Interes własny w ujęciu Adama Smitha

• Autorzy: Maciej Meyer

Warianty tytułu

Self-interest as Understood by Adam Smith

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Egoizm i niewidzialna ręka rynku są obecne w teorii ekonomii, chociaż w nienajlepszy sposób odzwierciedlają rzeczywistość. Mogą być przyczyną dyskusji o ekonomii normatywnej i pozytywnej. Są wykorzystywane jednak w celu usprawiedliwiania różnych niedoskonałości rynku i generalnie kapitalizmu przez zwolenników liberalnego nurtu. Chociaż w gospodarkę rynkową są wpisane permanentne kryzysy, to wykorzystywanie odpowiedniej ideologii może pogłębiać niezamierzone i niechciane efekty gospodarcze. Jedną z ideologii, powszechnie wykorzystywaną w dyskursie ekonomicznym i politycznym, jest liberalna wersja wolnego rynku, niewidzialnej ręki i własnego interesu. Pod pewnymi względami wygodne staje się powoływanie na takich klasyków ekonomii jak Adam Smith i wybieranie ich myśli bez uwzględnienia szerszego kontekstu. Okazuje się jednak, że szersze spojrzenie może niwelować dosłowne traktowanie wybranych myśli. Okazuje się też, że właściwym przykładem jest tutaj interes własny w ujęciu Smitha. Wydaje się, że właściwe intencje autora co do tego zwrotu umożliwia lektura Teorii uczuć moralnych, która powinna być uzupełnieniem Bogactwa narodów. Dopiero oba dzieła tworzą komplementarną całość, w której zawierają się elementy ekonomii, filozofii, historii, psychologii i socjologii. Ich lektura mogła pomóc w prowadzeniu przyzwoitego życia osobom, które nie posiadały gruntownego wykształcenia, zwłaszcza filozoficznego. Myśli Smitha mogą wspierać pewne doktryny obecnych czasów, były jednak tworzone w innej rzeczywistości. Większość przedsiębiorstw jego czasów była mała i miała rodzinny charakter. Inna była skala prowadzenia działalności i jej charakter. Nieznana była wówczas powszechna działalność korporacji i obecność dużych (w porównaniu do czasów dzisiejszych) przepływów kapitałowych. Ówcześni myśliciele zwracali uwagę na kontekst społeczny, w którym ważny jest dobrostan człowieka i w którym należy się zachowywać w moralny i etyczny sposób. Tego typu uwagi nie były traktowane jako przejaw zacofania. Pod tym względem należy patrzeć na realizację interesu własnego w ujęciu Smitha w kontekście obecnych społeczeństw, w których podstawy gospodarcze są silne, lecz brakuje w nich rozwagi, sprawiedliwego i etycznego zachowania. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Historia myśli ekonomicznej; Poglądy ekonomiczne; Teoria ekonomii; Dobrostan

EN

History of economic thought; Economic views; Economic theory; Well-being

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 3
• Strony: 336--346

Twórcy

autor

Maciej Meyer

• Akademia Morska w Gdyni

Bibliografia

• Campbell T.D., Adam Smith's Science of Morals, Allen & Unwin Ltd., London 1971.
• Chodorowski J., Adam Smith (1723-1790). Zycie i dzieło, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wroclaw 2002.
• Doucouliagos C.,A Note on the Evolution of Homo Economicus, "Journal of Economic Issues" 1994, nr 28.
• Force P., Self-interest before Adam Smith, Cambridge University Press, Cambridge 2003.
• Göçmen D., The Adam Smith Problem. Human Nature and Society in the Theory of Moral Sentiments and The Wealth of Nations, Tauris Academic Studies, London 2007.
• Heilbroner R.L., The Essential Adam Smith, WW. Norton & Company, New York 1986.
• Hirschman A.O., The Passions and the Interests: Political Arguments for Capitalism before its Tńumph, Princeton Univeristy Press, Princeton 1977.
• Kerkhof B., A Fatal Attraction? Smith's 'Theory of Moral Sentiments' and Mandeville's Fable', "History of Political Thought" 1995, nr 16(2).
• Marglin S., The Dismal Science: How Thinking Like an Economist Undermines Community, Harvard University Press, Cambridge 2008.
• Mehta P.B., Self-interest and Other Interests, w: The Cambridge Companion to Adam Smith, red. K. Haakonssen, Cambridge University Press, Cambridge 2006.
• Monteskiusz, O duchu praw, Warszawa 1957.
• Muller J.Z., Adam Smith in His Time and Ours: Designing the Decent Society, Princeton University Press, Princeton 1995.
• Polowczyk J., Elementy ekonomii behawioralnej w dziełach Adama Smitha, "Ekonomista" 2010, nr 4.
• Smith A., Teoria uczuć moralnych, PWN, Warszawa 1989.
• Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
• Taylor E., Historia rozwoju ekonomiki, t. 1, PWN, Poznań 1957.
• Umiński P., "Bogactwo narodów" w świetle teorii uczuć moralnych - o człowieku w myśli Adama Smitha, "Studia Ekonomiczne" 2014, nr 180(1), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
• Zabieglik S.,Adam Smith, Wiedza Powszechna, Warszawa 2003.
• Zabieglik S., Etyka życia gospodarczego w twórczości Adama Smitha, "Annales" 2006, nr 9(1).
• Zagóra-Jonszta U., Adam Smith o własności, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", t. 401, Wrocław 2015.