Rationality; Democracy; Public debate

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 4
• Strony: 197--213

Twórcy

autor

Przemysław Pluciński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• A. Knops, Agonism as Deliberation - On Mouffe's Theory of Democracy, "The Journal of Political Philosophy" 15, 2007, nr 1.
• A.M. Kaniowski, Polska sfera nie-publiczna, "Krytyka Polityczna" 2003, nr 3.
• Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, Warszawa 2007.
• C. Schmitt, Duchowa i historyczna sytuacja dzisiejszego parlamentaryzmu, w: idem, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków-Warszawa 2000.
• C. Schmitt, Lewiatan w teorii państwa Thomasa Hobbesa. Sens i niepowodzenia politycznego symbolu, Warszawa 2008.
• C. Schmitt, Pojecie polityczności, w: idem, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków-Warszawa 2000.
• Ch. Mouffe, Paradoks demokracji, Wrocław 2005.
• Ch. Mouffe, Polityczność, Warszawa 2008.
• E. Laclau, Ch. Mouffe, Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej, Wrocław 2007.
• J. Habermas, Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2005.
• J. Habermas, Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, Warszawa 2007.
• J. Habermas, Teoria działania komunikacyjnego, t. II, Warszawa 2002.
• J. Habermas, The Public Sphere: An Encyclopedia Article (1964), "New German Critique" 1975, nr 3 (Autumn).
• J.-C. Monod, Czy można bezkarnie czytać Schmitta od prawa do lewa?, "Le Monde Diplomatique" 12 (grudzień) 2007.
• K. Baynes, The Normative Grounds of Social Criticism. Kant, Rawls and Habermas, Albany 1995.
• L. Coser, Funkcje konfliktu społecznego, Kraków 2008.
• M.A. Cichocki, Wstęp do polskiego wydania, w: C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków-Warszawa 2000.
• N. Fraser, Rethinking the Pubic Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy, w: C. Calhoun (red.), Habermas and the Public Sphere, Cambridge 1996.
• N. Fraser, What's Critical about Critical Theory? The Case of Habermas and Gender, w: idem, Unruly Practices. Power, Discourse and Gender in Contemporary Social Theory. Minneapolis-London 1989.
• O. Negt Oskar, A. Kluge, Public Sphere and Experience. Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere, Minneapolis-London 1993.
• S. Benhabib, Models of Public Space. Hannah Arendt, the Liberal Tradition and Jürgen Habermas, w: idem, Situating the Self. Gender, Community and Postmodernism in Contemporary Ethics, New York 1992.
• S. Kozyr-Kowalski, Socjologia, społeczeństwo obywatelskie i państwo, Poznań 1999.