Bronisław Czech (1908-1944) - człowiek i sportowiec

• Autorzy: Halina Zdebska

Warianty tytułu

Bronisław Czech (1908-1944) - a Human and a Sportsman

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Bronisław Czech to jedna z najpiękniejszych postaci polskiego sportu. Narciarz, trzykrotny olimpijczyk (1928 - 10. miejsce w kombinacji norweskiej, 1932 - 7. miejsce w kombinacji norweskiej, 1936 - 7. miejsce w sztafecie 4 × 10 km), absolwent CIWF w Warszawie (1934 r.), trener, ratownik górski, szybownik, artysta. W okresie dwudziestolecia międzywojennego był jednym z najpopularniejszych sportowców Polski. Po wybuchu II wojny światowej aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, gdzie zmarł w czerwcu 1944 roku. Wyróżniał się na tle współczesnych mu sportowców rozległością zainteresowań i uzdolnień, a także wyjątkową postawą moralną, co sprawia, iż mimo upływu czasu może stanowić niekwestionowany wzór sportowca, Polaka-patrioty. Jest patronem wielu ulic i szkół w Polsce, w tym również krakowskiej Akademii Wychowania Fizycznego. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie (w ujęciu syntetycznym) drogi życiowej Bronisława Czecha ze szczególnym uwzględnieniem jego pasji pozasportowych. Materiał badawczy stanowiły: archiwalia, personalne dokumenty osobiste, listy, osobiste notatki, informacje prasowe, trofea i pamiątki sportowe. W opracowaniu podjętego tematu zastosowano metodę biograficzną, gdyż jednym z jej walorów jest to, iż pozwala ona przeanalizować jednostkowe losy ludzkie na podstawie dokumentów osobistych, które przynoszą informacje na temat mechanizmów motywacji, dążeń, postaw moralnych i ocen jednostki, zależności między środowiskiem a zachowaniem jednostki, historycznych sekwencji składających się na życie jednostki, wzorów postępowania i wzorów stosunków społecznych. (abstrakt oryginalny)

EN

Bronisław Czech is one of the most beautiful figures of the Polish sport. A skier, triple Olympian (1928 - 10th in Nordic combined, 1932 - 7th in Nordic combined, 1936 - 7th in 4×10 km relay race), graduate of the Central Institute of Physical Education in Warsaw (1934), trainer, mountain rescuer, glider pilot, artist. During the twenty-year interwar period, he was one of the most popular Polish sportspeople. After the outbreak of the World War II, he was arrested by the Germans and imprisoned in the concentration camp in Oświęcim, where he died in June 1944. He stood out from among his contemporaries with the broadness of his interests and gifts, as well as with his exceptional moral attitude, which makes him an unquestionable role model of a sportsperson, a Pole, a patriot, regardless the passage of time. He is the patron of many streets and schools in Poland, including the University School of Physical Education in Krakow (Poland). The aim of the present paper is to present a synthetic picture of the life of Bronisław Czech, with a particular consideration for his interests apart from sports. The research material included: archives, personal documents, letters, personal notes, press information, sports trophies and souvenirs. To compile the present paper, the biographical method was used. This method allows to analyse the life of an individual on the basis of personal documents that provide information about the individual's motivations, aspirations, moral attitudes and evaluations, relationships between the environment and the individual's behaviour, historical sequences that make up the individual's life, the models of conduct and social relationships. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sport; Biografie; Ratownictwo górskie

