Dom i świat : na ścieżkach współczesnych nomadów

• Autorzy: Maria Zowisło

Warianty tytułu

The Home and the World : on the Paths of Contemporary Nomads

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł przedstawia w zarysie najważniejsze wątki współczesnej debaty humanistycznej nad nomadyzmem jako retoryczną figurą ponowoczesnej kondycji człowieka i kultury. Zestawia w związku z tym koncepcje G. Deleuze'a i F. Guattari'ego, M. Maffesoli'ego, Z. Baumana, M. Heideggera oraz K. White'a. Nomadyzm intelektualny ostatniego z wymienionych autorów wykracza jednak poza czysto retoryczny sens kategorii, wskazując na żywą obecność doświadczeń nomadycznych człowieka w kulturze ponowoczesnej. Nomada okazuje się żywotnym toposem mobilności człowieka, w którym spotykają się i wchodzą w inspirujący dialog pielgrzym, podróżnik i turysta w ich rzeczywistych wędrówkach. Z kolei filozofia Heideggera pozwala na uwydatnienie dwu egzystencjalnych biegunów obecnych w każdej wędrówce: są nimi dom i świat, wyznaczające fundamentalne sensy i wartości zamieszkiwania człowieka w świecie. Artykuł jest próbą komparatystycznej hermeneutyki wybranych koncepcji mającą na celu wskazanie na egzystencjalne sensy i wartości obecne w praktykach podróżowania człowieka. Ta hermeneutyka odnosi się zarówno do różnych koncepcji filozoficznych (Heidegger i postmoderniści, odwołujący się do przezwyciężenia metafizyki dokonanego przez Heideggera), jak i rzeczywistych relacji między teorią a praktyką (na przykładzie życia i pisarstwa K. White'a). Prowadzi ona do konkluzji, że współczesny nomada przeżywa świat w sposób o wiele bardziej głęboki i złożony, niż opisują to niektórzy filozofowie. Szczególnie postmodernistyczna retoryka jest tutaj dużym uproszczeniem. Status nomady nie wyklucza wcale, lecz zawiera w sobie postawę pielgrzyma (Heideggerowskiego Hüter des Seins czy homo candidus White'a). Złożone doświadczenie współczesnego nomadyzmu uwydatnia się zatem w dialektyce mobilności i osiedlenia, podróży/turyzmu i zamieszkiwania, zamiłowania do egzotyki i swojskości, szacunku zarówno dla detalu jak i dla przestrzeni (geograficznej i kulturowej). Praca tej dialektyki owocuje bardziej uważną i odpowiedzialną postawą człowieka wobec życia i świata będącego domostwem bycia. (abstrakt oryginalny)

EN

The article sketches an outline of the most important discussion threads led in contemporary humanities regarding the issue of nomadism as a rhetorical figure of postmodern condition of man and culture. Thereupon it apposes the conceptions of G. Deleuze and F. Guattari, M. Maffesoli, Z. Bauman, M. Heidegger and K. White. The intellectual nomadism as named and developed by the latter author goes beyond a pure rhetorical meaning of the cathegory indicating vivid presence of human nomadic experiences in postmodern culture. The nomad proves to be a living topos of human mobility, in which a pilgrim, a voyager and a tourist meet in their real walking tours and enter into an inspiring dialogue. While Heidegger's philosophy seems to emphasize two existential poles present in all travels: these are the home and the world that marks fundamental senses and values regarding man's dwelling in the world. The article attempts to take up a kind of the comparative hermeneutics of chosen concepts and aims to point out some existential senses and values present in travel practices of human beings. This comparative analysis involve both some philosopical concepts (Heidegger and postmodern philosophers referring to Heideggerian overcoming of metaphysics) and real relations between theory and practice (for example K. White's life and writing). It leads to the conlusion that the world experience of contemporary nomads are far more deeper and more complex than it is described by some philosophers. Especially the postmodern rhetoric seems to be here a great simplification of the phenomenon. The nomadic attitude does not entail precluding the pilgrim attitude, on the contrary it includes it (as seen in Heideggerian Hüter des Seins or White's homo candidus). Contemporary nomad appears in the dialectics of mobility and settlement, travelling/tourism and dwelling, a taste for exoticism and homeliness, reverence both to a detail and to space (geographic and cultural). The work of this dialectics fruits in more attentive and responsible human relation towards life and the world that sets the habitation for being. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Filozofia; Egzystencjalizm

EN

Tourism; Philosophy; Existentialism

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 28
• Strony: 5--19

Twórcy

autor

Maria Zowisło

• Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Bibliografia

• Arendt H. (2000) Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Fundacja Aletheia, Warszawa.
• Bauman Z. (1994) Dwa szkice o moralności ponowoczesnej, Instytut Kultury, Warszawa.
• Bauman Z. (2000) Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, przeł. E. Klekot, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Bauman Z. (2007) Płynne życie, przeł. T. Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Deleuze G., Guattari F. (1988) Kłącze, przeł. B. Banasiak, [w:] Colloquia Communia 1988/1-3.
• Deleuze G., Guattari F. (1988) 1227 - Traktat o nomadologii: maszyna wojenna, przeł. B. Banasiak, [w:] Colloquia Communia 1988/1-3.
• Heidegger M. (1999) List o "humanizmie", [w:] Martin Heidegger, Znaki drogi, przeł. J. Tischner, Wydawnictwo Spacja, Warszawa.
• Heidegger M. (2002) Odczyty i rozprawy, przeł. J. Mizera, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków.
• Lyotard J.-F. (1997) Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Fundacja Aletheia, Warszawa.
• Maffesoli M. (1982) L'Ombre de Dionysos, contribution à une sociologie de l'orgie, Libraire des Méridiens, Paris.
• Maffesoli M. (2008) Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, przeł. M. Bucholc, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Marquard O. (1994) Apologia przypadkowości, przeł. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Plessner H. (1988) Pytanie o conditio humana. Wybór pism, przeł. M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, A. Załuska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Vattimo G. (2006) Koniec nowoczesności, przeł. M. Surma-Gawłowska, Universitas, Kraków .
• Vattimo G. (2011) Poza interpretacją. Znaczenie hermeneutyki dla filozofii, przeł. K. Kasia, Universitas, Kraków.
• Welsch W. (1995) Vernunft. Die zeitgenössische Vernunftkritik und das Konzept der transversalen Vernunft, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main.
• White K. (1992) Niebieska droga, przeł. R. Nowakowski, Wydawnictwo Przedświt, Warszawa.
• White K. (1998) Atlantica. Wiersze i rozmowy. Wybór i przekład K. Brakoniecki, Centrum Francusko-Polskie Côtes d'Armor - Warmia i Mazury, Olsztyn.
• White K. (2010) Poeta kosmograf, Wybór, opracowanie i przekład K. Brakoniecki, Centrum Francusko-Polskie Côtes d'Armor - Warmia i Mazury, Olsztyn.
• Wilk M. (2012) Lotem gęsi, Noir sur Blanc, Warszawa.
• Wojna R. (1983) Wielki świat nomadów. Między Chinami a Europą, Wiedza Powszechna, Warszawa.