Kulturowe konteksty pielgrzymowania i rozwoju turystyki religijnej : przykład regionu częstochowskiego

• Autorzy: Barbara Pabian
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym celem teoriopoznawczym pracy jest rozpoznanie (identyfikacja) oraz opis i interpretacja na przykładzie regionu częstochowskiego tych kontekstów kultury, które konstytuują się wskutek obecności pielgrzymów i turystów religijnych w przestrzeni, tzw. krajobrazu sakralnego miast i wsi ze wskazaniem, jakie jest ich znaczenie oraz co z nich wynika dla współczesnego kultury społecznej, symbolicznej i materialnej człowieka. Celem empirycznym jest weryfikacja przyjętych założeń poprzez prowadzoną rozległą penetrację terenową w wybranych miejscowościach przykładowego regionu częstochowskiego w latach 2013-2016, zaś celem metodycznym - dobór właściwych technik i narzędzi badawczych do prowadzonych prac metodą jakościową. Przestrzeń badań terenowych stanowi Częstochowa oraz wybrane miejscowości regionu, usytuowane na szlakach pielgrzymkowych. Co ważne, zespół klasztorny oo. paulinów stanowi centrum religijne o światowym znaczeniu, wymienianym obok innych tej rangi miejsc świętych, takich jak: Jerozolima, Watykan, Lourdes, Fatima, Guadalupe, Góra Athos. Dlatego też fenomen Jasnej Góry szczególnie predysponuje do podjęcia czynności badawczych nie tylko w samej Częstochowie, ale i bezpośrednim sąsiedztwie, czyli w wybranych miejscowościach regionu częstochowskiego. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka religijna; Religie chrześcijańskie; Pielgrzymowanie

EN

Religious tourism; Christian religions; Pilgrimage

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2016
• Strony: 294

Twórcy

autor

Barbara Pabian

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Abramek R.J.: Teologia Sanktuarium Jasnogórskiej Bogarodzicy. W: Jasnogórski Ołtarz Ojczyzny. Red. J. Golonka. Nakładem Klasztoru Paulinów na Jasnej Górze przy udziale Wojewody Częstochowskiego, Częstochowa 1991.
• Adamczyk J.: Wokół prawnej definicji sanktuarium. "Prawo Kanoniczne" 2014, nr 3.
• Adamowski J.: Rola religijności w zachowaniu i przekształcaniu tradycyjnej obrzędowości. W: Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych. Red. J. Hajduk-Nijakowska. Uniwersytet Opolski, PTL, Opole 2014.
• Alighieri D.: Życie nowe. PIW, Warszawa 1960.
• Altkorn J.: Marketing w turystyce. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
• Andrukiewicz P.: Pielgrzymka jako zgromadzenie agoralne. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2013.
• Angrosino M.: Badania etnograficzne i obserwacyjne. Wydawnictwo Naukowe, PWN, Warszawa 2010.
• Anny, do Częstochowy i Piekar w czasie kulturkampfu w świetle publikacji gazety "Katolik". W: Pielgrzymowanie i sztuka. Góra Świętej Anny i inne miejsca pielgrzymkowe na Śląsku. Red. J. Lubos-Kozieł, J. Gorzelik, J. Filipczyk, A. Lipnicki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
• Antoniewicz M.: Metryki miast i miejscowości gminnych powiatu częstochowskiego. "Ziemia Częstochowska" 2000, t. 27.
• Banach A.: O kiczu. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968.
• Baranowski B.: Ludzie gościńca w XV11-XVIII w. Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1986.
• Barnard A., Spencer J.: Pielgrzymka (hasło). W: Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej. Volumen, Warszawa 2008.
• Bartmiński J., Styk J.: Miejsce folkloru w idei regionalizmu. W: Regionalizm jako folkloryzm, ruch społeczny i formuła ideologiczno-polityczna. Red. M. Latoszka. Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1993.
• Barycz H.: Wstęp. W: Erazm z Rotterdamu. Pochwała głupoty. Ossolineum, Wrocław 1953.
• Bazielich B.: Śląskie stroje ludowe. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1988.
• Bednarek S.: W kręgu małych ojczyzn. Szkice regionalistyczne.
• Krajowy Ośrodek Dokumentacji Regionalnych Towarzystw Kultury, Wrocław-Ciechnów 1996.
• Biadacz R., Głębocki K.: Wykorzystanie funduszy strukturalnych w ramach zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego w regionie częstochowskim. W: Region częstochowski. Red. K. Głębocki. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2006.
• Biedermann H.: Leksykon symboli. Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 2001.
• Biegeleisen H.: Matka i dziecko w obrzędach, wierzeniach i zwyczajach ludu polskiego. Towarzystwo Wydawnicze Ateneum, Lwów 1927.
• Borkowska U.: Jasna Góra w pobożności królów polskich. "Studia Claromontana" 1983, nr 4.
• Borkowska U.: Królowie polscy na Jasnej Górze od czasów Jana Kazimierza do końca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. "Studia Claromontana" 1985, nr 6.
