Ekstremalne wartości wskaźników chwiejności atmosfery w Polsce i ich związek z mechanizmami ograniczającymi rozwój konwekcji

• Autorzy: Daniel Celiński-Mysław , Angelika Palarz

Warianty tytułu

Extreme Values of Atmospheric Instability Indices in Poland and Their Relationship with Factors Inhibiting the Development of Convection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym celem opracowania jest ocena czasowej i przestrzennej zmienności ekstremalnych wartości wybranych wskaźników chwiejności w Polsce w latach 2005-2014. Badania wykonano w odniesieniu do ekstremalnych wartości sześciu indeksów chwiejności - Convective Available Potential Energy, K-Index, Lifted Index, Severe Weather Threat Index, Showalter Index i Total Totals Index. Podstawę badań stanowiły dane pomiarowe z polskich stacji aerologicznych - Łeba, Legionowo, Wrocław - z lat 2005-2014. Ponadto w opracowaniu wykorzystano informacje z depesz SYNOP i raporty o groźnych zjawiskach meteorologicznych bazy European Severe Weather Database. Badania pozwoliły na rozpoznanie wyraźnej czasowej i przestrzennej zmienności ekstremalnych wartości omawianych wskaźników. Szczegółowej analizie poddano trzy dni, w których mimo ekstremalnych wartości wybranych indeksów nie wystąpiły żadne z analizowanych zjawisk konwekcyjnych. Wykazano, że hamowaniu ruchów pionowych zwykle sprzyjało występowanie warstw izotermicznych i inwersyjnych w swobodnej atmosferze. Dodatkowym czynnikiem ograniczającym rozwój konwekcji było położenie badanego obszaru poza zasięgiem oddziaływania frontów atmosferycznych, stref zbieżności lub zatok niżowych. (abstrakt oryginalny)

EN

The primary goal of the study was to examine the temporal and spatial variability of values of selected atmospheric instability indices over Poland for the period 2005-2014. The research involved six indices most frequently applied in convection forecasting - Convective Available Potential Energy, K-Index, Lifted Index, Severe Weather Threat Index, Showalter Index and Total Totals Index. The data from three Polish upper air sounding stations ( Łeba, Legionowo, Wrocław ), as well as SYNOP codes on present and past weather and reports on severe meteorological phenomena from the European Severe Weather Database were used in this study. It was found that extremely high values of the selected indices were characterised by strong temporal and spatial variability. Moreover, a detailed analysis of the days when no convective events were observed, despite extreme values of instability indices, demonstrated that the occurrence of isothermal or inversion layers were the most common mechanisms inhibiting the development of severe convective phenomena. Convection was also inhibited when the area was free from an influence of atmospheric fronts, convergence zones or low-pressure troughs. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Meteorologia; Klimatologia

EN

Meteorology; Climatology

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2017
• Numer: z. 148
• Strony: 11--32

