Meždu ličnym prostranstvom i âvnostʹû žizni : dvorânki v Polʹskom Korolestve na rubeže XIX i XX vekov

• Autorzy: Ewelina Maria Kostrzewska

Warianty tytułu

Between privacy and openness of life : Landladies of Polish Kingdom at the turn 19th and 20th century

Między prywatnością a jawnością życia : ziemianki Królestwa Polskiego przełomu XIX i XX wieku

• Języki publikacji: RU

Abstrakty

Ziemianki Królestwa Polskiego z przełomu XIX i XX wieku należały, do wciąż jeszcze elitarnej grupy społecznej, o której chętnie dyskutowano na łamach prasy, wystawiano laurki lub potępiano. Jednocześnie pozostawiły po sobie bogatą bazę źródłową, pozwalającą przyjrzeć się ich prywatnemu, codziennemu życiu. Wyłaniający się ze zróżnicowanych źródeł obraz jest tym ciekawszy, że w omawianym czasie przewartościowaniu uległy granice prywatności i jawności życia, to co prywatne coraz częściej stawało się publiczne. Miłość i ciało plasowały się między tabu a afirmacją. A wszystko to znajdowało odzwierciedlenie w "tańczących ścianach dworu" i rewolucjach budowlanych przeprowadzanych przez panie domu podążające za modą, ale też pragnące zwiększenia komfortu życia i zachowania jego intymności. Przełom wieków XIX i XX z zamykaną epoką wiktoriańską i obecnym modernizmem był czasem chaosu społeczno-obyczajowego i przemian w kulturze, a spojrzenie na świat ziemianek może być jednym z punktów opisu tego procesu.(abstrakt oryginalny)

EN

Polish Kingdom landladies from the late nineteenth and early twentieth century belonged continually to an elite social group, which was eagerly discussed over in press, written cards about or condemned. At the same time landladies left a lot of information sources behind themselves, allowing to look back at their private everyday life. Emerging from diverse sources, the picture is even more curious because at that time, the boundaries of privacy and publicity of private life, became redefined. Love and body and were placed between taboo and affirmation. All of this was reflected in the "dancing walls of the court" and the revolutions of building constructions carried out by housewives who followed the fashion, but also wished to enhance the quality of life at the same time wanted to preserve their intimacy. The turn of the nineteenth and twentieth centuries, with fading Victorian era and current modernism was a time of chaos and both social and moral and changes in culture and a look at the landladies' world may be one of the points that describe the very problem.(original abstract)

Słowa kluczowe

EN

Woman; Women's position in society; Lifestyle

PL

Kobieta; Pozycja kobiety w społeczeństwie; Styl życia

• Czasopismo: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku
• Rocznik: 2016
• Tom: 16
• Strony: 59--78

Twórcy

autor

Ewelina Maria Kostrzewska

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Katedra Historii Polski XIX wieku