• Bowie F.: Antropologia religii. Wprowadzenie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
• Bratuń M.: Ars apodemica. Narodziny, rozwój, zmierzch. W: Wędrować, pielgrzymować, być turystą. Podróż w dyskursach kultury. Red. P. Kowalski. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2003.
• Brencz A.: Wielkopolska jako region etnograficzny. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1996.
• Buchner A.: Barwy plemienne - różnorodność polskiego katolicyzmu na przykładzie pieszej pielgrzymki na Jasną Górę. W: Kultura ludowa. Teorie, praktyki polityki. Red. B. Fatyga, R. Michalski. Instytut Stosowany Nauk Społecznych, Warszawa 2014.
• Buchowski M.: Model religijności ludowej - próba konstrukcji. "Lud" 1979, t. 63.
• Bukowska-Floreńska I.: Kultura tradycyjna a tożsamość kulturowa społeczności pogranicza. W: Studia Etnologiczne i Antropologiczne: Śląsk Cieszyński i inne pogranicza w badaniach nad tożsamością etniczną, narodową i regionalną. Red I. Bukowska-Floreńska. T. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1997.
• Bukowska-Floreńska I.: Przestrzeń kulturowa i społeczna miasta jako problem badawczy. W: Studia Etnologiczne i Antropologiczne: Problemy społeczne i kulturowe współczesnego miasta. Red. I. Bukowska-Floreńska. T. 10, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010.
• Burszta J.: Folklor (hasło). W: Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. Red. Z. Staszczak. PWN, Warszawa-Poznań 1987.
• Burszta J.: Kultura ludowa - kultura narodowa. Szkice i rozprawy. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1974.
• Burszta W.: Wirtualizacja kultury i co z tego wynika. W: Religia i kultura w globalizującym się świecie. Red. M. Kempny, G. Woroniecka. Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 1999.
• Bystroń J.: Megalomania narodowa. Książka i Wiedza, Warszawa 1995.
• Bystroń J.S.: Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. PIW, Warszawa 1960.
• Bystroń J.S.: Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI-XVIII. T. 1, Warszawa 1976.
• Bystroń J.S.: Komizm. Ossolineum, Warszawa 1993.
• Bystroń J.S.: Literatura ludowa. W: Tematy, które mi odradzano. Pisma etnograficzne. Wybór i oprac. L. Stomma. PIW, Warszawa 1980.
• Bystroń J.S.: Tematy, które mi odradzano. Pisma Etnograficzne rozproszone. Wybór i oprac. L. Stomma. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1980.
• Casanova J.: Religie publiczne w nowoczesnym świecie. Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2005.
• Celary I.: Liturgiczno-pastoralny wymiar chrześcijańskiego pielgrzymowania. W: Pielgrzymowanie a integracja. Red. Z. Glaeser, J. Górecki. Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Śląski, Opole 2005.
• Charmaz K.: Teoria ugruntowana. PWN, Warszawa 2013.
• Chaucer G.: Opowieści kanterbeiyjskie. Wybór. Ossolineum, Wrocław 1963.
• Chelini J., Branthomme H.: Drogi Boże. Historia pielgrzymek chrześcijańskich. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1996.
• Chłopicki E.: Częstochowskie strony. "Tygodnik Ilustrowany" 1874, t. 14.
• Ciupak E.: Kult religijny i jego społeczne podłoże. Studia nad katolicyzmem polskim. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1965.
• Ciupak E.: Religia i religijność. Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1982.
• Czachowski H.: Cuda, wizjonerzy i pielgrzymi. Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.
• Damrosz J.: Region i regionalizm. Studium interdyscyplinarne. Instytut Kultury, Warszawa 1987.
• Datko A.: Sanktuaria i pielgrzymki - pątnictwo w Polsce po 1945 r. W: Kościół i religijność Polaków 1945-1999. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Warszawa 2000.
• Davis N.: Europa - rozprawa historyka z historią. Wydawnictwo Znak, Kraków 1998.
• Daxelmuller C.: Maria - ucieleśnienie człowieka. W: Shrines of Europę. Red. J. Stummer, E. Schwarz. Wydawnictwo Oberbayern-Presse-Gmbh, Altoting 2008.
• Derda J.: Językoznawca: Poza Częstochową nikt chyba pierdol nie popycha. http://m.czestochowa.gazeta.pl/czestochowa/1,106507,17846600, Językoznawca_Poza_Czestochowa_nikt_chyba_pierdol.html.
• Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków 2009. Red. J. Czapiński, T. Panek. Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2015.
• Dominiczak H.: Wpływ klasztoru jasnogórskiego na patriotyczne postawy Polaków. "Studia Claromontana" 1998, nr 18.
• Drożdż B.: Posługa charytatywna znakiem ewangelizacyjnej obecności Kościoła. "Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne" 2008, nr 1.
• Dupront A.: Du Sacre, croisades etpelerinages. Images et langages. Paris 1987.
• Dupront A.: Puissance et latences dr la religión catholique. Paris 1993.
