Ruch turystyczny w polskich parkach narodowych

• Autorzy: Józef Partyka

Warianty tytułu

Tourist Traffic in National Parks of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Działające w Polsce 23 parki narodowe wyróżniają się stosunkowo niewielką, ale zróżnicowaną powierzchnią - od ponad 2 tys. ha (Ojcowski Park Narodowy) do około 60 tys. ha (Biebrzański Park Narodowy - średnio jest to 13,8 tys. ha. Ze względu na najwyższe wartości przyrodnicze i krajobrazowe, zwłaszcza rejonów górskich, większość zlokalizowana jest na południu Polski. Polskie parki narodowe cieszą się dużym zainteresowaniem turystów, co potwierdza wysoka frekwencja. W pierwszej połowie lat sześćdziesiątych XX wieku 10 istniejących wówczas parków narodowych odwiedzało rocznie od 4 do ponad 5 mln osób z wyraźną tendencją wzrostową. Obecnie frekwencja kształtuje się różnie w poszczególnych parkach - od niespełna 10 tys. osób do około 2,5 mln zwiedzających rocznie. Największą frekwencję odnotowano w dwu parkach górskich - Tatrzańskim i Karkonoskim (po ok. 2 mln), następny w kolejności jest park Woliński (1,5 mln osób) i dwa podmiejskie - Kampinoski i Wielkopolski (odpowiednio 1,0 i 1,5 mln osób). Parki te w 2008 r. odwiedziło łącznie 7,8 mln osób, tj. 72% wszystkich odwiedzających polskie parki narodowe w tym roku. Największy ruch turystyczny w parkach narodowych koncentruje się zatem w kilku obszarach geograficznej przestrzeni Polski, mianowicie w trzech górskich parkach (Karkonoskim, Tatrzańskim i Pienińskim), nad morzem (w Wolińskim) oraz w podmiejskich strefach dużych miast - Warszawy (w Kampinoskim), Krakowa (w Ojcowskim), Poznania (w Wielkopolskim), a także w pewnym stopniu Kielc (w Świętokrzyskim). Łącznie te parki w 2008 r. odwiedziło ponad 9 mln osób, co stanowi ponad 85% ogólnej frekwencji zwiedzających te obiekty. W pozostałych 15 parkach ruch turystyczny jest niewielki w porównaniu z ogólną liczbą (niespełna 11 mln) zwiedzających w Polsce. Na obszarze parków narodowych są wyznaczone szlaki turystyczne piesze, rowerowe, konne, a w niektórych parkach również kajakowe. Przez teren parków narodowych przebiega prawie 3,1 tys. km szlaków turystycznych. W 22 parkach znajdują się 132 ścieżki dydaktyczne, powstają również ośrodki edukacyjne. Jest to najnowsza, oparta na wzorach amerykańskich i angielskich forma działalności edukacyjnej, jaką parki narodowe podejmują głównie we współpracy zagranicznej. Nadmierny ruch turystyczny w parkach narodowych oraz zagrożenia wynikające z penetracji turystycznej, takie jak nadmierna frekwencja zwiedzających, przegęszczenie szlaków turystycznych zwłaszcza w górskich parkach narodowych, a także ruch samochodowy drogami przecinającymi parki narodowe, które tworzą bariery ekologiczne utrudniające migrację fauny - to przyczyna wielu różnych problemów i znacznych szkód w przyrodzie. Z dużym ruchem turystycznym wiąże się niszczenie urządzeń turystycznych i silna presja urbanistyczna zaznaczająca się w nowych, nie zawsze kontrolowanych inwestycjach. Rozwiązywanie tych problemów wymaga nie tylko nakładów finansowych, np. na korekty szlaków, deglomerację ruchu turystycznego i kierowanie go na tereny atrakcyjne przyrodniczo poza parkami narodowymi (np. do parków krajobrazowych), ale przede wszystkim na zmiany świadomości zwiedzających przez podnoszenie wiedzy o przyrodzie, czemu służą w parkach coraz lepiej działające i unowocześniane centra edukacyjne. (abstrakt oryginalny)

