VAT Non-compliance in Poland under Scrutiny

• Autorzy: Grzegorz Poniatowski

Warianty tytułu

Problem nieściągalności VAT w Polsce pod lupą

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Problem nieściągalności VAT w Polsce nabrał w ostatnich latach szczególnego znaczenia. Z dwóch powodów. Po pierwsze, udział luki w VAT szybko rośnie, a dochody są mało stabilne. Po drugie, konieczne jest zabezpieczenie finansowania wysokich wydatków z budżetu państwa planowanych na najbliższe lata. Wyniki analizy porównawczej przedstawionej w tym opracowaniu wskazują, że poprzez zmiany instytucjonalne możliwe jest stopniowe ograniczanie luki (co pokazuje przypadek Wielkiej Brytanii) i utrzymanie jej na niskim poziomie (co z kolei pokazują doświadczenia Holandii). Zmniejszanie luki wymaga jednak czasu, a jej całkowite wyeliminowanie nie jest realne, gdyż część nieściągalności ma "naturalny" charakter. Walka z nierejestrowaną gospodarką, wyłudzeniami, unikaniem i uchylaniem się od płacenia podatków, jest bardzo trudna. Jak wskazały wyniki badania CASE przeprowadzone dla Komisji Europejskiej (Barbone, Bonch-Osmolovskiy, Poniatowski, 2015), w ostatnich latach żadnemu z krajów regionu nie udało się istotnie poprawić ściągalności VAT. Luka w VAT ma wielowymiarowy charakter. Jest wiele komponentów luki oraz działań, które są źródłem dużego ubytku VAT w Polsce. Wyeliminowanie tylko i wyłącznie procederów kryminalnych w postaci przestępstw typu missing trader część problemu. Konieczne są działania utrudniające uchylanie się od płacenia podatków, zmniejszanie możliwości unikania płatności, walka z przemytem i gospodarką nierejestrowaną. Aby osiągnąć cel, którym jest znaczna poprawa ściągalności, konieczne są działania zakrojone na szeroką skalę. Budując strategię zmniejszania luki w VAT, trzeba zbudować system bodźców, w którym nie opłaca się oszukiwać, bo stosowanie nieuczciwych procederów jest trudne i kosztowne, a kary za nieprzestrzegania prawa są nie tylko wysokie, ale i nieuchronne. W tym celu konieczne jest przewartościowanie skuteczności bardzo częstego wprowadzania nowelizacji, obecności wielu zwolnień i skomplikowanych rozwiązań, które choć mogą ułatwiać prowadzenie działalności gospodarczej, tworzą furtki dla oszustów. Ważnym działaniem jest zwiększenie skuteczności kontroli, na co sposobem może być przełożenie nacisku z fizycznych, źle motywowanych kontroli skarbowych, na rozwiązania wykorzystujące np. narzędzia informatyczne. Narzędzia tego typu mogą zwiększyć efektywność kontroli poprzez zmniejszanie kosztów administracyjnych.(fragment tekstu)

EN

The problem of VAT non-collection in Poland has taken on particular significance in recent years. For two reasons. First of all, the share of the gap in total VAT has grown rapidly, and revenues are unstable. Secondly, it is essential to secure financing for high state budget expenditures planned for the next few years. The results of the comparative analysis presented in this paper indicate that through institutional change, it is possible to gradually reduce the VAT gap (which is shown by the example of the UK), and to keep it at a low level (which in turn is shown by the Dutch experience). Still, narrowing the gap requires time, and completely eliminating it is unrealistic, as part of the non-collection is "naturally occurring." The fight with the unregistered economy, fraud, avoidance and evasion is very difficult. As was shown by the results of CASE research carried out for the European Commission (Barbone, Bonch-Osmolovskiy, Poniatowski, 2015), in recent years none of the countries of the region has managed to significantly improve VAT collection. The VAT gap is multifaceted. There are many components of the gap and many activities that are the source of the high loss of VAT in Poland. Eliminating only the criminal activities, in the form of missing trader crime and carousel crime, would resolve only a small portion of the problem. Action must be taken to make tax evasion more difficult, reduce opportunities for tax avoidance and fight smuggling and the unregistered economy. To reach the goal of improved collection, broad-scale actions are necessary. In building a strategy to shrink the VAT gap, it is necessary to build a system of incentives in which cheating doesn't pay, because the use of dishonest procedures is difficult and costly, and the penalties for non-compliance with the law are not only high but unavoidable. For this purpose, it is essential to re-evaluate the effectiveness of the very frequent introduction of amendments, the presence of many exemptions and complicated solutions, which although they may make it easier to carry out commercial activity, create openings for fraudsters. One important action is increasing the effectiveness of audits, for which one method may be shifting the emphasis from physical tax audits with weak motivations, to solutions using e.g. information technology tools. Tools of this kind can increase the effectiveness of audits by reducing administrative costs. (fragment of text)

Słowa kluczowe

PL

Podatek od wartości dodanej (VAT); Podatki; Przestępstwa skarbowe; Oszustwa podatkowe

EN

Value Added Tax (VAT); Taxes; Fiscal offence; Tax fraud

• Czasopismo: Zeszyty BRE Bank-CASE
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 142
• Strony: 9--32

Twórcy

autor

Grzegorz Poniatowski

• CASE-Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych Fundacja Naukowa; Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, doktorant

Bibliografia

• Barbone L., Belkindas M.V., Bettendorf L., Bird R., Bonch-Osmolovskiy M., Smart M. (2013); Study to quantify and analyse the VAT Gap in the EU-27 Member States; CASE Network Reports 116, CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych.
• Barbone L., Bonch-Osmolovskiy M., Poniatowski G. (2015); Study to quantify and analyse the VAT GAP in the EU member states; CASE Network Reports 124; CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych.
• EY (2013); System stworzony od podstaw, czyli prawdziwa historia 25-lecia polskich podatków.
• HM Revenue & Customs (2015); Measuring tax gaps 2015 edition: Tax gap estimates for 2013-14.
• Keen M. (2013); The Anatomy of the VAT, IMF Working Papers 13/111, International Monetary Fund.
• NIK (2014); Informacja o wynikach kontroli. Zwalczanie oszustw w podatku od towarów i usług.
• Remeta J, Perret S., Jareš M., Brys B. (2015); Moving Beyond the Flat Tax - Tax Policy Reform in the Slovak Republic, OECD Taxation Working Papers 22, OECD Publishing.
• Wnorowski H., Ćwikowski D. (2015); Podatkowa przestępczość transgraniczna w Polsce i próba szacowania jej skali, MISCELLANEA, UWB.