• Durkheim E.: Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. PWN, Warszawa 1990.
• Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii. Zasady i wskazania. Red. S. Cichy. Poznań 2003.
• Dziewoński K.: Teoria regionu ekonomicznego. "Przegląd Geograficzny" 1967, nr 30.
• Eade J., Sallnow M.: Contesting the Sacred: The Anthropology of Christian Pilgrimage. Wipf and Stock Publishers, Illinois University Press Illinois 1991.
• Eliade M.: Sacrum, mit, historia. Wybór esejów. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył M. Czerwiński. PIW, Warszawa 1993.
• Elliade M.: Obrazy i symbole. Szkice o symbolizmie magiczno-religijnym. Wydawnictwo KR, Warszawa 1998.
• Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej. Red. A. Barnard, J. Spencer. Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2008.
• Encyklopedia katolicka. Red. E. Gigilewicz. T. 15, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2011.
• Encyklopedia katolicka. Red. S. Wielgus, J. Duchniewski, M. Daniluk, S. Fita, J. Misiurek, M. Ruseck, A. Stępień, A. Weiss. T. 7, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1997.
• Ferenc M.: Czasy nowożytne. W: Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych. Red. A. Chwalba. PWN, Warszawa 2005.
• Flick U.: Projektowanie badania jakościowego. PWN, Warszawa 2012.
• Folga-Januszewska D.: Muzeum: definicja i pojęcie. Czym jest muzeum dzisiaj. "Muzealnictwo" 2010, nr 49.
• Forest J.: Pielgrzymowanie jako droga przez życie. Wydawnictwo WAM, Kraków 2009.
• Frankfort-Nachmias C., Nachmias D.: Metody badawcze w naukach społecznych. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2001.
• Frazer J.G.: Złota gałąź. PIW, Warszawa 1962.
• Gala S.: Z metodyki badań pogranicza językowego (na materiale polskim). W: Język i kultura na pograniczu polsko-ukraińsko-białoruskim. Red. F. Czyżewski. Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2001.
• Gałuszka M.: Rocznik Statystyczny GUS. Oprac. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC GUS, Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2014.
• Gaworecki W.W.: Turystyka. PWE, Warszawa 2000.
• Gaworecki W.W.: Turystyka. PWE, Warszawa 2007.
• Geertz C.: Interpretacja kultur. Wydawnictwo UJ, Kraków 2005.
• Gennep A. van: Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
• Gierlach B.: Sanktuaria słowiańskie. Iskry, Warszawa 1980.
• Glaeser Z.: Kultura pielgrzymowania u chrześcijan i muzułmanów. W: Pielgrzymowanie a integracja. Red. Z. Glaeser, J. Górecki. Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Śląski, Opole 2005.
• Goćkowski J., Smagacz M.: Polska sztuka literacka o bogaceniu się. W: Bieda i bogactwo w polskiej kulturze i świadomości. Red. G. Skąpska. Universitas, Kraków 2002.
• Goglin J.L.: Nędzarze w średniowiecznej Europie. Volumen-Bellona, Warszawa 1998.
• Gohly J.R.: Polskie sanktuaria, kościoły, miejsc pielgrzymkowe. Wydawnictwo ZET, Wrocław 2003.
• Goldonowski A.: Summariusz Historyey o obrazie Panny Mariey który iest na Iasnej Górze Częstochowskiey z różnych Historyi starych polskich y łacińskich krociusieńko zebrany. Kraków 1639.
• Golonka J., Żmudziński J.: Muzeum 600. lecia Jasnej Góry. Przewodnik. Paulinianum, Częstochowa 1994.
• Golonka J., Żmudziński J.: Skarbiec Jasnej Góry. Paulinianum, Częstochowa 2000.
• Golonka J., Żmudziński J.: Skarby i klejnoty Jasnej Góry. Paulinianum, Częstochowa 2005.
• Golonka J., Żmudziński J.: Wieża Jasnej Góry i jasnogórskie dzwony i dzwonnice. Paulinianum, Częstochowa 1997.
• Golonka Jasna Góra w kulturze polskiej i światowej. "Peregrinus Cracoviensis" 1996, nr 3.
• Golonka J.: Ołtarz jasnogórskiej Bogurodzicy. Paulinianum, Częstochowa 1996.
• Golonka J.: Zasięg międzynarodowy wotów jasnogórskich. "Peregrinus Cracoviensis" 1996, z. 3.
• Gorczycka E., Cichobłaziński L.: Opinie Częstochowian na temat potrzeby utworzenia województwa częstochowskiego. W: Region częstochowski. Red. K. Głębocki. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2006.
• Górecki J.: Pielgrzymka ślubowana z Tarnowskich Gór do Piekar. Instytut Górnośląski, Katowice 1997.
• Górecki J.: Pielgrzymki na Górnym Śląsku w latach 1869-1914. Instytut Górnośląski, Katowice 1994.
• Górecki J.: Pielgrzymowanie Górnoślązaków na Górę Św. Anny. Studium teologiczno-pastoralne. Księgarnia św. Jacka, Katowice 2002.
