Dochody rodzin ze słabych ekonomicznie gospodarstw rolnych w regionie Wielkopolska i Śląsk

• Autorzy: Irena Augustyńska-Grzymek , Joanna Pawłowska-Tyszko

Warianty tytułu

The Incomes of Families from Economically Weak Farms in the Wielkopolska and Śląsk Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się regionalnemu zróżnicowaniu dochodów rodzin rolników. Na szczególne zainteresowanie zasługują rodziny, które z powodu niewystarczających dochodów z gospodarstwa rolnego muszą uzupełniać je z innych źródeł. Celem badań była ocena sytuacji dochodowej rodzin ze słabych ekonomicznie (tzn. o wielkości 2-8 ESU) gospodarstw z regionu Wielkopolska i Śląsk w latach 2010-2012 na tle lat 2005-2009 oraz określenie głównych przyczyn zmian tej sytuacji. Dla lat 2005-2009 zgromadzono dane rzeczywiste, a dla lat 2010-2012 wykonano rachunek symulacyjny. Wykorzystano dane pochodzące z Polskiego FADN oraz z ankiet IERiGŻ-PIB o dochodach spoza gospodarstwa rolnego rodzin rolników. Próbę badawczą dobrano w sposób celowy: stanowiły ją rodziny z 91 gospodarstw indywidualnych położonych w regionie Wielkopolska i Śląsk (będącym jednym z czterech wyodrębnionych dla Polski regionów rolniczych FADN). Wybór podyktowany był m.in. tym, że średnio w latach 2005-2009 wśród pogrupowanych regionalnie rodzin z więcej niż jednym źródłem dochodu rodziny z tego regionu wyróżniały się największym udziałem dochodu spoza gospodarstwa w dochodzie ogółem rodziny rolnika (62,0%) oraz największym udziałem rodzin z ujemnym dochodem z gospodarstwa rolnego (9,9%). Przy opisie rezultatów badań posłużono się m.in. analizą porównawczą. Ocenia się, że średnio w latach 2010-2012 dochód z gospodarstwa rolnego badanych rodzin wynosił 12 338 zł i był wyższy o 12,6% niż średnio w okresie 2005-2009, a dochód spoza gospodarstwa wynosił 22 424 zł i przekraczał ten z wcześniejszego okresu o 25,6%. W obu okresach co najmniej 66% dochodu pozarolniczego stanowił dochód z pracy najemnej członków rodzin, a ponad 17% - dochód z rent i emerytur. Obliczenia uwidoczniają zatem, że rodziny te nastawiają się głównie na pozyskiwanie dodatkowych środków pieniężnych spoza gospodarstwa i na ogół nie rozwijają działalności rolniczej, gdyż zbyt niskie dochody z tej ostatniej już od dawna nie zapewniają prawidłowego funkcjonowania gospodarstw ani nie zaspokajają potrzeb życiowych ich posiadaczy. Wskazuje na to m.in. fakt, że średnio w latach 2005-2009 tylko w 7,7% tych gospodarstw był odtwarzany majątek trwały. Z biegiem lat część badanych rodzin z pewnością zrezygnuje z prowadzenia gospodarstw rolnych, a część oprócz gospodarstwa rolnego nadal będzie miała inne, alternatywne źródła dochodu. (abstrakt oryginalny)

EN

In recent years, a lot of attention has been given to the regional diversification in the incomes of farmers' families. The families that do not earn sufficient income from farming, and thus are forced to obtain off-farm income, deserve special consideration. The present study, therefore, was aimed at investigating the income situation of economically weak farms (economic size 2-8 ESU) from the Wielkopolska and Śląsk region in the period 2010-2012 against a background of the period 2005-2009, and identifying the main causes of the changes in this situation. Real data were used for the years 2005-2009, and estimated data, for 2010-2012. The research was based on the data from the Polish FADN and a survey on the off-farm incomes of farmers' families, performed by the IAFE-NRI. The research sample was selected on purpose: it consisted of 91 families from private farms located in the Wielkopolska and Śląsk region (being one of the four FADN agricultural regions in Poland), where farmers' families - among the regionally grouped families with more than one source of income - in 2005-2009 on average, were characterised by the highest proportion of off-farm income in the total income of a farmer's family (62.0%), and where the proportion of families with a negative income from the farm was largest (9.9%). The method used in describing the results was, among others, comparative analysis. It was estimated that the income from farming of the families in question, in 2010-2012 on average, amounted to 12 338 PLN and was 12.6% higher than the average for the period 2005-2009, while the off-farm income amounted to 22 424 PLN, and was increased by 25.6%. In both periods, the income from the hired work of family members accounted for at least 66% of the off-farm income, and the income from pensions, for more than 17%. As shown by the calculations, these families focus mainly on obtaining additional financial means from outside of the farm, and generally do not develop agricultural activity because the insufficient income from farming does not ensure proper functioning of the farms or satisfy the vital needs of their owners, as suggested by the fact that only 7.7% of the farms, in 2005-2009 on average, reproduced fixed assets. Over the years, some of these families will certainly withdraw from agricultural activity, and some, apart from their farms, will continue to have other alternative sources of income. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dochody gospodarstw domowych; Gospodarstwa rolne; Dochody rolnicze; Region rolniczy

