"Katechizm za sześć centów..." Jan kardynał Puzyna wobec kwestii socjalnej

• Autorzy: Sławomir Marchel

Warianty tytułu

"Catechism for six cents..." Cardinal Jan Puzyna towards the social issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W historiografii ziem polskich XIX wieku hierarchowie Kościoła katolickiego postrzegani są, co zresztą wydaje się w pewnej mierze uzasadnione, przede wszystkim jako czynnik konserwatywny, hamujący rozwój nowoczesnych form życia społecznego. W istocie, poza nielicznymi wyjątkami, nastawienie wyższego duchowieństwa polskiego niezależnie od zaboru, do zmian zachodzących w stosunkach między poszczególnymi stanami, jak i w obrębie każdego z nich, nacechowane było zdecydowaną rezerwą lub wręcz niechęcią. W sposób najbardziej wyrazisty uwidoczniło się to w stosunku do kwestii sytuacji socjalnej niższych klas społecznych, które w drugiej połowie stulecia zajęły istotne miejsce na arenie przemian cywilizacji europejskiej. Postawa hierarchów wynikała najczęściej z aktualnej linii wewnętrznej Kościoła, której wyrazicielami byli kolejni następcy św. Piotra, specyfiki funkcjonowania na obszarach podległych poszczególnym władzom świeckim, a także osobistych przekonań osób zasiadających na stolcach biskupich. (fragment tekstu)

EN

In the polish historiography of the nineteenth century the Catholic hierarchs are seen primarily as representatives of the conservative authorities, inhibiting the development of new forms of social life. In fact, with few exceptions, changes in the relations between social classes and within each of them, have been taking by them with a strong reserve, and even resentment. In the most expressive way it was reflected in relation to the situation of the lower social classes, that in the second half of the century, begun to occupy an important place in the arena of European civilization's transformation. In this context, an interesting example would be for researchers activities of Jan Puzyna, prince, bishop and cardinal. The controversy, which over the years has been accumulated around his person, caused that today is identified of the most negative features of Polish Catholicism. However, while the creation of such assessments, has its justification in the essence of collective memory, it is the duty of the historian to verify it.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kościół katolicki; Kościół w społeczeństwie; Pomoc społeczna; Klasa społeczna

EN

Roman Catholic Church; Church in society; Social assistance; Social class

• Czasopismo: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku
• Rocznik: 2016
• Tom: 16
• Strony: 79--90

Twórcy

autor

Sławomir Marchel

• Archiwum Państwowe w Opolu, Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• Archiwum Kapituły Katedralnej w Krakowie.
• Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie.
• Archiwum Zgromadzenia Zmartwychwstańców w Rzymie.
• Chłędowski K., Pamiętniki, t. 1: Galicja (1843-1880), Wrocław 1951.
• Chwalba A., Historia Polski 1795-1918, Kraków 2000.
• Chwalba A., Czy Galicji sukces był pisany? Cywilizacja przemysłowa 1880-1914, [w:] Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866-1914). Studia i szkice, red. K. Fiołek, M. Stala, Kraków 2011.
• Chwalba A., Sacrum i rewolucja. Socjaliści polscy wobec praktyk i symboli religijnych (1870-1918), Kraków 2007.
• Dzwonkowski R., Listy społeczne biskupów polskich 1891-1918, Paryż 1974.
• Komar E., Kardynał Puzyna (moje wspomnienia), Kraków 1912.
• Kracik J., Puzyna Jan Duklan Maurycy Paweł (1842-1911), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 29, 1986 - wersja internetowa (Internetowy Polski Słownik Biograficzny): http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jan-duklan-maurycy-pawel-puzyna (dostęp: 29 XI 2016).
• Kudłaszyk A., Ksiądz Stanisław Stojałowski. Studium historyczno-prawne, Wrocław 1998.
• Latos T., Stojałowski Stanisław (1845-1911), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 44, 2006-2007.
• Łuczewski M., Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej, Toruń 2012.
• Łuczewski M., Ultramontańskie źródła ruchu ludowego. Studium realizmu politycznego, [w:] Patriotyzm i zdrada. Granice realizmu i idealizmu w polityce i myśli polskiej, red. J. Kloczkowski, M. Szułdrzyński, Kraków 2008.
• Marchel S., "...wychowywać tęgich o gorącej duszy a rozumnych Księży...". Relacje kardynała Jana Puzyny ze Zmartwychwstańcami w świetle wybranej korespondencji, "Zeszyty Historyczno-Teologiczne. Rocznik Zmartwychwstańców" 2015, nr 21.
• Mylik M., Ksiądz Stefan Pawlicki CR (1839-1916), Niepokalanów 1992.
• Piech S., Katedra chrześcijańskiej nauki społecznej na Uniwersytecie Jagiellońskim, "Folia Historica Cracoviensia" 1989, nr 1.
• Szlachta B., Ład. Kościół. Naród, Kraków 1996.
• Szymański Ł., Powstanie i rozwój ruchu ludowego w Galicji na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Ze studiów nad prawem, administracją i ekonomią, red. M. Sadowski, Wrocław 2014 - artykuł dostępny w sieci Internet: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/51955/05_Lukasz_Szymanski.pdf (dostęp: 30 XI 2016).
• Wołczański J., Lwowska sufragania Jana Puzyny w opinii biskupa Leona Wałęgi, "Analecta Cracoviensia" 1998-1999, nr 30-31.

Identyfikatory

DOI

10.18778/2080-8313.16.05