Integracja systemu zarządzania ryzykiem powodziowym i ochroną wód na przykładzie doliny Warty między Koninem a Obornikami

• Autorzy: Renata Graf , Kamil Jawgiel , Jan Łukaszewicz

Warianty tytułu

Integration of a Flood Risk Management and Waters Protection System on the Example of the Warta Valley between Konin and Oborniki

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem opracowania jest analiza stopnia integracji systemu zarządzania ryzykiem powodziowym i ochroną wód na wybranym odcinku doliny Warty przy uwzględnieniu założeń Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej. Strukturę doliny na długości 201,1 km tworzą odcinki: pradolinny, między miastami Konin i Śrem, oraz odcinek przełomowy Warty, między Śremem a Obornikami. Wskazano na wysokie walory środowiskowe doliny związane z występowaniem obszarów chronionych i jednocześnie na wysoki stopień ryzyka powodziowego wynikający m.in. z postępującej zabudowy doliny i jej niskiej zdolności retencyjnej. W analizie wykorzystano założenia koncepcji zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi, wskazując kierunki powiązań między minimalizacją ryzyka powodziowego i ochroną walorów przyrodniczych rzeki Warty i jej doliny. Przeanalizowano rozkład przestrzenny zagrożenia i ryzyka powodziowego w dolinie Warty. Szczegółowej charakterystyce poddano planowane do realizacji działania kierunkowe o charakterze technicznym i nietechnicznym, mające na celu zahamowanie wzrostu ryzyka powodziowego. Z zakresu ochrony wód rozpatrywano cele zakładające osiągnięcie i utrzymanie dobrego potencjału ekologicznego wód lub ryzyko jego nieosiągnięcia, do którego przyczyniają się wysoki stopień zurbanizowania, odwodnienia odkrywkowej kopalni węgla brunatnego, silne zmiany morfologiczne w korycie rzeki oraz zanieczyszczenia odprowadzane do wód z terenów użytkowanych rolniczo. Wyniki wykazały, że jednym z najistotniejszych czynników bezpośrednio wpływających na stan środowiskowy i potencjał ekologiczny wód jest realizacja prac związanych z ograniczaniem ryzyka powodziowego. Wskazano potencjalne zagrożenia dla funkcjonowania obszarów Natura 2000, cechujących się wysokimi walorami przyrodniczymi. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the study was the analysis of the integration of a flood risk management and water protection system in a selected section of the Warta Valley with taking into consideration the guidelines of the Water Framework Directive and the Floods Directive. The structure of the valley is comprised within a distance of 201.1 km by stretches of: an urstromtal, between the towns of Konin and Śrem, and the Warta gorge stretch between Śrem and Oborniki. High environmental values of the valley are shown, related to the presence of conservation areas and, on the other hand, a high flood hazard risk, resulting e.g. from advancing land development in the valley and its low retention capacity. The Integrated Water Resources Management guidelines conception was used in the analysis, inlcuding pointing out the directions of relations between minimizing flood risk and protection of natural values of the Warta River and its valley. Spatial distribution of the flood hazard and risk in the Warta Valley was also analyzed. A detailed analysis covered activities of a technical and non-technical character intended to stop the growth of flood risk. In the field of water conservation, the considered objectives included: achieving and maintaining a good ecological potential of waters or the risk of failing to achieve it, which is determined by a high urbanisation ratio, draining of an open-pit lignite mine, extensive morphological change in the river bed and pollution discharged into the waters from land used for agriculture. The results proved that one of the most significant factors directly impacting the environmental condition and ecological potential of the waters is the activity related to flood risk reduction. Potential threats to the functioning of NATURA 2000 areas characterized by high natural values were also indicated. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Powódź; Zarządzanie ryzykiem; Gospodarka wodna; Rozkład przestrzenny

EN

Flood; Risk management; Water management; Spatial distribution

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2017
• Numer: z. 148
• Strony: 107--133