• Grochowski P.: Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2009.
• Groń R., Hołubowicz R.: Pani Jasnogórska na szlaku pielgrzymim Jana Pawła II. Paulinianum, Częstochowa 2002.
• Guriewicz A.: "Cóż to jest... czas?". W: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów. Oprac. G. Godlewski, L. Kolankiewicz, A. Mencwel, P. Rodak. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
• Guriewicz A.: Kategorie kultury średniowiecznej. PIW, Warszawa 1976.
• Hajduk-Nijakowska J.: Tradycje pielgrzymowania do miejsc świętych w kulturze współczesnej. W: Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, Tradycja w kontekstach kulturowych. Red. J. Adamowski, M. Wójcicka. T. 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2011.
• Hałas E.: Interakcjonizm symboliczny. Społeczny kontekst znaczeń. PWN, Warszawa 2006.
• Handke K.: Pojęcie "region" a symbolika "środka". W: Region, regionalizm - pojęcia i rzeczywistość. Red. K. Handke. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 1993.
• Hanter E.: Tutaj bije serce Narodu. Wydawnictwo Apostolicum, Ząbki 2001.
• Herodot: Dzieje. Czytelnik, Warszawa 2003.
• Holmes S.: Budget flights of faith, http://news.bbc.co.Uk/2/hi/europe/6958921.stm (dostęp: 15.03.2014).
• Ilustrowana encyklopedia religii świata. Kościoły, wyznania, kulty), sekty, nowe ruchy religijne. Red. Z. Drozdowicz, Z. Stachowski. Wydawnictwo Kurpisz SA, Poznań 2002.
• Jabłoński Z.S.: Ruch pielgrzymkowy na Jasną Górę w Częstochowie. Tradycja i współczesność. "Peregrinus Cracoviensis" 1996, z. 3.
• Jabłoński Z.S.: Jasna Góra w odradzającej się Polsce 1918-1921. Wyższa Szkoła Języków Obcych i Ekonomii, Częstochowa 1998.
• Jabłoński Z.S.: Jasnogórska Bogarodzica w wypowiedziach Jana Pawła II. Paulinianum, Częstochowa 2003.
• Jabłoński Z.S.: Pielgrzymki w pobożności ludowej. W: Liturgia i pobożność ludowa. Red. W. Nowak. Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2003.
• Jabłoński Z.S.: Pielgrzymowanie na Jasną Górę w czasie i przestrzeni. Educator, Częstochowa 2000.
• Wyższa Szkoła Języków Obcych i Ekonomii, Częstochowa 1998.
• Jacher-Tyszkowa A.: Z problematyki wystawy "Matka Boska Częstochowska w polskiej sztuce ludowej i popularnej". "Polska Sztuka Ludowa" 1984, nr 3.
• Jackowski A., Pach J., Rudziński J.S.: Jasna Góra. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2001.
• Jackowski A., Sołjan I., Bilska E.: Geografia religii - problemy badawcze, perspektywy rozwoju. W: Geografia, człowiek, gospodarka. Red. A. Jackowski. Instytut Geografii UJ, Kraków 1977.
• Jackowski A., Sołjan I.: Pielgrzymki jako przejaw solidarności międzyludzkiej. "Peregrinus Cracoviensis" 2007, z. 18.
• Jackowski A., Sołjan I.: Środowisko przyrodnicze a sacrum. "Peregrinus Cracoviensis" 2001, z. 12.
• Jackowski A., Witkowska A., Jabłoński Z.S., Sołjan I., Bilska E.: Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych. Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1996.
• Jackowski A.: Główne problemy turystyki religijnej na świecie. W: Turystyka religijno-pielgrzymkowa. Zbiór materiałów pokonferencyjnych Gdańsk, 8-9 września 2005. Red. Z. Mroczyński, M. Gulda. WSTiH w Gdańsku, Gdańsk 2005.
• Jackowski A.: Jasna Góra międzynarodowe centrum ruchu pielgrzymkowego. Educator, Częstochowa 1996.
• Jackowski A.: Pielgrzymki a turystyka religijna. Rozważania na czasie. W: Turystyka religijna. Red. Z. Kroplewski, A. Panasiuk. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010.
• Jackowski A.: Pielgrzymki oraz turystyka religijna - problemy terminologiczne. W: Turystyka a religia. Red. J. Bergier, J. Żbikowski. Wydawnictwo PWSZ w Białej Podlaskiej, Biała Podlaska 2003.
• Jackowski A.: Pielgrzymowanie. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1998.
• Jackowski A.: Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych. instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1995.
• Jackowski A.: Święta przestrzeń świata. Podstawy geografii religii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003.
• Jackowski A.: Wstęp. "Peregrinus Cracoviensis" 1996, z. 3.
• Jackowski A.: Zarys geografii pielgrzymek. Zeszyty Naukowe UJ, Kraków 1991.