EN

Household income; Arable farm; Farm household income; Agricultural region

• Czasopismo: Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 3
• Strony: 5--26

Twórcy

autor

Irena Augustyńska-Grzymek

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB, Warszawa

autor

Joanna Pawłowska-Tyszko

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB, Warszawa

Bibliografia

• Augustyńska-Grzymek, I. (2014). Bezrobocie a emigracja ludności wiejskiej na przykładzie regionu Pomorze i Mazury. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 347. Ekonomia, 22-31.
• Encyklopedia Ekonomiczno- Rolnicza. (1984). Warszawa: PWRiL.
• European Commission Directorate-General for Agriculture and Rural Development. G.2. Economic analysis of EU agriculture. (2008). Other gainful activities: pluriactivity and farm diversification in EU-27. Brussels (17 June). Pobrane z: http://ec.europa.eu/agriculture/rural--area-economics/more- reports/pdf/other-gainful-activities-text_en.pdf
• Fernandez-Cornejo, J., Mishra, A., Nehring, R., Hendricks, Ch., Southern, M., Gregory, A. (2007). Off-farm income, technology adoption, and farm economic performance. Economic Research Report No. 36. Washington: USDA, Economic Research Service.
• Główny Urząd Statystyczny. (2008). Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2007 r. Warszawa.
• Główny Urząd Statystyczny. (2012). Powszechny Spis Rolny 2010. Pracujący w gospodarstwach rolnych. Warszawa.
• Goraj, L., Kulawik, J. (1995). Analiza finansowa gospodarstw prowadzących rachunkowość rolną. Warszawa: IERiGŻ.
• Goraj, L., Michalak, P., Zmarzłowski, K. (2009). Poziom i struktura dochodów rodzin rolniczych z gospodarstw prowadzących rachunkowość w 2008 roku. Warszawa: IERiGŻ- PIB.
• Goraj, L., Osuch, D., Płonka, R. (2008). Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN w2007 roku. Częśćl. Wyniki standardowe. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
• Józwiak, W. (2003). Przewagi komparatywne polskich gospodarstw rolniczych. Warszawa: IERiGŻ.
• Kołoszko-Chomentowska, Z. (2004). Kondycja ekonomiczna rodzinnych gospodarstw rolniczych, W: M. Adamowicz (red.), Wiejskie gospodarstwo domowe w obliczu problemów transformacji, integracji i globalizacji (s. 197-202). Warszawa: SGGW.
• Krakowiak-Bal, A. (2010). Rozwój dodatkowej działalności gospodarczej w gospodarstwach rolnych UE. Inżynieria Rolnicza, 5(123), 89-95.
• KRUS w liczbach. Liczba osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników prowadzących jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą, według stanu na koniec każdego kwartału danego roku. (2015). Pobrane 11.06.2015 z: www.krus.gov.pl
• Martinovska-Stojceska, A., Georgiev, N., Erjavec, E. (2008). Farm income analysis of agricultural holdings in Macedonia using FADN methodology. Acta Agriculturae Slovenica, 92, 41-51.
• Meert, H., Van Huylenbroeck, G., Vernimmen, T., Bourgeois, M., Van Hecke, E. (2005). Farm hausehold survival strategies and diversification on marginal farms. Journal of Rural Studies, 21(1), 81-97.
• Nowak, E. (2008). Analiza sprawozdań finansowych. Warszawa: PWE.
• Przedsiębiorczość wiejska. (2006). Wyd. I. Warszawa: Fundacja Fundusz Współpracy.
• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1187/2005 z 22 lipca 2005 r. zmieniające rozporządzenie (EWG) nr 1859/82 dotyczące wyboru gospodarstw przekazujących dane do celów określania dochodów gospodarstw rolnych [Commission Regulation (EC) No. 1187/2005 of 22 July 2005 amending Regulation (EEC) No. 1859/82 concerning the selection of returning holdings for the purpose of determining incomes of agricultural holdings]. O. J. L 193, 23.07.2005. (Rozporządzenie..., 2005)
• Skarżyńska, A., Goraj, L., Ziętek, I. (2005). Metodologia SGM "2002" dla typologii gospodarstw rolnych w Polsce. Raport Programu Wieloletniego 2005-2009 nr 4. Warszawa: IERiGŻ-PIB.

Identyfikatory

DOI

10.15576/PDGR/2015.3.5