Twórcy

autor

Renata Graf

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Kamil Jawgiel

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Jan Łukaszewicz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bernaciak A., Spychała M., Korytowski M., Powolna P., 2015, Mała retencja wodna w programach ochrony środowiska gmin nadwarciańskich, Inżynieria Ekologiczna, 44, 121-130.
• Charakterystyki jednolitych części wód, [w:] Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry ( M.P. 2011 nr 40 poz. 451 ), http://www.poznan.rzgw.gov.pl ( 24.06.2016 ).
• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej ( Dz.Urz. WE L 327/1 z 22.12.2000, z późn. zm. ).
• Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim ( Dz.Urz. UE L/288 z 6.11.2007 ).
• Global Water Partnership, 2000, Integrated Water Resources Management, Background Paper 4, Global Water Partnership Technical Advisory Committee.
• Graf R., 2012, Struktura i funkcjonowanie lokalnych systemów krążenia wód podziemnych na obszarze Wysoczyzny Poznańskiej, Studia i Prace z Geografii i Geologii, 26, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Graf R., 2014a, Przestrzenne zróżnicowanie spływu powierzchniowego w zlewniach zurbanizowanych na przykładzie miasta Poznania, [w:] T. Ciupa, R. Suligowski ( red. ), Woda w mieście, Komisja Hydrologiczna Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Instytut Geografii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce, 59-71.
• Graf R., 2014b, Mitygacja ryzyka powodziowego w Polsce, Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN, 20, 2, Warszawa, 247-259.
• Graf R., 2015, Zmiany termiki wód Warty w profilu łączącym pradolinny i przełomowy odcinek doliny ( Nowa Wieś Podgórna-Śrem-Poznań ), [w:] D. Absalon, M. Matysik, M. Ruman ( red. ), Nowoczesne metody i rozwiązania w hydrologii i gospodarce wodnej, Monografie Komisji Hydrologicznej PTG, PTG Oddział Katowice, 177-194.
• Graf R., Pyszny K., 2016, Zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi, [w:] T. Kaczmarek, Ł. Mikuła ( red. ), Koncepcja Kierunków Rozwoju Przestrzennego Metropolii Poznań, Stowarzyszenie Metropolia Poznań, Centrum Badań Metropolitalnych, Poznań, 59-74.
• Grocki R., Czamara W., 2001, Metody ograniczania skutków powodzi, Safege, Wrocław.
• Grocki R., Eliasiewicz R., 2001, Zagospodarowanie terenów zalewowych, Safege, Wrocław.
• Hydroportal KZGW, http://mapy.isok.gov.pl ( 20.06.2016 ).
• Kledyński Z., 2011, Ochrona przed powodzią i jej infrastruktura w Polsce, [w:] Awarie budowlane, T. 1. Powodzie w Polsce - zniszczenia i profilaktyka, XXV Konferencja Naukowo-Techniczna, Międzyzdroje 24-27 maja 2011, 243-254.
• Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa.
• Korpak J., 2008, Rola maksymalnych wezbrań w funkcjonowaniu systemów uregulowanych koryt górskich, Landform Analysis, 8, 41-44.
• Kowalczak P., 2011, Wodne dylematy urbanizacji, Wydawnictwo PTPN, Poznań.
• Kowalczak P., 2015, Zintegrowana gospodarka wodna na obszarach zurbanizowanych. Podstawy hydrologiczno-środowiskowe, cz. I, ProDruk, Poznań.
• Krauze K., Wagner I., 2014, Woda w przestrzeni miejskiej a zintegrowane zarządzanie miastem, [w:] T. Bergier, J. Kronenberg, I. Wagner ( red. ), Woda w mieście. Zrównoważony Rozwój - zastosowania, Fundacja Sendzimira, Kraków, 5, 95-114.
• KZGW, 2015, Aktualizacja Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry ( 2015-2021 ), http://www.rdw.kzgw.gov.pl ( 24.06.2016 ).
• Łajczak A., 2006, Regulacja rzeki a zagrożenie powodziowe na przykładzie Wisły między Skoczowem i Puławami, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4 ( 1 ), 197-214.
• MasterPlan dla obszaru dorzecza Odry, 2014, http://www.mos.gov.pl ( 21.04.2016 ).
• Mrozik K., Przybyła Cz., 2013, Mała retencja w planowaniu przestrzennym, ProDruk, Poznań.
• Mrozik K., Przybyła Cz., Pyszny K., 2015, Problems of the Integrated Urban Water Management: The case of Poznań Metropolitan Area ( Poland ), Rocznik Ochrona Środowiska, 17 ( 1 ), 230-245.
• Nachlik E., 2006, Ochrona przeciwpowodziowa w powiązaniu z ochroną walorów przyrodniczych rzek i ich dolin, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4 ( 1 ), 47-62.
• Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami 2030, http://kzgw.gov.pl ( 25.06.2016 ).
• Pierzgalski E., Żelazo J., 2008, Uwarunkowania i kierunki ochrony przed powodzią, Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, 1, 15-20.
• Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry ( M.P. 2011 nr 40 poz. 451 ), http://www.poznan.rzgw.gov.pl ( 24.06.2016 ).
• Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Warty, 2015, RZGW Poznań, http://www.powodz.gov.pl/pl/plan_view ( 25.06.2016 ).
• Romanowska M., Trocki M., 2004, Podejście procesowe w zarządzaniu, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
• Rotko J., 2006, Podstawy prawne gospodarki wodnej, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania Copernicus, Wrocław.
• Rozporządzenie Dyrektora RZGW w Poznaniu z dnia 2 kwietnia 2014 r. w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Warty ( Dz.Urz. Wojew. Wlkp. poz. 2129 ).
• Ustawa Prawo wodne ( Dz.U. 2001 nr 115 poz. 1229 ).
• Ustawa o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. 2005 nr 130 poz. 1087 ).
• Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. ( Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880 ).
• Wagner I., Januchta-Szostak A., Waack-Zając S.A., 2014, Narzędzia planowania i zarządzania strategicznego wodą w przestrzeni miejskiej, [w:] T. Bergier, J. Kronenberg, I. Wagner ( red. ), Woda w mieście. Zrównoważony Rozwój - zastosowania, Fundacja Sendzimira, Kraków, 5, 17-29.
• Wstępna ocena ryzyka powodziowego ( WORP ), KZGW, http://www.kzgw. gov.pl/pl/wstepna-ocena-ryzyka-powodziowego.html ( 20.06.2016 ).
• Żelazo J., 2006, Renaturyzacja rzek i dolin, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4 ( 1 ), 11-31.
• Żelazo J., Popek Z., 2014, Podstawy renaturalizacji rzek, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.17.005.6273