EN

Sport; Biography; Mountain rescue

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 23
• Strony: 257--275

Twórcy

autor

Halina Zdebska

• Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Bibliografia

• Akta śledztwa przeciwko R. Weissmanowi, sygn. W-Z, Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.
• B. Czech jest zadowolony z pobytu grupy narciarzy w górach (1934) "Przegląd Sportowy", nr 103.
• Bednarz M.B. (2008) Taternik szlachetnego ducha, "Gazeta Wyborcza" z dn. 29.02.
• (-) Bronek Czech szybuje (1932) "Przegląd Sportowy", nr 85.
• Czech B. (1933) Domowy wyrób nart, "Wychowanie Fizyczne", nr 11-12.
• Czech B. (1934) Jesienna zaprawa do biegu i skoku, "Wychowanie Fizyczne", nr 9.
• Czech B. (1938) Wielki szus z Kasprowego na Olczyską. (Jak B.Czech został przed laty mistrzem świata), "Przegląd Sportowy", nr 103.
• Dunikowski X. (1945) List do rodziny Czechów z dn. 27 III.
• Jackowski A. (1978) Współczesne malarstwo ludowe i jego pogranicza, "Polska Sztuka Ludowa", nr 1.
• Kasprzyk A., Czech B. (1934) Narciarska zaprawa biegowa i skokowa, Kraków.
• Kenarowa H. (1970) Od zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego do Szkoły Kenara, Kraków.
• Kronika Aeroklubu Tatrzańskiego w Nowym Targu.
• Książeczka Legitymacyjna nr 124 CIWF w Warszawie, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem).
• Książka lotów pilota szybowcowego nr 855 oraz Dyplom pilota szybowcowego kat. "B", z 30 XI 1932 r., Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• Księga wypraw TOPR.
• Legitymacja członkowska Aeroklubu Zakopiańskiego nr 51, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• Legitymacja Klubowa nr 19 z 1925 r., wystawiona przez przewodniczącego SNTTP Karola Stryjeńskiego, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• Legitymacja TOPR z dn. 1 V1935 r. w Zakopanem, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• List B.Czecha z dn. 24 IX 1932 r., rękopis, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• List B.Czecha z dn. 4 VIII 1940 r., rękopis, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem, rękopis.
• Malczewski R. (1928) Po lecie i przed zima w górach - rozmowa z Bronisławem Czechem, "Przegląd Sportowy" nr 52.
• Bronisław Czech o tragicznym wypadku na Zamarłej Turni, maszynopis relacji dla Agencji Prasowej w Zakopanem, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• Tekst wystąpienia radiowego, maszynopis, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• Paryski W.H (1967) Tatry wysokie: przewodnik taternicki, Warszawa.
• Paryski W.H. (1982) Bronisław Czech jako taternik. Uwagi do życiorysu, "Wierchy", R.51.
• Pilch T. (1977) Zasady badań pedagogicznych, Wrocław.
• Pismo do PZN z dn. 25 VIII 1936 r. (w zbiorach Izby Pamięci B.czecha w Zakopanem).
• Relacja Edwarda Wabika, wpis w Księdze Pamiątkowej Izby pamięci B.Czecha w Zakopanem z dn. 13 V 1976 r.
• (-) Sportowiec-gentleman. Bez fanfar i bankietów obchodzimy rzadki jubileusz Bronisława Czecha (1937) "Przegląd Sportowy" nr 22.
• Sprawozdanie z działalności za sezon 1935/1936 i 1936/1937, Kraków, PZN, 1937
• Szczepański J. (1971) Odmiany czasu teraźniejszego, Warszawa.
• Świadectwo dla hospitanta, wystawione przez Państwową Szkołę Przemysłu Drzewnego. w Zakopanem dnia 30 VI 1925 r., Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• Testimonium Ortus et Babtismi (metryka urodzenia) nr 469, wystawiona przez parafię Zakopane 16 VIII 1908 r., rękopis, Izba Pamięci B. Czecha w Zakopanem.
• Włodarek J., Ziółkowski M., red. (1990), Metoda biograficzna w socjologii, Warszawa-Poznań.
• Wryk R. (1991) Straty osobowe Akademickiego Związku Sportowego w latach II wojny światowej 1939-1945, Poznań.
• Wywiad z Marianem Woyną-Orlewiczem z dn. 16 IX 1990 r., maszynopis w zbiorach autorki).
• Wywiad z Edmundem Zabawskim z dn. 24 VIII 1990 r., maszynopis w zbiorach autorki.
• Wywiad ze Stanisławą Czech-Walczakową z dn. 10 V 1988 r., maszynopis w zbiorach autorki.
• Wywiad ze Stanisławem Marusarzem z dn. 8 V1988 r., maszynopis w zbiorach autorki.
• Wywiad z Jerzym Ustupskim z dn. 15 IX 1990 r., maszynopis w zbiorach autorki. (W) (1932) Bronek Czech szybuje, "Przegląd Sportowy" nr 85.
• Zdebska H. (1997) Bohater sportowy. Studium indywidualnego przypadku Bronisława Czecha (1908-1944), Wydawnictwo Fall, Kraków.