Bibliografia

• Murzynowska ze Skąpskich Z., Moje wspomnienia, sygn. akc. 13199.
• Górska z Łubieńskich M., Gdybym mniej kochała. Dziennik lat 1889-1895, Warszawa 1996.
• Kleniewska M., Wspomnienia, oprac. W. Włodarczyk, Wilków 2002.
• Kozicki S., Pamiętnik 1876-1939, oprac. M. Mroczko, Słupsk 2009.
• Malanowska Z., Ze wspomnień z dzieciństwa, "Wiadomości Ziemiańskie" 2012, nr 50.
• Nakwaska K., Dwór wiejski. Dzieło poświęcone gospodyniom polskim, przydatne i osobom w mieście mieszkającym, t. 1, wyd. II, Lipsk 1857.
• Niezabitowska M., Składana wanna, Kraków 2010.
• Starowieyska-Morstinowa Z., Dom, Poznań 2012.
•  "Świat Kobiecy" 1906
• "Tygodnik Ilustrowany" 1910
• "Wieś i Dwór" 1912-1914
• "Wieś Ilustrowana" 1910
• Elias N., Przemiany obyczajowe w cywilizacji Zachodu, Warszawa 1980.
• Epsztein T., Wrona Zakopiańska. Urszula Kołaczkowska (1911-2009) - życie i twórczość, Warszawa 2012.
• Epsztein T., Ziemiaństwo w historiografii polskiej po 1989 r. Próba charakterystyki, [w:] Aktywność kulturalno-oświatowa mazowieckich ziemian w XIX i XX wieku, red. B. Umińska, Ciechanów 2007.
• Jabłonowska-Ratajska Z., Walca tańczyłam najlepiej z panien... Karnawałowe anegdoty i zwyczaje, Warszawa 2012.
• Kaufmann J.G., Ego. Socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu, Warszawa 2004.
• Klich B., W poszukiwaniu nowych dróg badawczych "małej historii" - historia życia prywatnego, "Historyka" 2001, t. 31.
• Klich-Kluczewska B., "Przez dziurkę od klucza". Historia życia prywatnego z perspektywy źródeł publicznych, [w:] Rodzina - prywatność - intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim. Zbiór studiów, red. D. Kałwa, A. Walaszek, A. Żarnowska, Warszawa 2005.
• Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska i A. Szwarc, t. 9, Warszawa 2006.
• Kostrzewska E., Żony, matki i gospodynie. Wizerunki kreowane na łamach ziemiańskiej prasy kobiecej w Królestwie Polskim na początku XX wieku, [w:] Historia. Społeczeństwo. Gospodarka, red. S. Pytlas, J. Kita, Łódź 2006.
• Kowecka E., W salonie i w kuchni. Opowieść o kulturze materialnej pałaców i dworów polskich w XIX w., Warszawa 1984.
• Krzyżanowski A., Dwór Górskich w Woli Pękoszewskiej, "Wiadomości Ziemiańskie" 2009, nr 39.
• Latour A., Dwa dwory, "Wiadomości Ziemiańskie" 2012, nr 52, s. 15.
• Łoś S.P., Ziemianie społecznicy. Z dziejów rodziny Górskich herbu Boża Wola z Woli Pękoszewskiej, [w:] Aktywność kulturalno-oświatowa mazowieckich ziemian w XIX i XX wieku, red. B. Umińska, Ciechanów 2007.
• Markowska M., W rodzinnym kręgu, [w:] Polski dom, red. W. Zin, Warszawa 1979.
• Melerska H., Pszczółkowski Józef, [w:] Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 4, Warszawa 1998.
• Mędrzecki W., Intymność i sfera prywatna w życiu codziennym i obyczajach rodziny wiejskiej w XIX i w pierwszej połowie XX wieku, [w:] Rodzina - prywatność - intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim. Zbiór studiów, red. D. Kałwa, A. Walaszek, A. Żarnowska, Warszawa 2005.
• Molik W., Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku XX wieku. Kultura materialna, Poznań 1999.
• Opacki Z., Płaza-Opacka D., Wstęp, [w:] Dom - spotkanie przestrzeni prywatnej i publicznej na tle przemian cywilizacyjnych XIX i XX w. Zbiór studiów, red. Z. Opacki, D. Płaza-Opacka, Gdańsk 2008.
• Płonka-Syroka B., Wstęp, [w:] Miłość kobiety. Społeczno-kulturowe mechanizmy kreowania miłości, Antropologia miłości, t. 1, red. B. Płonka-Syroka, J. Radziszewska, A. Szlagowska, Wrocław 2008.
• Schirmer M.K., Dwory i majątki ziemskie w okolicach Łomży. Wielka własność ziemska w powiecie łomżyńskim ze szczególnym uwzględnieniem założeń rezydencjonalnych, Warszawa 2007.
• Sieradzka A., Idealny dwór polski wedle Karoliny z Potockich Nakwaskiej, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe. Materiały VII Seminarium zorganizowanego przez Oddział Kielecki Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Dom Środowisk Twórczych w Kielcach, Kielce, 16-18 października 2003, Warszawa 2004.
• Szklarska-Lohmannowa A., Rey Mikołaj, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 31, Wrocław 1988-1989.
• Trzewik M., Biblioteka projektu Stanisława Witkiewicza w pałacu Kleniewskich w Kluczkowicach, [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie. Materiały sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 8-9 czerwca 2000, oprac. R. Maliszewska, Kozłówka 2001.
• Vigarello G., Czystość i brud. Higiena ciała od średniowiecza do XX wieku, Warszawa 1996.
• Żarnowska A., Prywatna sfera życia rodzinnego i zewnętrzny świat życia publicznego - bariery i przenikanie (przełom XIX i XX wieku), [w:] Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska i A. Szwarc, Warszawa 1994.

Identyfikatory

DOI

10.18778/2080-8313.16.04