Ruch narciarzy wysokogórskich w Tatrzańskim Parku Narodowym

• Autorzy: Mikołaj Bielański

Warianty tytułu

Alpine Skitourers Traffic in the Tatra National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ruch narciarzy wysokogórskich na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego w ostatnich latach staje się coraz bardziej masowy. Prawdopodobieństwo wystąpienia przyrodniczych oddziaływań narciarstwa wysokogórskiego jest spowodowane jego specyfiką, która polega na eksploracji dzikich i niedostępnych terenów pokrytych śniegiem. W literaturze przedmiotu napotykamy doniesienia o sprzeczności interesów pomiędzy ochroną przyrody a turystycznym i rekreacyjnym użytkowaniem terenów chronionych - zarówno poza granicami Polski, jak i na terenie TPN. Aby odpowiedzieć na najważniejsze kwestie związane ze skituringiem w TPN, ankietą objęto grupę 80 narciarzy wysokogórskich. Ponad 90% osób z tej grupy przyznaje się do dyspersji, a więcej niż połowa z nich napotkała zwierzęta podczas swych wędrówek, przy czym w 80% osoby te deklarują, iż nie dostrzegły reakcji ze strony zwierząt. Wyniki ankiety pozwoliły ustalić, które rejony parku są najczęściej odwiedzane przez narciarzy wysokogórskich, a także umożliwiły zestawienie listy najczęściej napotykanych przez respondentów gatunków zwierząt. Badanie pozwoliło także wychwycić inne zjawiska towarzyszące ruchowi skiturowemu w TPN, tj. przypadki wywołania lawin i zjawisko śmiecenia. W niniejszej pracy przedstawiono wyniki wstępnego badania, które pozwoli na wskazanie w przyszłości zagadnień związanych ze zjawiskiem narastającego ruchu narciarzy wysokogórskich w Tatrach i jego prawdopodobnymi skutkami środowiskowymi. (abstrakt oryginalny)

EN

Tatra National Park has been attracting a growing number of skitourers during the winter season in recent years. The nature of this activity is to explore wild and open spaces covered with snow, so it is likely to create some environmental impacts. The conflict between recreational use of protected areas and nature conservation has been reported worldwide, as well as in the Tatra mountains. This study was carried out on a group of 80 skitourers, who were given a questionnaire. Over 90 percent of questioned skitourers have left the marked trials, and over half of them have met animals while skitouring but in 80 percent of cases no animals' reaction had been noticed. This study showed the most frequently visited areas in Tatra National Park, and the animals species usually met by skitourers. Furthermore, some other aspects of skitouring dispersion were indicated such as avalanches and littering. This is only a pilot-study to give a guideline to the future research on possible implications of more and more popular skitouring traffic in Tatra National Park. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ruch turystyczny; Obszary chronione; Ochrona przyrody; Turystyka narciarska; Parki narodowe

EN

Tourist movement; Protected area; Nature protection; Ski tourism; National parks

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 22 Turystyka i ekologia
• Strony: 185--205

