Pielgrzymi polscy w Santiago de Compostela w latach 1631-1716

• Autorzy: Kazimiera Orzechowska-Kowalska

Warianty tytułu

Polish Pilgrims in Santiago De Compostela in the Years 1631-1716

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W opublikowanej dotychczas polskiej literaturze przedmiotu wymieniane są osoby, które udały się do sanktuarium św. Jakuba w Santiago de Compostela w okresie średniowiecza (przełom XIV i XV w.), słabo reprezentowany jest natomiast okres nowożytny - wiek XVII i początek wieku XVIII. W prezentowanym opracowaniu przedstawiono wstępną analizę badań polskich pielgrzymów, którzy nie zaliczali się do elit politycznych Polski, a pochodzili z niższych warstw społecznych. Dotarli oni do sanktuarium w Santiago de Compostela w latach 1631-1717, prawdopodobnie pieszo, i skorzystali z noclegu (pomocy) oferowanej przez tamtejszy Hospital Real. Archiwalny spis przyjętych do szpitala pielgrzymów zawiera: datę przybycia i opuszczenia szpitala; imię i nazwisko; stan cywilny; imiona rodziców lub współmałżonka; pochodzenie (narodowość, miejscowość, z której pochodził); spis rzeczy osobistych (opis ubrania, posiadane pieniądze - jeżeli dany pątnik je posiadał), przedmioty będące własnością pielgrzyma. Spisy pielgrzymów są niejednolite pod względem zapisu. Prawidłową identyfikację pielgrzyma utrudnia fakt, iż osoba przyjmująca go sporządzała zapis ze słuchu nie tylko w języku kastylijskim, ale też galijskim. Na podstawie wspomnianych archiwaliów udało się ustalić, że w latach 1631-1717 zarejestrowano 39 (42) pątników polskich. W tej grupie było dziewięć osób (w tym trzy kobiety), które prawdopodobnie pochodziły z Krakowa. Podjęta kwerenda, przeprowadzona w miejskich archiwach kościelnych i w archiwach świeckich, jest próbą bliższej identyfikacji tych osób - określeniem ich pozycji społecznej czy też motywacji podjęcia wyprawy. Badania (luty 2012) są w fazie początkowej, na końcowe wnioski i próbę syntetycznego opracowania tego zagadnienia jest jeszcze za wcześnie. (abstrakt oryginalny)

EN

The existing Polish literature of the subject mentions the people who went to the Sanctuary of St. James in Santiago de Compostela in the medieval period (the turn of the 14th and 15th centuries). However, the later period (17th and the beginning of the 18th century) are scarcely reported. This article attempts to present the initial research analysis on Polish pilgrims, who did not belong to the political elite of Poland, but originated from the lower social classes. They reached the Sanctuary in Santiago de Compostela between 1631 and 1717, probably on foot, and used the accommodation in the existing Hospital Real. The archival list of pilgrims accepted into the hospital contains: the dates of arrival and departure; the name and surname; the civil status; the names of parents, or a spouse; the origin (nationality and the place of origin); the list of personal belongings (a description of clothes, money if possessed); the pilgrims' other belongings. The list of pilgrims does not provide a homogeneous record. It is difficult to identify a pilgrim correctly because the person accepting the pilgrim heard the details and wrote the list from memory in the Castilian or Gallic language. On the basis of these archives it has been established that between 1631 and 1717 39 (42) Polish pilgrims were registered. This group contained 9 people, including 3 women, who probably came from Krakow. The query undertaken in the city church archives, as well as the lay archives, is an attempt to identify these people more closely - to determine their social position, or motivation for the pilgrimage. The research undertaken in February 2012 is an initial phase and it is still too early to formulate conclusions and produce a synthesis of the study. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka religijna; Pielgrzymowanie; Historia; Statystyka turyzmu

EN

Religious tourism; Pilgrimage; History; Statistics of tourism

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 27 Turystyka religijna
• Strony: 109--131