EN

Typical feature of national parks in Poland, which are 23 in our country, is relatively small and diverse area - between nearly 2000 ha (Ojcowski National Park) to nearly 60000 ha (Biebrza National Park) with the average area of 13800 ha. Located mostly in mountainous area of Southern Poland which is famous for its natural and landscape values, national parks are still very popular among the tourists. In early 1960s, when only ten of them were established, the number of visitors reached the level of four to over five million people annually with a distinct growth trend. Currently the turnout of tourists in national parks of Poland varies from less than 10,000 to about 2.5 million visitors. The highest turnout (about 2 million visitors) was noted down in two mountain parks - Tatra and Karkonosze. In Wolinski National Park the turnout has reached the level of 1.5 million visitors and in two suburban parks - Kampinoski and Wielkopolski - it has been respectively 1.0 and 1.5 million visitors. In national parks of Poland there have been marked down biking and horse riding trials. The grounds of parks have been also covered with nearly 3,100 km of hiking trails. Additionally in some parks, canoe trials have been established. There are 132 didactic trails in 22 parks. Education centers as the newest form of educational activity are run in international cooperation based on the UK and US achievements. Excessive tourism in national parks causes significant damage to the wildlife. Among the main threats caused by tourist penetration are such as excessive turnout of visitors, trails overcrowding, heavy car traffic on mountain paths that make up ecological barriers. Intensive tourism is responsible for the destruction of facilities and causes uncontrolled urban investments. Facing all mentioned above requires financial resources for solving such problems as adjustment of routes, tourism deglomeration and directing traffic into natural areas outside the parks. It is also important to change the viewpoint of visitors on nature with the help of education centers. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ruch turystyczny; Parki narodowe; Deglomeracja; Infrastruktura turystyczna

EN

Tourist movement; National parks; Deglomeration; Tourism infrastructure

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 22 Turystyka i ekologia
• Strony: 9--23

Twórcy

autor

Józef Partyka

• Ojcowski Park Narodowy

Bibliografia

• Alexandrowicz Z. (1995) Sympozjum naukowe dziedzictwa geologicznego w Kopalni Soli Wieliczka, 06-08.04.1995, "Przegląd Geologiczny", vol. 43, nr 8, s. 693-696.
• Denisiuk Z., Dyrga Z., Kalemba A., Pilipowicz W., Pioterek G. (1991) Rola parków narodowych w ochronie szaty roślinnej i krajobrazu Polski, "Studia Naturae. Seria A", vol. 36, s. 3-88.
• Denisiuk M., Denisiuk Z. (2001) Park Narodowy Ujście Warty w systemie parków narodowych w Polsce, "Chrońmy Przyrodę Ojczystą", vol. 57, nr 5, s. 18-32.
• Fijałkowski D. (1996) Ochrona przyrody i środowiska naturalnego w środkowowschodniej Polsce. Lublin.
• Gotowt-Jeziorska A., Śledzińska J., red. (2008) Turystyka zrównoważona i ekoturystyka, wyd. PTTK, Warszawa.
• Informacje o ruchu turystycznym w parkach narodowych (1964) "Parki Narodowe. Biuletyn Informacyjny", vol. 2, nr 3-4, s. 46-56.
• Liszewski S. (2009) Przestrzeń turystyczna parków narodowych w Polsce [w:] B. Domański, W. Kurek, red., Gospodarka i przestrzeń, Kraków, s. 187- 201.
• Lubczyński L. (1991) Turystyka w parkach narodowych, "Parki Narodowe", vol. 1, s. 13-14.
• Partyka J., red. (2002) Użytkowanie turystyczne parków narodowych. Ruch turystyczny - zagospodarowanie - konflikty - zagrożenia, Ojcowski Park Narodowy, Ojców.
• Pawlaczyk P. (1993) Turystyka na obszarach chronionych. Jak przekazywać turyście wiedzę przyrodniczą, "Przegląd Przyrodniczy", vol. 4, nr 4, s. 3-16.
• Ptaszycka-Jackowska D., Baranowska-Janota M. (1989) Zasady korzystania z przyrodniczych obszarów chronionych, Warszawa.
• Ptaszycka-Jackowska D., Baranowska-Janota M. (1998) Przyrodnicze obszary chronione. Możliwości użytkowania, Warszawa.
• Wilgat T. (1993) Zagrożenia przyrody polskich parków narodowych, "Czasopismo Geograficzne" vol. 64, nr 1, s. 67-77.
• Wilgat T. (1998) Parki narodowe na tle podziałów przyrodniczych [w:] T. Wilgat, red., Roztoczański Park Narodowy, Kraków, s. 31-37.
• Wnuk Z., Ziaja M., red. (2000) Turystyka w obszarach Natura 2000, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów.