John Stuart Mill o pragnieniu bycia sobą w społeczeństwie

• Autorzy: Marta Baranowska

Warianty tytułu

John Stuart Mill's Reflections on the Desire to Remain Oneself in the Society

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pomimo licznych opracowań poglądów Johna Stuarta Milla warto ponownie pochylić się nad jego twórczością, ponieważ odnieść ją można do współczesnych interpretacji rzeczywistości społeczno-politycznej. Opisywane przez niego zagrożenia, które niesie za sobą liberalna demokracja, nadal są aktualne. Mill podkreślał, że najdonioślejszą tematyką, której warto poświęcać czas, jest człowiek, dlatego też w artykule dokonano analizy jego zapatrywań w tej kwestii, proponując nową perspektywę. Zaprezentowano jego poglądy przez pryzmat teorii alienacji sformułowanej przez Karola Marksa. Zrekonstruowane zostały zapatrywania Milla na naturę człowieka. Człowiek jest dla niego istotą racjonalną, ale również emocjonalną. W swym postępowaniu kieruje się egoizmem, ale nieobce mu są też zachowania altruistyczne. W tym punkcie widać rewizję założeń klasycznego liberalizmu. Wypływała ona z jego osobistych doświadczeń. Po określeniu zapatrywań na naturę człowieka Mill stwierdził, że we współczesnym społeczeństwie człowiek nie żyje zgodnie z naturą (żyje życiem wyalienowanym), co uniemożliwia mu osiągnięcie szczęścia. W celu naprawy tej sytuacji przedstawił konkretne zasady, takie jak wolność, równość, tolerancja i sprawiedliwość, na których należy oprzeć społeczeństwo, by każdy mógł zachować swą indywidualność i być szczęśliwym. Szczęście zaś jest w jego przekonaniu osiągalne, dlatego warto do niego dążyć. (abstrakt oryginalny)

EN

In spite of the existence of numerous studies on the doctrine of John Stuart Mill, it is worthwhile to take a closer look at his works again, as they are relevant to the contemporary interpretations of the socio-political reality. His account of threats brought about by liberal democracy still seems up-to-date. According to him, the most significant issue worth researching on is the human being himself. Therefore this paper contains an analysis of his views on the subject, the latter being approached from a new perspective. The author introduces a new method of analysis of Mill's views in the light of Carl Marx's alienation theory. Mill considers people to be not only rational, but also emotional beings. Their conduct is conditioned by some egoistic drives, even though they are also capable of behaving in an altruistic manner. At this point, Mill's revision of the assumptions of classical liberalism becomes quite apparent, which is the result of his personal experiences. Having defined his views on the human nature, Mill states that in the contemporary society people refuse to live in accordance with the natural order, and they live an alienated life, which makes achieving happiness impossible for them. As a remedy for it he suggests the implementation of several principles, such as freedom, equality, tolerance or justice, which should constitute the fundamentals of the society and enable everyone to preserve their individuality and achieve happiness. In Mill's view, the latter is within our reach and it is worthwhile to strive for it. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Alienacja; Społeczeństwo; Indywidualizm

