Gospodarka jako zinstytucjonalizowany proces : instytucjonalizm Karla Polanyiego i jego etyczne konsekwencje

• Autorzy: Maciej Kassner

Warianty tytułu

The Economy as Instituted Process : Karl Polanyi's Institutionalism and Its Ethical Consequences

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wypracowanego przez Karla Polanyiego podejścia do badania gospodarek społeczeństw przednowoczesnych i nowoczesnych. Twórczość Karla Polanyiego, jak będę starał się dowieść, może zostać uznana za jedną z wersji instytucjonalizmu starego typu i zestawiona z osiągnięciami takich autorów, jak Thorstein Veblen, John Commons czy John Kenneth Galbraith. Tym, co wyróżnia podejście Karla Polanyiego na tle koncepcji wymienionych myślicieli, jest jego zakorzenienie w europejskiej tradycji intelektualnej, w szczególności zaś w dokonaniach niemieckiej szkoły historycznej i dziele austriackiego ekonomisty Carla Mengera. To właśnie wielkiemu Austriakowi Polanyi przypisuje wynalezienie rozróżnienia między formalnym a substancjalnym podejściem do badania gospodarki, które stało się fundamentem jego własnej koncepcji. Jednak najoryginalniejsze aspekty twórczości węgierskiego myśliciela związane są z jego fascynacją antropologią oraz pracami takich autorów, jak Richard Thurnwald i Bronisław Malinowski. Odwołując się do ustaleń antropologii, Polanyi sformułował ogólną typologię form instytucjonalnej integracji życia gospodarczego występujących w różnych typach społeczeństw. Polanyi nie traktował swoich badań jedynie jako ćwiczenia z zakresu historii czy antropologii gospodarczej. Poznanie przeszłości miało prowadzić do lepszego zrozumienia specyfiki nowoczesnego społeczeństwa rynkowego oraz umożliwiać podejmowanie bardziej świadomych wyborów między alternatywnymi sposobami instytucjonalizacji życia gospodarczego. Przedsięwzięcie badawcze Karla Polanyiego było zatem motywowane etycznym imperatywem wykroczenia poza błąd ekonomizmu polegający na fałszywym utożsamieniu gospodarki z rynkiem. (fragment tekstu)

EN

This article is devoted to a critical reconstruction of Karl Polanyi's institutional theory and its ethical consequences. Starting with the distinction between the formal (neoclassical) and the substantial (institutional) understanding of the economy, the article proceeds to discuss the main forms of institutional integration of economic life described by Polanyi: reciprocity (symmetry), redistribution (centricity), and exchange (market). In this context, the author examines the connection between the work of Karl Polanyi and the economic anthropology represented by the works of Richard Thurnwald and Bronisław Malinowski. The author argues that three main forms of institutional integration of economic life introduced by Karl Polanyi can be interpreted both as analytical tools to describe institutions and as a grand scheme for the classification of different economic systems. The next section of the article is devoted to a comparison between the institutional theories of Douglass North and Karl Polanyi. For North, the main explanatory category is the idea of transaction costs, whereas for Polanyi the key idea is that of the social embeddedness of the economy. When speaking about the social embeddedness of the economy, Polanyi draws our attention to the inseparable bonds which exist between economic institutions on the one hand, and culture, social structure and politics on the other hand. This theoretical difference between North and Polanyi, the author argues, has im-portant ethical consequences. If Polanyi is right, then institutions are not only alter-native solutions to a certain economic problem (i.e. the efficient allocation of re-sources, the reduction of transaction costs) but above all they are the embodiment of different conceptions of a good life. In conclusion, the author emphasizes the politi-cal dimension of Karl Polanyi's institutional theory with its intriguing promise of liberating our social and political life from the economic fallacy, that is, from the unfortunate tendency to think about society in market terms. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Poglądy ekonomiczne; Instytucjonalizm; Historia myśli ekonomicznej; Etyka

EN

Economic views; Institutionalism; History of economic thought; Ethics

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2017
• Tom: 20
• Numer: nr 2
• Strony: 45--61