Twórcy

autor

Mikołaj Bielański

• Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Bibliografia

• Arlettaz R., Patthey P., Baltic M., Leu T., Schaub M., Palme R., Jenni-Eiermann S. (2007) Spreading free-riding snow sports represent a novel serious threat for wildlife, [online] www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender. fcgi?artid=2189568, [dostęp: 06.03.2007] doi: 10.1098/rspb.2006.0434., Copyright © 2007 The Royal Society.
• Beeton S. (1999) Hoofing it - On four or two feet? Managing Multi-use trials and sites, "Current Issues in Tourism", vol. 2, no. 2-3, s. 211-225 [dyskusja online:] http://divcom.otago.ac.nz:800/tourism/current-issues/ homepage.htm1368-3500/99/02 0211-15 $10.00/0 ©1999 S. Beeton.
• Dawidek R. (1985) Charakterystyka czynników kształtujących aktualny model narciarstwa wysokogórskiego w Polsce, praca magisterska, maszynopis, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Kraków.
• Fidelus J. (2007) Turystyka piesza i jej wpływ na przemiany rzeźby terenu w otoczeniu hal Gąsienicowej i Kondratowej w Tatrach [w:] J. Pociask- -Karteczka, A. Matuszyk, P. Skawiński, red., Stan i perspektywy rozwoju turystyki w Tatrzańskim Parku Narodowym. Studia i Monografie nr 46, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Tatrzański Park Narodowy, Kraków - Zakopane.
• Guzik M., Skawiński P., Wężyk P. (2000) Oddziaływanie narciarstwa zjazdowego na szatę roślinną Doliny Goryczkowej w Tatrach, Tatrzański Park Narodowy [online] http://www.gis.tpn.pl/zawartosc/biblioteka/guzik_skawinski_ wezyk.pdf.
• Jodłowski M., Wójcik P. (2007) Zagrożenia środowiska przyrodniczego w rejonach wspinaczkowych Tatr Reglowych [w:] J. Pociask-Karteczka, A. Matuszyk, P. Skawiński, red., Stan i Perspektywy Rozwoju turystyki w Tatrzańskim Parku Narodowym.Studia i Monografie nr 46, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Tatrzański Park Narodowy, Kraków - Zakopane.
• Gmyrek-Gołąb K., Krauz K., Łabaj M., Mroczka A., Tadel A., Witkowski Z. (2005) Tourist dispersion around a trail in "Wąwóz Homole" (Homole Gorge) nature reserve, "Nature Coservation" no. 61, s. 61-64.
• Hughes M.J., Morrison-Saunders A. (2002) Impact of Trial-side interpretive signs on visitor knowledge, "Journal of Ecotourism", vol.1, no. 2-3, s. 122-132.
• Kapera I. (2007) Wpływ ruchu turystycznego na zaśmiecanie Tatrzańskiego Parku Narodowego, [w:] J. Pociask-Karteczka, A. Matuszyk, P. Skawiński, red., Stan i Perspektywy Rozwoju turystyki w Tatrzańskim Parku Narodowym. Studia i Monografie nr 46, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Tatrzański Park Narodowy, Kraków - Zakopane.
• Konopka P. (1985) Charakterystyka czynników kształtujących aktualny model narciarstwa wysokogórskiego w Polsce, praca magisterska, maszynopis, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Kraków.
• Krupa M. (2006) Trzeba mieć serce - przyrodnicy kontra narciarze, TPN, "Tatry", nr 1(15), s. 68-71.
• Liddle M. (1997) Recreation Ecology. The ecological impact of outdoor recreation and ecotourism, Chapman & Hall, London - Weinheim - New York - Melbourne.
• Millspaugh J. (2009) Testing animal stress caused by ecotourism - Wildlife - Brief Article,USA Today (Society for the Advancement of Education), FindArticles.com. [online] http://findarticles.com/p/articles/mi_m1272/ is_2687_131/ai_90870885/ [dostęp: 06.10.2009].
• Mirek Z., red. (1996) Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego, Tatrzański Park Narodowy, Kraków - Zakopane.
• Newsome D., Milewski A., Philips N., Annear R. (2002) Effects of Horse Riding on National Parks and other Ecosystems in Australia: Implications for Management, "Journal of Ecotourism", vol. 1, no. 1, s. 52-74.
• Nyka J. (1988) Tatry Polskie. Przewodnik. Wydanie 5 rozszerzone i zaktualizowane, Sport i Turystyka, Warszawa.
• Paryscy Z. i H. (1973) Encyklopedia Tatrzańska, Sport i Turystyka, Warszawa.
• Piórkowski T. (1999) Narciarstwo wysokogórskie w Tatrach Polskich po II wojnie światowej, praca magisterska, maszynopis, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Kraków.
• Probstl U. (2003) NATURA 2000-The influence of the European directives on the development of nature-based sport and outdoor recreation in mountain areas, "Journal of Nature Conservation", vol. 11, s. 340-345.
• Saysse-Tobiczyk K. (1973) Tatry, wydanie 2, Sport i Turystyka, Warszawa.
• Skawiński P., Krzan Z. (1996) [w:] Z. Mirek, Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego, Tatrzański Park Narodowy, Kraków - Zakopane.
• Szymaszek A. (2009) Foczyć nie szkodząc przyrodzie. Rozmowa z Pawłem Skawińskim, Górski Magazyn Sportowy "Góry", nr 4 (179), s. 74-75.
• Temper B. (2001) Staying alive in avalanche terrain. The Mountaineers Books, Seatle.
• Van Rooyen M.W. (2002) Management of the old field vegetation in the Namaqua Natinal Park, South Afrika: conflicting demands of conservation and tourism, "The Geographical Journal", vol. 168, no. 3, s. 211-223.
• Wężyk P., Guzik M. (2000) Kartowanie w okresie zimowym terenów narciarskich w Kotłach Goryczkowym i Gąsienicowym z wykorzystaniem technik Globalnego Systemu Pozycjonowania (GPS), II Ogólnopolska Konferencja Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego, Współczesne przemiany środowiska przyrodniczego Tatr a człowiek. Zakopane, 12-14 października.
• Witkowski Z. (2007) Carphatian Landscapes [w:] Carphatian Environment Outlook, United Nations Environment Programme, Geneva.
• Witkowski Z., Mroczka A., Adamski P., Bielański M., Kolasińska A. (2010) Nielegalna dyspersja turystów - problem parków narodowych i rezerwatów przyrody w Polsce. "Folia Turistica", nr 22, s. 35-65.
• Życzkowski K., Wala J. (2004) Narciarstwo wysokogórskie w polskich Tatrach Wysokich, Sklep Podróżnika, Warszawa.
• www.topr.pl
• www.tpn.pl
• www.tanap.org
• www.memorial.topr.pl