EN

Alienation; Society; Individualism

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 22
• Strony: 108--128

Twórcy

autor

Marta Baranowska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Arendt H., Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, Fundacja ALATHEJA, Warszawa 1994.
• Baczko B., Rousseau: samotność i wspólnota, PWN, Warszawa 1964.
• Berlin I., Dwie koncepcje wolności [w:] idem, Cztery eseje o wolności, PWN, Warszawa 1994.
• Borchard R., John Stuart Mill the Man, Watts, London 1951.
• Czarnota A., John Stuart Mill. Studium z dziejów liberalizmu politycznego, PWN, Warszawa - Poznań - Toruń 1986.
• Dostojewski F., Zbrodnia i kara, PIW, Warszawa 1971.
• Eisenberger N.I., Lieberman M.D., Why rejection hurts: a common neural alarm system for physical and social pain, "TRENDS in Cognitive Sciences" 2004, Vol. 8, No. 7. (http://www.overcominghateportal.org/uploads/5/4/1/5/5415260/why_rejection_hurts_tics. pdf) (dostęp: 15.01.2015).
• Fromm E., Zdrowe społeczeństwo, PIW, Warszawa 1996.
• Hayek F.A., John Stuart Mill and Harriet Taylor: Their Friendship and Subsequent Marriage, Routledge & Kegan Paul, London 1951.
• Heywood A., Ideologie polityczne. Wprowadzenie, PWN, Warszawa 2007.
• Hołówka J., Wstęp [w:] J.S. Mill, O rządzie reprezentatywnym. Poddaństwo kobiet, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1995.
• Jaskułowski K., Nacjonalizm bez narodów. Nacjonalizm w koncepcjach anglosaskich nauk społecznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
• Kapuściński R., Lapidarium III [w:] idem, Lapidaria I - III, Biblioteka GW, Warszawa 2008.
• Kelly P., J.S. Mill o wolności [w:] Myśliciele polityczni. Od Sokratesa do współczesności, red. D. Boucher, P. Kelly, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.
• Kelly P., Bentham [w:] Myśliciele polityczni. Od Sokratesa do współczesności, red. D. Boucher, P. Kelly, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.
• Klimowicz E., Utylitaryzm w etyce. Współczesne kontrowersje wokół etyki Johna Stuarta Milla, PWN, Warszawa 1974.
• Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, t. 1, PWN, Warszawa 2009.
• Kołakowski L., Po co nam pojęcie sprawiedliwości społecznej [w:] Książka dla Jacka. W 60-tą rocznicę urodzin Jacka Kuronia, Fundacja Nowej, Warszawa 1995.
• Lawrence P., Nacjonalizm, Książka i Wiedza, Warszawa 2007.
• Lewi A. W., The Mental Crisis of John Stuart Mill, "Psychoanalitical Review" 1945, nr 32.
• Ludwikowski R., Woleński J., J. S. Mill, Wiedza Powszechna, Warszawa 1979.
• Małek M., Liberalizm etyczny Johna Stuarta Milla. Współczesne ujęcia u Johna Graya i Petera Singera, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010.
• Mill J.S., Autobiografia, SW "Wiedza", Warszawa 1948.
• Mill J.S., O wolności, PWN, Warszawa 2006.
• Mill J.S., O rządzie reprezentatywnym. Poddaństwo kobiet, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1995.
• Mill J.S., System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej, t. II, PWN, Warszawa 1962.
• Mill J.S., Utylitaryzm, PWN, Warszawa 1959.
• Miś A., Filozofia współczesna. Główne nurty, WN "Scholar", Warszawa 2000.
• Nietzsche F., Zmierzch bożyszcz, czyli jak filozofuje się młotem, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2004.
• Ossowska M., Myśl moralna oświecenia angielskiego, PWN, Warszawa 1966.
• Packe M.S.J., The life of John Stuart Mill, Seeker and Warburg, London 1954.
• Rau Z., Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX wieku, Fundacja Alatheia, Warszawa 2000.
• Ring J., J. S. Mill o poddaństwie kobiet [w:] Myśliciele polityczni. Od Sokratesa do współczesności, red. D. Boucher, P. Kelly, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.
• Robson J.M., The Improvement of Mankind. The social and Political Thought of John Stewart Mill, University of Toronto Press, Toronto 1968.
• Rousseau J.J., Czy odrodzenie nauk i sztuk przyczyniło się do poprawy obyczajów? [w:] idem, Trzy rozprawy z filozofii społecznej, PWN, Kraków 1956.
• Russell B., Wiek XIX, t. II, TW "Rój, Warszawa 1936.
• Schaff A., Alienacja jako zjawisko społeczne, Książka i Wiedza, Warszawa 1999.
• Schapiro J.S., John Stuart Mill: pionier of democratic liberalism in England, "Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria" 2006, nr 4 (60).
• Sharpless F.P., The Literary Criticism of J. S. Mill, Mouton, The Hague, Paris 1967.
• Stillinger J., Early Draft of J. S. Mill`s Autobiography, University of Illinois Press, Urbana 1961.
• Szacki J., John Stuart Mill: wolność i indywidualność [w:] Antynomie wolności. Z dziejów filozofii wolności, Książka i Wiedza, Warszawa 1966.
• Tokarczyk R., Współczesne doktryny polityczne, Zakamycze, Kraków 2003.
• Waśkiewicz A., Obcy z wyboru. Studium z filozofii aspołecznej, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.