Twórcy

autor

Maciej Kassner

• Nicolaus Copernicus University in Toruń

Bibliografia

• Becker G.S., Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, PWN, Warszawa 1990.
• Blyth M., Structures Do Not Come with an Instruction Sheet: Interests, Ideas, and Progress in Political Science, "Perspectives on Politics" 2003, vol. 1, nr 4.
• Blyth M., The Great Transformations. Economic Ideas and Institutional Change in the Twentieth Century, Cambridge 2002.
• Cangiani M., Karl Polanyi's Institutional Theory: Market Society and It's Disembedded Economy, "Journal of Economic Issues" 2011, vol. 45, nr 1.
• Chang H., Ekonomia. Instrukcja obsługi, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2015.
• Dale G., Karl Polanyi. The Limits of the Market, Polity Press, Cambridge and Malden 2010.
• Denzau A., D. North, Shared Mental Models: Ideologies and Institutions, "Kyklos" 1994, vol. 47.
• Gemici, K., Karl Polanyi and the Antinomies of Embeddedness, "Socio-Economic Review" 2008, vol. 6, nr 1.
• Hann Ch., K. Hart, Economic Anthropology. History, Ethnography, Critique, Polity Press, Cambridge and Malden 2011.
• Kapp, K.W., Social Economics and Social Welfare Minima [w:] Towards a Sociology of Culture in India. Essays in Honor of Dr. D. P. Mukerji, red. T.K.N. Unnithan et al. Prentice Hall of India, New Delhi 1965.
• Kostello E., I. Szelényi, Outline of an Institutionalist Theory of Inequality: The Case of Socialist and Postcommunist Eastern Europe [w:] The New Institutionalism in So-ciology, red. M. Brinton, V. Nee, Russell Sage Foundation, New York 1998.
• Malinowski B., Zwyczaj i zbrodnia w społeczności dzikich [w:] idem, Dzieła, t. II, Warsza-wa 1980.
• Maucourant J., S. Plociniczak, The Institution, the Economy, and the Market: Karl Polanyi's Institutional Thought for Economists, "Review of Political Economy" 2013, vol. 25, nr 3.
• Market and Society. The Great Transformation Today, red. Ch. Hann, K. Hart, Cambridge University Press, Cambridge 2011.
• North D., Economic Performance Through Time [w:] The New Institutionalism in Sociology, red. M. Brinton, V. Nee, Russell Sage Foundation, New York 1998.
• North D., Markets and Other Allocation Systems in History. The Challenge of Karl Polanyi, "Journal of European Economic History" 1977, vol. 6, nr 3.
• North D., Review of The Livelihood of Man by Karl Polanyi, "Business History Reviews" 1978, vol. 52, nr 3.
• Polanyi K., Aristotle Discovers Economy [w:] Trade and Market in Early Empires. Economies in History and Theory, red. K. Polanyi, C.M. Arensberg, H.W. Pearson, The Free Press, Glencoe, Illinois 1957.
• Polanyi K., Carl Menger's Two Meanings of "Economic" [w:] Studies in Economic An-thropology, red. G. Dalton, Washington 1971.
• Polanyi K., Dahomey and The Slave Trade. An Analysis of an Archaic Economy, University of Washington Press, Seattle and London 1966.
• Polanyi K., For a New West, Polity Press, Malden and Cambridge 2014.
• Polanyi K., Livelihood of Man, red. H.W. Pearson, Academic Press, New York, San Francisco, London 1977.
• Polanyi K., The Economy as Instituted Process [w:] Trade and Market in Early Empires. Economies in History and Theory, red. K. Polanyi, C.M. Arensberg, H.W. Pearson, The Free Press, Glencoe, Illinois 1957.
• Polanyi K., Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów, tłum. M. Zawadzka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Reading Karl Polanyi for Twenty-First Century: Market Economy as a Political Project, red. A. Burga, K. Agartan, Palgrave Macmillan, New York 2007.
• Robbins L., An Essay on The Nature and Significance of Economic Science, Macmillan, London 1932.
• Schaniel W.C., W.C. Neale, Karl Polanyi's Forms of Integration as Ways of Mapping, "Journal of Economic Issues" 2000, vol. 34, nr 1.
• Stanfield J.R., The Economic Thought of Karl Polanyi: Lives and Livelihoods, Palgrave, Macmillan, New York 1986.
• Streeck W., P. Schmitter, Community, Market, State - and Associations? The Prospective Contribution of Interest Governance to Social Order, "European Sociological Re-view" 1985, vol. 1, nr 2.
• Streeck W., Re-forming Capitalism. Institutional Change in the German Political Economy, Oxford University Press 2009.
• Szelényi I., Karl Polanyi and the Theory of a Socialist Mixed Economy [w:] The Legacy of Karl Polanyi. Market, State and Society at the End of Twentieth Century, red. M. Mendell, D. Salée, St. Martin Press, New York 1991.
• Thurnwald R., Bánaro Society. Social Organization and Kinship System of a Tribe in the Interior of New Guinea, Memories of the American Anthropological Association, vol. III, nr 4, 1916.

Identyfikatory

DOI

10.18778/1899-2226.20.2.04