Twórcy

autor

Daniel Celiński-Mysław

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

autor

Angelika Palarz

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Blanchard D.O., 1998, Assessing the vertical distribution of Convective Available Potential Energy, Weather and Forecasting, 13, 870 - 877.
• Brooks H.E., 2009, Proximity soundings for severe convection for Europe and the United States from reanalysis data, Atmospheric Research, 93, 546 - 553.
• Brooks H.E., Anderson A.R., Riemann K., Ebbers I., Flachs H., 2007, Climatological aspects of convective parameters from the NCAR/NCEP reanalysis, Atmospheric Research, 83, 294 - 305.
• Brooks H.E., Lee J.W., Craven J.P., 2003, The spatial distribution of severe thunderstorm and tornado environments from global reanalysis data, Atmospheric Research, 67 - 68, 73 - 94.
• Čabajová Z., 2011, Vetrová kalamita v roku 2004 vo Vysokých Tatrách - príčiny, priebeh, dôsledky a obnova postihnutého územia, [ w : ] A. Pribullová ( red. ), Meteorológia a klimatológia vo vyučovaní II, Vzduch v pohybe, Vydal Geofyzikálny ústav SAV, Bratislava, 59 - 63.
• Chaboureau J.-P., Guichard F., Redelsperger J.-L., Lafore J.-P., 2004, The role of stability and moisture in the diurnal cycle of convection over land, Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 130 ( 604 ), 3105 - 3117.
• DeRubertis D., 2006, Recent trends in four common stability indices derived from U.S. radiosonde observations, Journal of Climate, 19, 309 - 323.
• Doswell III C.A., Carbin G.W., Brooks H.E., 2012, The tornadoes of spring 2011 in the USA : An historical perspective, Weather, 67 ( 4 ), 68 - 94.
• Galway J.G., 1956, The lifted index as a predictor of latent instability, Bulletin of the American Meteorological Society, 37, 528 - 529.
• George J.J., 1960, Weather forecasting for aeronautics, Academic Press, London.
• Gubenko I.M., Rubinshtein K.G., 2015, Analysis of the results of thunderstorm forecasting based on atmospheric instability indices using the WRF-ARW numerical model data, Russian Meteorology and Hydrology, 40 ( 1 ), 16 - 24.
• Hand W.H., Cappelluti G., 2011, A global hail climatology using the UK Met Office convection diagnosis procedure ( CDP ) and model analyses, Meteorological Applications, 18, 446-458.
• Miller R.C., 1972, Notes on analysis and severe-storm forecasting procedures of the Air Force Global Weather Central, Scott Air Force Base, IL, 190.
• Moncrieff M.W., Miller M.J., 1976, The dynamics and simulation of tropical cumulonimbus and squall-lines, Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 102, 373-394.
• Palencia C., Giaiotti D., Stel F., Castro A., Fraile R., 2010, Maximum hailstone size : Relationship with meteorological variables, Atmospheric Research, 96, 256-265.
• Rauhala J., Schultz D.M., 2009, Severe thunderstorm and tornado warnings in Europe, Atmospheric Research, 93, 369 - 380.
• Riemann-Campe K., Fraedrich K., Lunkeit F., 2009, Global climatology of Convective Available Potential Energy ( CAPE ) and Convective Inhibition ( CIN ) in ERA-40 reanalysis, Atmospheric Research, 93, 534 - 545.
• Romero R., Gaya M., Doswell II C.A., 2007, European climatology of severe convective storm environmental parameters : A test for significant tornado events, Atmospheric Research, 83, 389 - 404.
• Sanchez J.L., Marcos J.L., Dessens J., Lopez L., Bustos C., Garcia-Ortega E., 2009, Assessing sounding-derived parameters as storm predictors in different latitudes, Atmospheric Research, 93, 446 - 456.
• Showalter A.K., 1953, A stability index for thunderstorm forecasting, Bulletin of the American Meteorological Society, 34, 250 - 252.
• Siedlecki M., 2009, Selected instability indices in Europe, Theoretical and Applied Climatology, 96, 85 - 94.
• Siedlecki M., Rzepa M., 2008, Charakterystyka całkowitej energii chwiejności atmosfery nad Europą w latach 1991 - 2003, Przegląd Geofizyczny, 53 ( 1 ), 43 - 54.
• Wong S., Dessler A.E., 2005, Suppression of deep convection over the tropical North Atlantic by the Saharian Air Layer, Geophysical Research Letters, 32 ( L09808 ), 1 - 4.
• Venkat Ratnam M., Durga Santhi Y., Rajeevan M., Vijaya Bhaskara Rao S., 2013, Diurnal variability of stability indices observed using radiosonde observations over a tropical station : Comparison with microwave radiometer measurements, Atmospheric Research, 124, 21 - 33.
• http : // weather.uwyo.edu/ (15.02.2015).
• http : // www.estofex.org (15.06.2015).
• http : // www.eswd.eu/ (15.04.2015).
• http : // www.ipcc.ch (15.02.2015).
• http : // www.knmi.nl/ (30.06.2015).
• http : // www.lightningmaps.org (15.06.2015).
• http : // www.ogimet.com/ (15.04.2015).
• http : // www.wetterzentrale.de (15.06.2015).
• http : // www.wetter3.de (15.06.2015).

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.17.001.6269