• Jagla J.: Droga nawracająca świat. Kilka słów o ikonografii świętych pielgrzymów w sztuce średniowiecznej Śląska, Pomorza i Warmii. W: Pielgrzymowanie i sztuka, Góra Świętej Anny i inne miejsca pielgrzymkowe na Śląsku. Red. J. Lubos-Kozieł, J. Gorzelik, J. Filipczyk, A. Lipnicki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
• Jagla J.: Kilka słów o ikonografii świętych pielgrzymów w sztuce średniowiecznej Śląska, Pomorza i Warmii. W: Pielgrzymowanie i sztuka, Góra Świętej Anny i inne miejsca pielgrzymkowe na Śląsku. Red. J. Lubos-Kozieła, J. Gorzelik, J. Filipczyk, A. Lipnicki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
• Jagla J.: Wota (hasło). W: Encyklopedia Katolicka. T. 20, Wydawnictwo Vac-Żywy Różaniec, Lublin 2014.
• Jan Paweł II: Wstańcie, chodźmy! Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, Kraków 2004.
• Jastrzębski J.: Kultura i regionalizm. W: Folklorystyczne i antropologiczne opisanie świata Księga ofiarowana Profesor Dorocie Simonides. Red. T. Smolińska. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1999.
• Jaśkiewicz A.: Jasna Góra. Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1986.
• Jędrysiak T., Mikos von Rohrscheidt A.: Militarna turystyka kulturowa. PWE, Warszawa 2011.
• Kaczmarek J.: Produkt turystyczny. Pomysł. Organizacja. Zarządzanie. PWE, Warszawa 2005.
• Kalinowski S.: Pielgrzymki Radziwiłłów w XVI i XVII wieku. "Peregrinus Cracoviensis" 2004, z. 15.
• Kaliszewski A.: Główne nurty w kulturze XX i XXI wieku. Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2014.
• Kalniuk T.: Religijne popwojaże. Mistyka religijna czy mistyfikacja. W: Za miedzę za morze, w zaświaty. Kulturowe wymiary podróżowania. Red. W. Olszewski V. Wróblewska. PTL, Wrocław 2012.
• Kałwa D.: Polska doby rozbiorów i międzywojenna. W: Obyczaje w Polsce od średniowiecza do czasów współczesnych. Red. A. Chwalba. Warszawa 2005.
• Kamocki J.: Zarys grup etnograficznych w Polsce. "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska" 1991/1992, vol. XLVI/XLVII, 6, S. F.
• Kaufinann J.C.: Wywiad rozumiejący. Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.
• Kolberg O.: Dzieła wszystkie. Kaliskie. T. 23, PTL, Wrocław-Poznań 1964.
• Kolberg O.: Dzieła wszystkie. Kieleckie. T. 18, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Wrocław Poznań 1964.
• Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego. T. 6 - A. Lebeda: Wiedza i wierzenia ludowe. Red. Z. Kłodnicki. PTL, Wrocław-Cieszyn 2002.
• Komornicki T.: Przestrzenne zróżnicowanie międzynarodowych powiązań społeczno-gospodarczych w Polsce. PAN Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego, Warszawa 2003.
• Konecki K.: Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. PWN, Warszawa 2000.
• Kopaliński W.: Słownik symboli. Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
• Kopczyńska-Jaworska B.: Tożsamość społeczno-kulturowa a miasto jako jako przedmiot badań. W: Tożsamość społeczno-kulturowa współczesnego miasta w Polsce. Red. A. Koseski, A. Stawarz. WSH w Pułtusku, Muzeum Niepodległości, Miasto st. Warszawa, Warszawa-Pułtusk 2002.
• Kordecki A.: Pamiętnik oblężenia Częstochowy 1655. Nakł. Klasztoru oo. Paulinów na Jasnej Górze, Częstochowa 1991.
• Kos T.: Fundacja klasztoru jasnogórskiego w świetle nowej interpretacji źródeł. Wydawnictwo Colonel, Kraków 2002.
• Kosiewicz J.: Wędrówki religijne jako forma turystyki aktywnej. W: Turystyka aktywna. Turystyka kwalifikowana. Red. T. Łobożewicz, R. Kogut. WSE w Warszawie, Warszawa 1999.
• Kostera M.: Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych. PWN, Warszawa 2005.
• Kościół i religijność Polaków 1945-1999. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Warszawa 2000.
• Kośnik S.: Jasna Góra - Sanktuarium Kościoła. "Peregrinus Cracoviensis" 1996, nr 3.
• Kotula B., Ogiolda M.: Z Opola Madonno zdążamy. Wydawnictwo Świętego Krzyża, Opole 2001.
• Kowalski P.: Chleb nasz powszedni. O pieczywie w obrzędach, magii, literackich obrazach i opiniach dietetyków. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, Wrocław 2000.
• Kozłowski R.: Historia obrazu jasnogórskiego w świetle badań technologicznych i artystyczno-formalnych. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1972.
• Krakowski S.: "Region częstochowski" w wiekach XII-XV1II. Prawidłowości i specyfika procesów urbanizacyjnych. W: Słowianie w dziejach Europy. Studia historyczne ku uczczeniu 75-tej rocznicy urodzin i 50-lecia pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego. Red. J. Ochmański. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1974.
