Słowa i czyny: o społecznej (nie)odpowiedzialności uniwersytetu

• Autorzy: Przemysław Rotengruber

Warianty tytułu

Words and Deeds : Corporate Social (Ir)Responsibility in Higher Education Institutions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Opisany stan rzeczy skłania do namysłu nad przyczynami, dla których środowiska akademickie tak łatwo poddają się presji okoliczności. Zamiast pomnażać kapitał emancypacyjny oraz zamieniać go w narzędzie oporu przeciwko (nieodpowiedzialnym lub niekompetentnym) decydentom, środowiska te wybierają - zaczerpnięte ze świata polityki - metody "ogrywania" społecznego interlokutora polegające na zawłaszczaniu kryteriów ich komunikacyjnej poprawności. Skąd bierze się ich przyzwolenie na etyczną bylejakość. Jak radzą sobie one z dysonansem zachodzącym pomiędzy tym, czego uczą, a tym, co robią? Problemy te zasługują na wnikliwe zbadanie. Stąd, domykający niniejsze rozważania, postulat badań nad regułami życia akademickiego w Polsce. Warto to uczynić nie tylko ze względu na naukowców. Następstwem uniwersyteckich zaniechań jest utrwalanie się wzorców postępowania ułatwiających innym instytucjom i grupom zawodowym wymykanie się spod społecznej kontroli. Wiedza tych ostatnich - obejmująca ich uniwersyteckie doświadczenia - najwyraźniej nie idzie w las. Dlatego rzeczony postulat potraktować należy nie tylko jako zachętę do rachunku sumienia środowisk akademickich, lecz przede wszystkim, jako apel o podjęcie wspólnych poszukiwań kryterium społecznej wiarygodności uniwersytetu. (fragment tekstu)

EN

The purpose of the paper is twofold. Firstly, to formulate a definition of a univer-sity's social responsibility that takes into account social expectations from this in-stitution and its internal determinants. The final result of this research is a definition built on two concepts. On the one hand, it is a stakeholder policy, on the other hand, a whistleblower policy. These are the criteria of responsibility, i.e., the rules that make an institution transparent and open to social criticism. Secondly, the article poses the question whether a university in Poland (treated as a dominant institution of knowledge) is rightly seen as an irresponsible partner of civil society? From the business ethics perspective, the more responsible a university is, the more intense are its ties with the social environment represented by stakeholders and whistle-blowers. When they fail to play their parts properly, the relationships should be considered dysfunctional. Additional explanation of this problem may be found in the theory of management. Using the concept of the final customer, public opinion can discover if it really is the main interlocutor of the university. The social partners of the university focus their attention on politicians and public administration as the alternative final customer of the academic product. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Społeczna odpowiedzialność biznesu; Interesariusze; Polityka państwowa

EN

Higher education; Corporate Social Responsibility (CSR); Stakeholders; State policy

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2017
• Tom: 20
• Numer: nr 1
• Strony: 33--48

