Pojęcia narodu, narodowości i mniejszości narodowych w myśli politycznej przełomu XIX i XX wieku

• Autorzy: Sławomir Kantyka

Warianty tytułu

The Concepts of Nation, Nationality and National Minority in the Political Thought of the Turn of 20th Century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł zawiera analizę pojęć: narodu, narodowości, mniejszości narodowych i etnicznych w kontekście tworzenia się państw narodowych. Rozważania mają charakter historyczno-politologiczny i odnoszą się do procesów zmiany znaczenia terminów "naród", "narodowość" dokonujących się na przełomie XIX i XX w. Poruszony został także problem ochrony praw mniejszości narodowych i kryteriów ich odróżniania od mniejszości etnicznych. Zwrócono także uwagę na aktualność poruszanej problematyki. (abstrakt oryginalny)

EN

The article examines the concepts of nation, nationality, ethnic minority, and ethnic origin in the context of the formation of nation-states. The discussion is political and historical in nature, focusing on the evolution of the concepts of "nation" and "nationality" that took place at the turn of the 20th century. The paper also addresses the problem of protections for the rights of national minorities alongside the criteria for distinguishing these from ethnic minorities. Finally, the author makes a note of how relevant these issues have again become today. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Naród; Narodowość; Mniejszości narodowe; Państwo narodowe

EN

Nation; Nationality; Ethnic minority; Nation-state

• Czasopismo: Chorzowskie Studia Polityczne
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 10 Mniejszości narodowe a bezpieczeństwo państwa
• Strony: 13--34

