"Papież statystyki", czyli Władysław Bortkiewicz i końskie kopnięcia

• Autorzy: Katarzyna Ostasiewicz

Warianty tytułu

The "Pope of Statistics": Władysław Bortkiewicz and Horse Kicks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Władysław Bortkiewicz, polsko-rosyjsko-niemiecki naukowiec, wspominany jest we współczesnych podręcznikach statystyki w kontekście rozkładu Poissona i liczby zgonów spowodowanych końskimi kopnięciami w pruskiej armii. Wniósł on jednakże znacznie większy wkład w rozwój nauki niż tylko dopasowanie danych empirycznych do teoretycznego rozkładu. Jego osiągnięcia, dziś w sporej mierze niedoceniane, rozciągają się od teorii statystyki (m.in. "prawo małych liczb"), przez probabilistyczne prawa rządzące promieniotwórczością, po poprawki do systemu ekonomicznego Marksa. Mało brakowało, a wymieniany byłby zamiast Giniego jako prekursor kwantyfikacji nierówności - publikując prace o podobnej tematyce co Włoch, wdał się z nim w prze-grany spór o pierwszeństwo. Za życia nazywano go "papieżem statystyki". Z jego szkoły wywodzą się tak znane i zasłużone postaci, jak Emil Gumbel czy Wassily Leontieff. Artykuł stanowi przybliżenie osiągnięć Bortkiewicza i kolei jego życia.(abstrakt oryginalny)

EN

Władysław Bortkiewicz was a Polish-Russian-German scientist and is re-called in contemporary text-books in the context of Poisson distribution and the number of deaths caused by horse kicks in the Prussian army. His influence, however, was much more than fitting empirical data to theoretical distribution. His achievements, today mostly forgotten, range from statistical theory (e.g. the law of small numbers), through probabilistic law of radioactive decay till the improvements of Marx economy. He was close to be granted with the priority in quantifying inequalities: he published a paper similar to Gini's work and they had a dispute over priority on the subject (lost by Bortkiewicz). He was called by contemporaries "a pope of statistics". To the group of his students and co-workers belong such important scientists as Emil Gumbel and Wassily Leontieff. The paper summarizes the life and work of Władysław Bortkiewicz.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Statystyka; Rozkład Poissona

EN

Statistics; Poisson distribution

• Czasopismo: Śląski Przegląd Statystyczny
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 15 (21)
• Strony: 281--296

Twórcy

autor

Katarzyna Ostasiewicz

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Böhm-Bawerk E., 1896, Karl Marx and the Close of His System, T. Fisher Unwin, Londyn.
• Bortkiewicz L.V., 1907, Zur Berichtigung der grund legenden theoretischen Konstruktion von Marx im dritten Band des "Kapital", Jahrbücher für Nationalökonomie und Statistik, 89, s. 319-335.
• Bortkiewicz L. von, 1893, Die Mittlere Lebensdauer. Die Methoden ihrer Bestimmung und ihr Verhältniszur Sterblichkeitsmessung, Fischer, Jena.
• Bortkiewicz L. von, 1898, Das Gesetz der kleinen Zahlen, Teubner, Leipzig.
• Bortkiewicz L. von, 1913, Die radioactive Strahlung als Gegenstand wahrscheinlichkeitst heoretischer Untersuchung, Springer, Berlin.
• Good I.J., 1986, Some statistical applications of Poisson's work, Statistical Science, pp. 157-170.
• Gumbel E.J., 1968, Bortkiewicz, Ladislaus von, International Encyclopedia of Statistics, 1, pp. 24-27.
• Härdle W.K., Vogt A.B., 2015, Ladislaus von Bortkiewicz - statistician, Economist and a European Intellectual. International Statistical Review, 83(1), pp. 17-35.
• Hertz S., 2013, Ladislaus von Bortkiewitzsch, [w:] Crepel P., Fienberg S.E., Gani J., Statisticians of the Centuries, C.C. Heyde, E. Seneta (eds.), Springer Science & Business Media.
• Hilbert D., Mathematical problems, Bulletin of the American Mathematical Society, vol. 8, no. 10(1902), pp. 437-479.
• Johnson N.L., Kotz S., 1969, Distribution in Statistics: Discrete Distribution, Wiley.
• Keynes J.M.,1921, Treatise on Probability, Macmillan & Co, London.
• Kotz S., Nadarajah S., 2000, Extreme Value Distributions: Theory and Applications, World Scientific.
• Lexis W., 1879, Über die Theorie der Stabilität statistischer Reihen, Jahrbücher für Na-tional ökonomie und Statistik/Journal of Economics and Statistics, 32.1/2, pp. 60-98.
• Ock K.,1931, Obituary on LvB, Vossische Zeitung, 16. Juli, Newspaper.
• O'Connor J.J., Robertson E.F., 2000, Ladislaus Josephowitsch Bortkiewicz, MacTutor History of Mathematics, http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/ Bortkiewicz.html (dostęp: 25 grudnia 2016).
• Preece D.A., Ross G.J.S., Kirby P.J., 1988, Bortkewitsch's horse-kicks and the general-ised linear model, The Statistician, pp. 313-318.
• Quine M.P., Seneta E., 1987, Bortkiewicz's data and the law of small numbers, Interna-tional Statistical Review, 55, pp. 173-181.
• Schumpeter J.A., 1951, Ladislaus von Bortkiewicz (1868-1931),Ten Great Economists, from Marx to Keynes, Oxford Univ. Press, New York, pp. 302-305.
• Sheynin O., 2003, Gumbel, Einstein and Russia, http://www.sheynin.de/download/ humb.pdf, [dostęp: 2.01.2017].
• Sheynin O.B., 1970, Bortkiewicz (or Bortkewitsch), Ladislaus (or Vladislav) Jo-sephowitsch, Dictionary of Scientific Biography, 2, pp. 318-319.
• Sheynin O., 2008, Bortkiewicz'alleged discovery: the law of small numbers. Historiasci-entiarum, Second series: International Journal of the History of Science Society of Japan, 18(1), pp. 36-48.
• Stigler S.M., 1986, The History of Statistics: The Measurement of Uncertainty before 1900. Harvard University Press.
• Taleb N., 2007, The Black Swan: the Impact of the Highly Improbable, Random House, NY.
• Tversky A., Kahneman D., 1971, Belief in the law of small numbers, Psychological Bulle-tin, 76(2), 105.
• Whitaker L., 1914, On the Poisson law of small numbers, Biometrika, 10(1), pp. 36-71.
• Woytinsky E., 1965, Stormy Passage: A Personal History Through Two Russian Revolu-tions to Democracy and Freedom, 1905-1960, Vanguard Press, New York.

Identyfikatory

DOI

10.15611/sps.2017.15.16