• Kraś J.: Wymagania prawne stawiane biurom podróży organizującym imprezy (wyjazdy) pielgrzymkowe. W: Prawne aspekty turystyki pielgrzymkowej. Red. A. Tunia. Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2014.
• Krawczyk E.: Z Warszawy na Jasną Górę. "Niedziela" 2007, nr 33.
• Kulesza M.: Rozważania na temat regionu geograficzno-historycznego. "Studia z Geografii Politycznej i Historycznej" 2014, t. 3.
• Kuligowski W.: Antropologia refleksyjna. O rzeczywistości tekstu. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2001.
• Kunczyńska-Iracka A.: Malarstwo ludowe kręgu częstochowskiego. Ossolineum, Wrocław 1978.
• Kuźma I.: Współczesna religijność kobiet. Antropologia doświadczenia. PTL, Wrocław 2008.
• Kvale S.: Prowadzenie wywiadów. PWN, Warszawa 2012.
• Laberschek J.: Sieć osadnicza okolic Mstowa i Lelowa w pierwszej połowie XIII wieku. Problem granic opola mstowskiego. "Studia Historyczne" 1991, z. 4.
• Lach K.: Inicjatywy promujące region w środowiskach lokalnych na pograniczu polsko-czeskim. W: Regiony i regionalizmy w Europie. Badania - kreacje - popularyzacje. Red. A.W. Brzezińska, J. Schmidt. PTL, Wrocław 2014.
• Laskowski A.: Rocznicowe wspomnienia o początkach województwa. W: 20 lat województwa Częstochowskiego. Red. J. Mielczarek. Urząd Wojewódzki w Częstochowie, Częstochowa 1995.
• Lebedavc A.: Wiedza i wierzenia ludowe. W: Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego. Red. Z. Kłodnicki. T. 6, PTL, Wrocław-Cieszyn 2002.
• Levi-Strauss C.: Antropologia strukturalna. Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.
• Liturgia i pobożność ludowa. Red. W. Nowak. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego, Olsztyn 2003.
• Liturgia to także dzieło sztuki. Z ks. prof. dr hab. Helmutem Sobeczką rozmawia Barbara Stankiewicz. "Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego" 2005, nr 5-6 (61-62).
• Ługowska J.: Anioł mężem. Bretońska baśń o anielskim małżonku wobec polskiej tradycji ludowej. Przyczynek do literackiej angelologii. "Literatura Ludowa" 2005, nr 6.
• Łukaszuk T.D.: Święty Obraz-Ikona Chrystusa i Jego Matki Owocem Wcielenia. "Peregrinus Cracoviensis" 1996.
• Łysiak W.: Zaklinanie śmierci. Śmierć i pokuta w dawnym Księstwie Pomorskim. Wydawnictwo Eco, Poznań 2000.
• MacCannel D.: Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej. Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 2002.
• Maffesoli M.: Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych. Red. B. Fatyga. PWN, Warszawa 2008.
• Maisonneuve J.: Rytuały dawne i współczesne. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1995.
• Majkowska A.: Obraz miasta zamknięty w języku. "Ziemia Częstochowska" 2007, t. 3.
• Malinowski B.: Mit, magia, religia. PIW, Warszawa 1990.
• Maniurka P.P.: Religijne inspiracje w sztuce ludowej na przykładzie polichromii drewnianego kościoła w Bierdzanach. W: Pobożność ludowa w życiu liturgiczno-religijnym i w kulturze. Red. R. Pierskała, T. Smolińska. Opole 2004.
• Marciniak K.: Oblicza wielkopolskiego pielgrzymowania. Studium etnologiczne na przykładzie sanktuariów maryjnych. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2010.
• Matjasik I.: Polacy narodem pielgrzymów, http://dziedzictwo.ekai.pl/text.show?id=4415 (dostęp: 1.08.2016).
• Matsumoto D., Juang L.: Psychologia międzykulturowa. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
• Matykowski R.: Śląsk Cieszyński a Podbeskidzie, Świadomość regionalna mieszkańców województwa bielskiego (Spojrzenie geograficzne). W: Studia Etnologiczne i Antropologiczne. Śląsk Cieszyński i inne pogranicza w badaniach nad tożsamością etniczną, narodową i regionalną. Red. I. Bukowska-Floreńska. T. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1997.
• Mazur A.: Historia pielgrzymowania. W: Turystyka religijna. Red. Z. Kroplewski, A. Panasiuk. Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010.
• Mazur A.: Tinystyka pielgrzymkowa a tinystyka religijna. W: Turystyka religijna. Red. Z. Kroplewski, A. Panasiuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010.
• Mączak A.: Peregrynacje, wojaże, turystyka. Książka i Wiedza, Warszawa 2001.
• Mezglewski A.: Pielgrzymka jako uczestnik ruchu drogowego. W: Prawne aspekty turystyki pielgrzymkowej. Red. A. Tunia. Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2014.
