Na tropach galicyjskiej turystyki motorowej

• Autorzy: Artur Kurek

Warianty tytułu

On the Track of the Galician Motorcycle Touring

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono genezę turystyki motocyklowej w Galicji, wskazując na jej związki z kolarstwem. To właśnie cykliści byli pierwszymi propagatorami motocyklizmu, a właściciele motorów wstępowali do stowarzyszeń kolarskich nie zawiązując własnych, z czasem natomiast owe stowarzyszenia zmieniały statut i nazwę na kluby kolarsko-motocyklowe. Pierwsze takie stowarzyszenia powstały we Lwowie w 1907 i 1909 roku, jednak działały tylko kilka lat. W Krakowie natomiast w 1912 roku powołano klub, który już od samego początku składał się zarówno z kolarzy, jak i motocyklistów. Klub ten funkcjonuje do dzisiaj. Poszukując zatem szczegółowych informacji o programach turystycznych wyjazdów na motorach należało sięgnąć do doświadczeń turystów kolarzy. Jednak tylko w dwóch stołecznych miastach dochodziło do organizacji grupowych wycieczek motocyklowych, gdyż nie natrafiono na żadną organizację z prowincji, która zrzeszałaby i motocyklistów. (abstrakt oryginalny)

EN

The first owner of the motorcycle in Galicia was a merchant from Cracow. His name was Bartel. In 1895 he was seen on the motorcycle made by Hildebrandt & Wolfmüller. It is probable that he made his first excursions as well. The clubs, of Lvov were the first that organized group touring on the motorcycles. The first club was the Club of Cyclist and motorcyclists of Lvov, which was established in 1907. The second one - the Club of Cyclists and motorcyclists of Galicia was founded in 1909. In Cracow the motorcycle touring was propagated by the Club of Cyclists and Motorcyclists of Cracow, which started its activity in 1912. The motorcycle tourism in Galicia was probably organized exclusively by the dwellers of the biggest cities and the number of the motorcyclists did not exceed 200. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Historia turystyki

EN

Tourism; History of tourism

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2008
• Numer: nr 19 Historia turystyki
• Strony: 91--111

Twórcy

autor

Artur Kurek

• Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Bibliografia

• Archiwum Krakowskiego Klubu Cyklistów i Motocyklistów "Smok", Kraków ul. Dietla 67/7a.
• Centralne Państwowe Historyczne Archiwum we Lwowie. Zespół c.k. Namiestnictwa we Lwowie, Akta stowarzyszeń.
• Wojewódzkie Archiwum Państwowe we Lwowie, Akta Dyrekcji Policji we Lwowie.
• Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie, Akta Dyrekcji Policji w Krakowie.
• Zbiory prywatne, kolekcja Edwarda Gryglewicza, Kraków.
• I. Sprawozdanie Wydziału Krakowskiego Klubu Cyklistów i Motorzystów z czynności za rok 1912, Kraków 1913.
• XXVI Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Krakowie z czynności za rok 1910, Kraków 1911, s. 25.
• "Czas", Kraków 1895-1914;
• "Dziennik Polski", Lwów 1895-1900;
• "Gazeta Automobilowa", Lwów 1911;
• "Gazeta Lwowska", Lwów 1895-1914;
• "GazetaNarodowa", Lwów 1895-1913;
• "Gazeta Rzeszowski", Rzeszów 1899-1900;
• "Gazeta Sportowa", Lwów 1900-1901;
• "Głos Narodu", Kraków 1895-1900; 1909-1914;
• "Ilustrowany Kurier Codzienny", Kraków 1910-1914;
• "Ilustrowany Tygodnik Sportowy", Kraków 1914;
• "Koło. Kalendarz Sportowy", Lwów 1895;
• "Kurier Lwowski", Lwów 1895-1900;
• "Naprzód", Kraków 1901, 1908, 1910, 1912-1913;
• "Nowa Reforma", Kraków 1895-1914;
• "Nowiny", Podgórze 1903-1913;
• "Nowości Ilustrowane", Kraków 1904-1905; 1908-1914;
• "Pogoń", Tarnów 1895-1913;
• "Przegląd Sokoli", Kraków 1909-1914;
• "Przegląd Sportowy" (dodatek do "Świat"), Warszawa 1913;
• "Przewodnik Gimnastyczny", Lwów 1895-1914;
• "Słowo Polskie", Lwów 1895-1908;
• "Wiek Nowy", Lwów, pojedyncze numery z lat: 1910, 1914.
• Wywiad z prezesem Krakowskiego Klubu Cyklistów i Motocyklistów" Smok" Stanisławem Gustabem w siedzibie klubu - Kraków ul. Dietla 67/7a - 26 czerwca 2008 roku.
• Bron. R., Motocykle - encyklopedia, Warszawa 2000.
• Gierczak J., Fenomen auta w przestrzeni, Wrocław 1994.
• Korycki W., Demon szybkości, Warszawa 1986.
• Korycki W., Historyjki z klaksonem, Warszawa 1985.
• Kurek A., Tor kolarski Lwowskiego Klubu Cyklistów - zawody rowerowe i motorowe, w: "Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce" t. VII, praca zbiorowa pod red. L. Nowaka. Gorzów Wlkp. 2006.
• Kurek A., Zarys działalności oddziałów kolarskich towarzystw gimnastycznych "Sokół" w Galicji w XIX wieku, w: 130 lat Sokolstwa Polskiego. Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Kraków - Lwów 21.06-30.06. 1997. Kraków 1997.
• Litwin J. A., Zarys historii sportu samochodowego, Warszawa 1980.
• Michalski C., Z dziejów kultury fizycznej we Lwowie w II połowie XIX stulecia, w: Lwów - miasto - społeczeństwo - kultura, praca zbiorowa pod red. H. Żalińskiego i K. Karolczaka, t. I, Kraków 1995.
• A. Mycielski, Chwile czasu minionego, Kraków 1976.
• Rostocki A.M., Historia starych samochodów, Warszawa 1981.
• Rostocki A.M., Tarczyński J., Automobilizm w Warszawie do roku 1939, Warszawa 1988.
• Rostocki A.M., Kochajmy stare gruchoty, Warszawa 1977.
• Rostocki A.M., Poczet twórców motoryzacji, Warszawa 1980.
• Rostocki A.M., Sokołowski T., Świat starych samochodów, Warszawa 1972.
• Rychter W., Dzieje samochodu, Warszawa 1987.
• Rychter W., Samochody, Warszawa 1958.
• Wasztyl R., Narodziny krakowskiego kolarstwa, "Kultura Fizyczna" 1988, nr 5-6.
• Wasztyl R., Kolarstwo krakowskie w latach 1886-1918 i jego wkład w tworzenie podstaw organizacyjnych kolarstwa w Polsce w latach 1919- 1920, "Rocznik Naukowy AWF Kraków" 1900, t. XXIV.
• Wilson H., Encyklopedia motocykli, Bielsko - Biała, 1997.