Twórcy

autor

Kazimiera Orzechowska-Kowalska

• Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Bibliografia

• Bettin H., Volksdorf D. (2002) Pielgrzymki w testamentach mieszczan stralsundzkich [w:] R. Knapiński, red., Kult Świętego Jakuba Większego w Europie Środkowo-Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Diaz y Diaz M.C. (2003) El Liber Sancti Iacobi [w:] Caucci von Saucken, red., Santiago la Europa del Peregrinaje, Lungwerg, Madrid.
• Dunin-Wąsowicz T. (2002) Polskie drogi do Composteli [w:] R. Knapiński, red., Kult Świętego Jakuba Większego w Europie Środkowo-Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Dunin-Wąsowicz T. (1995) Średniowieczne znaki pielgrzymie w Polsce [w:] H. Manikowska, H. Zaremska, red., Peregrinationes -pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, Instytut Historii PAN, Warszawa.
• Ferro X., Marino R. (2009) Santuarios magicos de Galicia, Nigratrea, Pontevedra. Gran Enciclopedia del Camino de Santiago. Diccionario de la cultura jacobea (2010), t. 17, Ediciones Bolanda, La Coruna.
• Jackowski A. (2000) Leksykon. Szlaki pielgrzymkowe Europy, SIW Znak, Kraków.
• Klimecka G. (1993) Pielgrzym w "Złotej legendzie" Jakuba de Voragine [w:] J. Wiesiołowski, red. Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy, Materiały XIII Seminarium Mediewistycznego, UAM, Poznań.
• Kucharski A. (2007) Hiszpania i Hiszpanie w relacjach Polaków. Wrażenia z podróży i pobytu od XVI do początków XIX w., Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
• Makowiecka M. (1984) Po drogach polsko-hiszpańskich, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Manikowska H. (2008) Jerozolima - Rzym - Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, Monografie FNP, seria humanistyczna, Wrocław.
• Manikowska H. (2002) Badania nad kultem św. Jakuba na ziemiach polskich - problemy i perspektywy [w:] R. Knapiński, red., Kult Świętego Jakuba Większego w Europie Środkowo-Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Mieck I. (2002) Polska a pielgrzymka do Santiago de Compostela [w:] R. Knapiński, red., Kult Świętego Jakuba Większego w Europie Środkowo- -Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Ohler N.(2000) Życie pielgrzymów w średniowieczu. Między modlitwą a przygodą, WAM, Kraków.
• Paner A., H. (1998) Gdańszczanie na pielgrzymich szlakach XIV i XV [w:] Gdańsk średniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, Materiały pokonferencyjne, UG, Gdańsk.
• Plötz R. (2002) Św. Jakub Apostoł w europejskim krajobrazie patrociniów ze szczególnym uwzględnieniem Frankonii [w:] R. Knapiński, red., Kult Świętego Jakuba Większego w Europie Środkowo-Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Polaczkówna H. (1937) O podróżnikach średniowiecznych z Polski i do Polski, "Miesięcznik Heraldyczny" nr 16, z. 5, Warszawa.
• Potkowski E. (2002) Ślady św. Jakuba w piśmiennictwie [w:] R. Knapiński, red., Kult Świętego Jakuba Większego w Europie Środkowo-Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Puszcz T. (2010) Na pielgrzymich drogach średniowiecznej Europy [w:] B. Migut, red., Święty Jakub z Composteli. Na pielgrzymich szlakach Europy, Wydawnictwo "Gaudium", Lublin.
• Rębkowski M. (2004) Pielgrzymki mieszkańców średniowiecznych miast południowego wybrzeża Bałtyku w świetle znalezisk znaków pątniczych.
• Wstęp do badań, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej", t. 52, z. 2, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa.
• Sajkowski A. (1991) Opowieści misjonarzy, konkwistadorów, pielgrzymów i innych świata ciekawych, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Samsonowicz H. (2001) Rozkwit średniowiecznej Europy, Bellona, Warszawa.
• Samsonowicz H. (2002) Kult św. Jakuba i Szlaki Jakubowe w Polsce [w:] R. Knapiński, red., Kult Świętego Jakuba Większego w Europie Środkowo- -Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Sawicki P. (1995) Polacy a Hiszpanie. Ludzie, podróże, opinie [w:] Estudios Hispánicos, Monografie (III), UW, Wrocław.