• Michalska M.: Dzieje pielgrzymowania z Krakowa na Jasną Górę. "Pergrinus Cracoviensis" 2013, nr 24.
• Miczka T.: Tradycja i innowacyjność w perspektywie mediamorfozy [w:] Oświata i kultura na Podbeskidziu, Tradycja i współczesność. Folklor-Język-Kultura. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Karolowi Danielowi Kadłubcowi. Red. D. Czubala, M. Miczka-Pajestka. Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2009.
• Mielczarek C.: Dzieje twierdzy Częstochowskiej na Jasnej Górze. Towarzystwo Przyjaciół Częstochowy, Częstochowa 1987.
• Mielicka H.: Opory kultury. Problemy tożsamości kulturowej. W: Zagrożenie tożsamości? Problematyka globalizacji w zainteresowaniach polskiej antropologii. Red. A. Nadol- ska-Styczyńska. PTL, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Łódzki, Wrocław- Łódź 2005.
• Moles A.: Kicz czyli sztuka szczęścia. PIW, Warszawa 1978.
• Mruk W.: Pielgrzymowanie do Ziemi Świętej w drugiej połowie XIV wieku. Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", Kraków 2001.
• Mruk W.: Sułtan ma sześć słoni i jedną bestię, którą nazywają Zarapha. Świat egzotycznej przyrody w relacjach łacińskich pątników odwiedzających Ziemię Świętą w XIV w. "Peregrinus Cracoviensis" 2005, z. 16.
• Najpiękniejsze sanktuaria. Teksty: W. Bednarczuk, W. Sroczyński, Axel Springel. Warszawa 2007.
• Nalaskowski J.: Jasna Góra w świetle refleksji teologicznej o sanktuariach maryjnych. "Peregrinus Cracoviensis" 1996, nr 3.
• Nęcki Z.: Komunikacja międzykulturowa. Wydawnictwo PSB, Kraków 1996.
• Niemczyk A.: Turystyka religijna i turystyka pielgrzymkowa - subprodukty turystyki kulturowej. "Zeszyty Naukowe UE w Krakowie" 2011, nr 857.
• Niemiec M.: Pielgrzymowanie w kościele laterańskim. W: Pielgrzymowanie a integracja. Red. Z. Glaeser, J. Górecki. Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Śląski, Opole 2005.
• Nieroba E., Czerner A., Szczepański M.: Flirty tradycji z popkulturą. Dziedzictwo kulturowe w późnej nowoczesności. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010.
• Nitkiewicz K.: Sanktuarium - miejsce pielgrzymowania. W: Prawne aspekty turystyki pielgrzymkowej. Red. A. Tunia. Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2014.
• Nowak T.A.: Społeczność Wielunia w pierwszej połowie XVI wieku. "Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego" 2012, t. 4.
• Nowakowska A.: Wirtualny pielgrzym - o idei pieszego pielgrzymowania na Jasną Górę i jej obecności w Internecie. W: Od robotnika do internauty. W kierunku społeczeństwa informacyjnego. Red. A. Siwik, L.H. Haber. Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2008.
• Ogrodowska B.: Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Mały słownik. Wydawnictwo VERBINUM, Warszawa 2001.
• Ohler N.: Życie pielgrzymów w średniowieczu. Między modlitwą a przygodą. Wydawnictwo WAM, Kraków 2000.
• Orynżyna J.: Dewocjonalia częstochowskie. "Polska Sztuka Ludowa" 1976, nr 2.
• Ostrowski M.: Pielgrzymka a turystyka religijna, http://www.pastoralna.pl/files/306 Pielgrzymka a turystyka religijna.pdf (dostęp: 7.01.2014).
• Owczarski P.: Kultura ludowa regionu częstochowskiego. Przewodnik po wystawie. Muzeum Częstochowskie, Częstochowa 1972.
• Pabian B.: "Zmowa milczenia" czy "teoria spisku". UFO w perspektywie mitu współczesnego. W: Zmowa, intryga, spisek, O tajnych układach w strukturze codzienności. Red. K. Łeńska-Bąk, M. Sztandary. Katedra Kulturoznawstwa i Folklorystyki Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2010.
• Pabian B.: Dziedzictwo kulturowe Częstochowskiego. Wierzenia, zwyczaje i obrzędy rodzinne. PTL, Wrocław 2005.
• Pabian B.: Dziedzictwo poprzemysłowe na usługach turystyki industrialnej. Przykład dzielnicy Raków Częstochowa (w druku).
• Pabian B.: Ludowe metody i środki lecznicze w świetle refleksji o pielgrzymowaniu. W: Stromata Anthropologica: Wokół choroby, medycyny i praktyk leczniczych. Teorie - konteksty - interpretacje. Red. K. Łeńska-Bąk, M. Sztandary. T. 5, Opole 2009.
• Pabian B.: Magiczny, święty, prozaiczny. Krajobraz leśny w przestrzeni egzystencjalnej człowieka. "Literatura Ludowa" 2011, nr 4-5.