Twórcy

autor

Sławomir Kantyka

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Balicki T., 1898, Szkice o narodowości, Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Baudouin de Courtenay J., 1926, W kwestii narodowościowej, Warszawa: F. Hoesicka.
• Bauer O., 1908, Zagadnienie narodowości, Warszawa: E. Skowroński.
• Bukowiecki S., 1928, Przed rewizją konstytucji, Warszawa: Związek Naprawy Rzeczypospolitej.
• Cat-Mackiewicz S., 2012, Kropki nad i. Dziś i jutro. Pisma wybrane, Kraków: Universitas.
• Chałasiński J., 1968, Kultura i naród. Studia i szkice, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce: 1918-1995, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Ciesielski S., Fras Z., Kawalec K., Kulak T., 1992, Naród i narodowość polska lat 1795-1945 w badaniach historycznych, w: E. Grześkowiak-Łuczyk (red.), Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 8: Polska - Polacy - mniejszości narodowe, Wrocław: Ossolineum, 7-29.
• Cybichowski Z., 1925, Polskie prawo państwowe na tle uwag z dziedziny nauki o państwie i porównawczego prawa państwowego, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Seminarium Prawa Publicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
• Garlicki A., 1924, Zagadnienia biologiczno-społeczne, Przemyśl - Warszawa: Książnica Naukowa.
• Górka O., 1937, Naród a państwo jako zagadnienie Polski, Warszawa: Instytut Wydawniczy "Biblioteka Polska".
• Grodecki R., 1946, Powstanie polskiej świadomości narodowej, Katowice: Instytut Śląski.
• Grzybowski K., 1970, Ojczyzna, naród, państwo, Warszawa: PIW.
• Habermas J., 1999, Obywatelstwo a tożsamość narodowa. Rozważania nad przyszłością Europy, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Handelsman M., 1925, Problem narodowości nowoczesnej, IV Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Poznaniu 6-8 grudnia 1925, Lwów: Polskie Towarzystwo Historyczne.
• Janusz G., 2011, Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kapralska Ł., 2000, Pluralizm kulturowy i etniczny a odrębność regionalna Kresów południowo-wschodnich w latach 1918-1939, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Kawecki J., 1971, U początków nowoczesnego narodu, w: B. Leśnodorski (red.), Polska w epoce Oświecenia. Państwo, społeczeństwo, kultura, Warszawa: Wiedza Powszechna, 106-172.
• Kieniewicz S., 1982, Historyk a świadomość narodowa, Warszawa: Czytelnik.
• Kierski K., 1933, Ochrona praw mniejszości narodowych w Polsce, Poznań: nakład autora.
• Kulczycki L., 1929, Nauka o państwie, Warszawa: Instytut Społeczny.
• Lenin W.I., 1952, Kwestia narodowa w naszym programie, w: W.I. Lenin, Dzieła, t. 6, Warszawa: Książka i Wiedza, 465-474.
• Łepkowski T., 1976, Naród polski w epoce rozbiorów, w: Hecka (red.), Studia nad rozwojem narodowym Polaków, Czechów i Słowaków, prace Polsko-Czechosłowackiej Komisji Historycznej, Wrocław: Ossolineum, 47-66.
• Łepkowski T., 1967, Polska - narodziny nowoczesnego narodu 1764-1870, Warszawa: PWN.
• Łepkowski T., 1989, Uparte trwanie polskości. Nostalgie, spory, nadzieje, wartości, Warszawa: Wydawnictwo Wolne Pismo Most.
• Maunier R., 1932, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Micewski A., 1969, W cieniu marszałka Piłsudskiego, Warszawa: Czytelnik.
• Milewski J., 1913, Zagadnienie narodowej polityki, Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Moczulski L., 2010, Geopolityka w czasie i przestrzeni, Warszawa: Belona.
• Polsko-niemiecka konwencja dotycząca Górnego Śląska zawarta w Genewie dnia 15 maja 1922 r., Genewa: [bw] Drukarnia Albert Kundiga.
• Popiołek K., 1984, Historia Śląska od pradziejów do 1945 roku, Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
• Pudzianowska D., 2013, Obywatelstwo w procesie zmian, Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Renan E., 1882, Co to jest naród, w: L. Zdybel (red.), Być w narodzie. Szkice o idei narodu, narodowej kulturze i nacjonalizmie, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 197-212.
• Rybarski R., 1926, Naród jednostka i klasa, Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Rybicki P., 1983, Naród i państwo. Z rozważań nad relacją między dwiema postaciami wielkiej społeczności, w: A. Kłoskowska i in. (red.), Naród kultura osobowość. Księga poświęcona Profesorowi Józefowi Chałasińskiemu, Warszawa: PAN, 487-512.
• Rymarkiewicz J., 1849, Krótki rozkład nauki o narodowości etnologią zwanej, Poznań: W. Stefański.
• Snitko I., 1901, Zarys pojęć o narodzie, Lwów: nakład autora.
• Sobolewski M., 2003, Pisma nieznane i rozproszone, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Stalin J., 1945, Marksizm a kwestia narodowa (1913 r.), Moskwa: Wydawnictwo Literatury w Językach Obcych.
• Syski J., 1969, Chałasińskiego koncepcja narodu i kultury, Współczesność, nr 6: 1, 11.
• Szacki J., 1962, Ojczyzna, naród, rewolucja. Problematyka narodowa w polskiej myśli szlachecko-rewolucyjnej, Warszawa: PIW.
• Szerer M., 1922, Idea narodowa w socjologii i polityce, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Urbański Z., 1932, Mniejszości narodowe w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo "Mniejszości Narodowe".
• W obronie polskości Górnego Śląska, cz. 1: Referaty i szkice Ludomira i innych autorów górnośląskich, 1918, Opole: Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. Świętego Jacka.
• Waldenberg M., 1992, Kwestie narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa: PWN.
• Wasilewski L., 1929, Sprawy narodowościowe w teorii i w życiu, Warszawa - Kraków: Wydawnictwo J. Mortkowicz.
• Weber M., 2002, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, D. Lachowska (tłum.), Warszawa: PWN.
• Wesołowski W., 1983, Refleksje nad procesem formowania się narodu, w: A. Kłoskowska (red.), Naród, kultura, osobowość. Księga poświęcona Profesorowi Józefowi Chałasińskiemu, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 639-655.
• Wiatr J.J., 1973, Naród i państwo. Socjologiczne problemy kwestii narodowej, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Wielka encyklopedia powszechna, 1966, t. 7, Warszawa: PWN.
• Wierzbicki A., 1978, Naród - państwo w polskiej myśli historycznej dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa: Ossolineum.
• Zaleski J., 1932, Międzynarodowa ochrona mniejszości, Warszawa: Instytut Badań Spraw Narodowościowych.
• Żarnowski J., 1969, Społeczeństwo Polski międzywojennej, Warszawa: Wiedza Powszechna.