• Skowron R. (1997) Dyplomaci polscy w Hiszpanii w XVI, XVII w., TAiWPN Universitas, Kraków.
• Sroga P. (2005) Społeczno-moralne aspekty pielgrzymowania do Santiago de Compostela [w:] Turystyka religijno-pielgrzymkowa, Materiały pokonferencyjne, WSTiH, Gdańsk.
• Taracha C. (2012) Camino de Santiago. Nie tylko Droga. Historia i współczesność Szlaku św. Jakuba, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Taracha C. (1992) Santiago de Compostela. U źródeł chrześcijańskiej Europy [w:] "Przegląd Akademicki", nr 11, KUL, Lublin.
• Taracha C. (2006) Hiszpańska religijność i kościół w relacjach polskich podróżników XVI-XVII w. [w:] W kręgu wielkopostnej pobożność i bractw religijnych, Materiały V Sympozjum Historycznego Polsko-Hiszpańskiego, KUL, Lublin.
• Wąsowicz T. (1995) Średniowieczne znaki pielgrzymie w Polsce [w:] H. Manikowska, H. Zaremska, red., Peregrinationes - pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, Instytut Historii PAN, Warszawa.
• Wiesiołowski J. (2002) Podróże Polaków do Composteli w XIV i XV w. [w:] R. Knapiński, red., Kult św. Jakuba Większego Apostoła w Europie Środkowo- Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Wiesiołowski J. (1993) Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy; Materiały XIII Seminarium Mediewistycznego, UAM, Poznań.
• Wilska M.(1995) Pielgrzymim szlakiem z Mazowsza do Composteli [w:] H. Manikowska, H. Zaremska, red., Peregrinationes - pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, Instytut Historii PAN, Warszawa.
• Wilska M., Mazowieccy pielgrzymi do Composteli [w:] Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy; Materiały XIII Seminarium Mediewistycznego, UAM, Poznań 1993.
• Witkowska A. (2002) Wezwania św. Jakuba Większego Apostoła w diecezji krakowskiej w średniowieczu [w:] R. Knapiński, red., Kult św. Jakuba Większego Apostoła w Europie Środkowo-Wschodniej, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Wyrwa A.M. (2009) Święty Jakub Apostoł - malakologiczne i historyczne ślady peregrynacji z ziem polskich do Santiago de Compostela, Muzeum Pierwszych Piastów, t.13, Lednica - Poznań.
• Hospital Real, enfermos, serie nr 1-25; Archivo Històrico Universitario, Universidad de Santiago de Compostela.
• Index Testamentorium civium Cracoviensium ab anno 1427 ad annum 1862; rkps 772-784, Krakowskie Archiwum Państwowe, nr 512-294.
• Index Testamentorium civium Casimiriensum, Stradomiensium et Clepardiensium ab anno 1543 ad annum 1785 (1797); rkps, Krakowskie Archiwum Państwowe, nr 511-293.
• Index contractum, intercisarum antenuptialium et transactionum civium Cracoviensium ab anno 1660 ad annum 1794; rkps 773 -777, Krakowskie Archiwum Państwowe, nr 510-292.
• Liber ordinatorum consecrationis ecclesiarum, capellarum, altarium, portatilium per reverendissimum Albertum Lipnicki, 1646-1672, Dei et Apostolicae Sedis gratia episcopum Laodicensem, sufraganeum, canonicum, vicarium in spiritualibus et officialem generalem Cracoviensem, 1646-1672, sygn. L. Ord. 4;
• Liber ordinatorum consecrationis ecclesiarum, capellarum, altarium immobilium et portatilium et calicium per Reverendissimus Dominum Nicolaum Oborski, Dei et Ap[osto]licae Sedis gratia episcopum Laodicensem, sufraganeum, scholasticum, in spiritualibus vicarium, et officialem generalem Cracoviensem. Anno Domini millesimo sexcentesimo sepuagesimo tertio, (1673-1693), sygn. L. Ord. 5.
• Liber ordinatorum, portatilium, calicium et campanarum per Illustrissimum et Reverendissimum Dominum, Dominum Stanislaum a Slupow Szembek, Dei et Apostolicae Sendis gratia episcopum Dionisiensem, suffraganeum, canonicum, vicarium in spiritualibus et officialem generalem Cracoviensem, Anno Domini 1695-1726, sygn. L. Ord. 6.