Twórcy

autor

Przemysław Rotengruber

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

Bibliografia

• Arrow K., Eseje z teorii ryzyka, przeł. B. Samojlik, PWN, Warszawa 1979.
• Arrow K., Granice organizacji, przeł. A. Erlich, PWN, Warszawa 1985.
• Ayer A.J., Language, Truth and Logic, Penguin, London 2001.
• Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, przeł. S. Cieśla, Wyd. Nauk. SCHOLAR, Warszawa 2002.
• Bourdieu P., Homo Academicus, Polity Press, Cambridge 1988.
• Bourdieu P., Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, przeł. A. Sawisz, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2001.
• Dahl R.A., Demokracja i jej krytycy, przeł. S. Amsterdamski, Znak, Kraków 1995.
• Dahrendorf R., Nowoczesny konflikt społeczny. Esej o polityce wolności, przeł. W. Niepo-kólczycki i inni, Czytelnik, Warszawa 1993.
• Evan W.M., R.E. Freeman, Spółka i osoby żywotnie zainteresowane. Kapitalizm kantowski, przeł. E. Dratwa [w:] Etyka biznesu, red. L.V. Ryan, J. Sójka, Wyd. "W drodze", Poznań 1997, s. 185-205.
• Foucault M., Trzeba bronić społeczeństwa, przeł. M. Kowalska, Wyd. KR, Warszawa 1998.
• Freeman R.E., J. McVea, A Stakeholder Approach to Strategic Management, "Social Science Research Network Electronic Paper Collection" 2001, doi: 10.2139/ssrn.263511.
• Freeman R.E., Strategic Management: A Stakeholder Approach, Pitman Publishing, Boston 1984.
• Geryk M., Społeczna odpowiedzialność uczelni w percepcji jej interesariuszy. Raport z ba-dań, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2010.
• Geryk M., Społeczna odpowiedzialność uczelni, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2012.
• Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie, przeł. A. Romaniuk, R. Marszałek, PWN, War-szawa 2005.
• Hindess B., Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta, przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński, PWN, Warszawa-Wrocław 1999.
• Hume D., Badania dotyczące zasad moralności, przeł. M. Filipczuk, T. Tesznar, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2005.
• Inglehart R., Culture Shift in Advanced Industrial Societies, Princeton University Press 1990.
• Korczyński W., Błędy demaskatorów, Niezależne Forum Akademickie, 2009, http://www. nfa.pl/print.php?what=article&id=600.
• Lakatos I., Społeczna odpowiedzialność nauki [w:] idem, Pisma z filozofii nauk empirycz-nych, przeł. W. Sady, WN PWN, Warszawa 1995, s. 363-366.
• Leja K., Zarządzanie uczelnią. Koncepcje i współczesne wyzwania, Oficyna a Wolters Klu-wer business, Warszawa 2013.
• Lewicka-Strzałecka A., Odpowiedzialność moralna w życiu gospodarczym, IFiS PAN, War-szawa 2006.
• Luhmann N., Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, przeł. G. Skąpska, PWN, Warszawa 1994.
• Lukes S., Power: A Radical View, Macmillan, London 1981.
• Maslow A.H., Motywacja i osobowość, przeł. P. Sawicka, PAX, Warszawa 1990.
• Melosik Z., Uniwersytet i społeczeństwo. Dyskursy wolności wiedzy i władzy, Oficyna Wy-dawnicza "Impuls", Kraków 2009.
• Mendel T., Partycypacja w zarządzaniu współczesnymi organizacjami, Wyd. Akademii Eko-nomicznej w Poznaniu, Poznań 2001.
• Mitchell R.K., B.R. Agle, D.J. Wood, Toward a Theory of Stakeholder. Identification and Salience: Defining the Principle of Who and What Really Counts, "Academy of Man-agement Review" 1997, vol. 22, nr 4, s. 853-886.
• Phillips R., R.E. Freeman, A.C. Wicks, What Stakeholder Theory Is Not, "Business Ethics Quarterly" 2005, vol. 13, nr 4, s. 479-502.
• Piotrowska-Piątek A., Relacje szkół wyższych z interesariuszami zewnętrznymi. Konwent jako organizacja pomostowa, "Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskie. Seria: Orga-nizacja i zarządzanie" 2014, vol. 76, s. 167-178.
• Rotengruber P., Dialogowe podstawy etyki gospodarczej, Wyd. Nauk. UAM, Poznań 2011.
• Rotengruber P., Ideologia, anarchia, etyka. Dyskurs ponowoczesny a dialog, Wyd. Nauk. HUMANIORA, Poznań 2000.
• Rotengruber P., Interesariusz, demaskator... i ten trzeci. O zamieszaniu wokół kluczowych pojęć etyki gospodarczej, "Prakseologia" 2016, vol. 158, nr 1, s. 65-86.
• Rotengruber P., Kodeks etyczny samorządu zawodowego. Gwarancja bezpieczeństwa czy pu-łapka łatwowierności?, "Annales. Etyka w Życiu Gospodarczymˮ 2014, vol. 18, nr 1, s. 37-48.
• Rotengruber P., Moralność krańcowa jako przedmiot badania oraz jako wiedza o sposobach osiągania przewagi konkurencyjnej, "Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym" 2013, vol. 16, s. 45-54.
• Sójka J., L.V. Ryan, Etyka biznesu, Wyd. "W drodze", Poznań 1997.
• Sójka J., Wstęp [w:] Etyka biznesu 'po Enronie', red. J. Sójka, Wyd. Fundacji Humaniora, Poznań 2005.
• Stiglitz J., Globalizacja, przeł. H. Simbierowicz, PWN, Warszawa 2004.
• Wicks C., R.E. Freeman, Organization Studies and the New Pragmatism: Positivism, Anti-positivism, and the Search for Ethics, "Organization Scienceˮ 1998, vol. 9, nr 2, s. 123-140.
• Wieczorek J., Mobbing akademickich demaskatorów, artykuł zamieszczony w serwisie Me-diator Akademicki Kontra Mobbing 2009, https://nfamob.wordpress.com/tag/dema-skatorzy/.
• Wojciechowska-Nowak A., Jak zdemaskować szwindel? Czyli krótki przewodnik po whistle-blowingu, Fundacja im. S. Batorego, Warszawa 2008, http://www.batory.org.pl/doc/ Poradnik_Jak_zdemaskowac_ szwindel_ grudzien_2008.pdf.
• Young S., Etyczny kapitalizm. Jak na powrót połączyć prywatny interes z dobrem publicz-nym, przeł. W. Kisiel, METAmorfoza, Wrocław 2005.

Identyfikatory

DOI

10.18778/1899-2226.20.1.03