Nadmierne odszkodowanie z tytułu kary umownej - overcompensatory remedy

• Autorzy: Joanna Szumańska

Warianty tytułu

Excessive Compensation for Contractual Penalties - Overcompensatory Remedy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Tematem artykułu jest analiza dopuszczalności zastrzeżenia w umowie nadmiernego odszkodowania z tytułu kary umownej w postaci spotykanej w polskiej praktyce kontraktowej instytucji overcompensatory remedy. Autorka przedstawi pojęcie kary umownej, rodzaje jej zastosowania oraz funkcje. Następnie zostanie zaprezentowany spór w doktrynie prawa cywilnego czy szkoda stanowi przesłankę dochodzenia kary umownej. Autorka, przytaczając oraz analizując stanowiska przedstawicieli doktryny oraz orzeczenia sądów powszechnych, wyrazi pogląd, iż obecność szkody nie może stanowić przesłanki zapłaty kary umownej uprzednio zastrzeżonej w kontrakcie. Stanowisko to zostanie poparte argumentami funkcjonalności, celu gospodarczego oraz swobody stron w kształtowaniu stosunku prawnego. Instytucja overcompensatory remedy polega na zastrzeżeniu przez strony nadmiernie wygórowanego odszkodowania w stosunku do potencjalnej szkody, która może wystąpić w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania w ramach realizacji swojego celu gospodarczego. Autorka przedstawi sytuacje, w których nadmiernie wygórowana kara umowna może ulec modyfikacji. (abstrakt oryginalny)

EN

In the paper the author considers the problem of a overcompensatory remedy (a legal institution in contract practise) when a previously registered stipulated penalty is much higher than a real property damage in assets of a creditor. The author explains what exactly a stipulated penalty is as defined by the Civil Code in Articles 483 and 484 and mentions the functions of a stipulated penalty. In the paper it is also presented the conflict in a legal doctrine. It raises questions if the lack of a damage in the property of a creditor should be treated as a negative requirement to establish an obligation to pay a stipulated penalty. The author supports the statement that a stipulated penalty which was previously registered in the contract in case of a non-performance or an improper performance of this agreement should be paid to the creditor even if any damage occurs. In this paper the author also considers if a overcompensatory remedy is permissible. Although this conception is contradictory to the rule that the compensation cannot be higher than a property damage suffered by a creditor because it could lead to unjust enrichment. The institution of a overcompensatory remedy expresses a freedom of contract therefore the author finds this conception permissible. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo cywilne; Odszkodowania; Kary umowne; Bezpodstawne wzbogacenie

EN

Civil law; Compensation; Contractual penalties; Unjust enrichment

• Czasopismo: Rynek - Społeczeństwo - Kultura
• Rocznik: 2016
• Numer: nr spec. (21) Instytucje prawa prywatnego w obrocie gospodarczo-prawnym
• Strony: 35--42

Twórcy

autor

Joanna Szumańska

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• 1. Czachórski W., (1964) Odpowiedzialność kontraktowa i jej stosunek do odpowiedzialności deliktowej wg k.c., "Nowe Prawo", nr 10.
• 2. Dąbrowa J., (1981) Radwański Z., (red.) [w:] System prawa cywilnego, tom III, część 1, Wrocław: Ossolineum.
• 3. Drapała P., (2006) [w:] Łętowska E., (red.), System Prawa Prywatnego, prawo zobowiązań - część ogólna, tom V, Warszawa: C.H. BECK.
• 4. Falkiewicz K., Wawrykiewicz M., (2001) Kara umowna w obrocie gospodarczym, Warszawa: DIFIN SA.
• 5. Jastrzębski J., (2006) Kara umowna, Warszawa: Wydawnictwo: Wolters Kluwer Polska SA.
• 6. Katner W.J., (2014) [w:] System Prawa Handlowego. Prawo umów handlowych, tom 5, Włodyka S., (red.), Warszawa: C.H. BECK.
• 7. Piekarski M., (1972) [w:] Ignatowicz J., (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, tom 2, Warszawa.
• 8. Popiołek W., (2011) [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, tom II, Pietrzykowski K., (red.), wydanie 6, Warszawa: C.H. BECK.
• 9. Radwański Z., Olejniczak A., (2011) Prawo cywilne. Zobowiązania część ogólna, wydanie 11, Warszawa: C.H. BECK.
• 10. Robaczyński W., (2004) Kara umowna a szkoda [w:] Odpowiedzialność cywilna, Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, Pyziak-Szafnickiej M., (red.), Kraków.
• 11. Szwaja J., (1967) Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa.
• 12. Śmieja A., (2014) W sprawie funkcji realizowanych przez karę umowną [w:] Kocowski T., Marak K., (red.), Zmiany prawodawstwa gospodarczego w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, Wrocław: Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 362.
• 13. Uchwała siedmiu sędziów z dnia 6 listopada 2003 roku, sygn. III CZP 61/03 (Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2004/6/s.1-2).
• 14. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny, Dz.U. z 1964 roku nr 16 poz. 93.
• 15. Warkałło W., (1965) Wykonywanie zobowiązań i skutki ich niewykonania według kodeksu cywilnego, "Państwo i Prawo", z. 8-9.
• 16. Wiśniewski T., (2005) [w:] Bieniek G., Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga III, tom I Zobowiązania, Warszawa: LexisNexis Polska.
• 17. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1970 roku, sygn. II CR 167/70 (OSNCP 1970, nr 11, poz. 214).
• 18. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1976 roku, sygn. I CR 221/76 (OSNC z 1977 nr 4 poz. 14).
• 19. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1980 roku, sygn. I CR 229/80 (OSNC 1980/12/243).
• 20. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2003 roku, sygn. II CKN1158/00 (niepublikowany) (Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2004/6/s.1-2).
• 21. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 września 2010 roku, sygn. V ACa 267/10 (LEX nr 785490).
• 22. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 lutego 2013 roku, sygn. akt I ACa 99/13 (LEX nr 1313465).
• 23. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 marca 2013 roku, sygn. I Aca 132/13 (LEX nr 1307425).
• 24. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2014 roku, sygn. V CSK 402/13 (LEX nr 1486994).