• Pabian B.: Miastotwórcza rola Jasnej Góry. W: Studia Etnologiczne i Antropologiczne: Miasto - przestrzeń kontaktu kulturowego i społecznego. Red. I. Bukowska-Floreńska. T. 8, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004.
• Pabian B.: Między magią a religią. Relikty pierwotnych wierzeń w kulturze społeczeństwa wiedzy. "Literatura Ludowa" 2013, nr 4-5.
• Pabian B.: Nadzieja na szczęście? Portret Żyda w domach częstochowskich. "Literatura Ludowa" 2008, nr 2.
• Pabian B.: Pieczywo obrzędowe w kulturze regionu częstochowskiego. "Lud" 2000, t. 84.
• Pabian B.: Relatywizacja postaw w doświadczaniu sacrum. Sprzeczności i niekonsekwencje. W: Konfrontacja i dialog w tekstach kultury polskiej. Red. S. Szynkiewicz, B. Walęciuk-Dejneka, T. Rokosz. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce 2011.
• Pabian B.: Turystyka parafialna wobec pauperyzacji ludności."Annales De Theologie. Roczniki Teologiczne. Teologia Fundamentalna i Religiologia" 2014, t. 61, z. 9.
• Pacan M.J.: Trasy pieszych pielgrzymek z Warszawy na Jasną Górę. "Peregrinus Craco- viensis" 1996, nr 4.
• Panasiuk A.: Marketing usług turystycznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• Pawłowska B.: Urbs sacra. Pielgrzymki i podróże religijne do Rzymu w starożytności chrześcijańskiej (IV-VII w.). Wydawnictwo WAM, Kraków 2007.
• Pazera W.: U Tronu Łaski w Pajęcznie, http://www.niedziela.pl/artykul/7332/nd/U-Tronu-Laski-w-Pajecznie-17 (dostęp: 2.04.2015).
• Pełka L.: Rytuały, obrzędy, święta. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1989.
• Peregrinationes: pielgrzymki w kulturze dawnej Europy. Red. H. Manikowska, H. Zaremski, IH PAN, Warszawa 1995.
• Piątkowska K.: Kultura a ikonosfera. Etnologiczne studium wybranych przykładów ze wsi współczesnej. "Łódzkie Studia Etnograficzne" 1994, t. 33.
• Pielgrzymowanie a integracja. Red. Z. Glaeser, J. Górecki. Uniwersytet Opolski Wydział Teologiczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach Wydział Teologiczny, Opole 2005.
• Pieśń XIX Studzianna. W: W. Kochowski: Utwory poetyckie. Wybór. Oprac. Maria Eustachiewicz. Ossolienum, Wrocław 1991.
• Pietrzykowski J.: Jasna Góra w okresie dwóch wojen światowych. Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1987.
• Piwowarski W.: Od "Kościoła ludu" do "Kościoła wyboru". W: Od Kościoła ludu do Kościoła wyboru. Religia a przemiany społeczne w Polsce. Red I. Borowik, W. Zdanowicz. Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 1996.
• Piwowarski W.: Socjologia religii. Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1996.
• Pobożność ludowa w życiu liturgiczno-religijnym i w kulturze. Red. R. Pierskała, T. Smolińska. Wydawnictwo Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2004.
• Pociask-Karteczka J., Dermendżijeva K.: Saraswati - mit i rzeczywistość. W: Przyroda-Człowiek-Bóg. Red. B. Izmaiłow. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.
• Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej. Oprac. J. Scheinkonig, J. Kowalczewski. Warszawa 1938.
• Poradnik pielgrzyma, http://pielgrzymki.opoka.org.pl/poradnik/592.1,Poradnik_pielgrzyma.html (dostęp: 25.10.2008).
• Pożyteczny trud pielgrzymowania, http://www.stefczyk.info/publicystyka/opinie/pozyteczny-trud-pielgrzymowania,5031923907 (dostęp: 10.12.2015).
• Pruszcz P.H.: Morze Łaski Bożey które Bog Koronie Polskiey po różnych mieyscachprzy Obrazach Chrystusa Panay Matki iego... obficie wylewa... Kraków 1662.
• Przybyszewski S.: Kontekst w badaniach nad językiem. "Media. Kultura. Komunikacja Społeczna" 2009.
• Ptaszycka-Jackowska D., Jackowski A.: Jasnogórskie pielgrzymki w przestrzeni miasta i regionu Częstochowy. Instytut Geografii UJ, Kraków 1998.
• Rapley T.: Analiza konwersacji dyskursu i dokumentów. PWN, Warszawa 2013.
• Raport. Turystyka pielgrzymkowa. "Wiadomości Turystyczne", http://www.wiadomości turystyczne.pl/artykuly/artykul/633,0,47,0, raport_turystyka_pielgrzymkowa.html (dostęp: 1.08.2016).
• Religijność i aktywność kobiet w Kościele Katolickim w Polsce. Raport z badań Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego na zlecenie Rady Duszpasterstwa Kobiet Konferencji Episkopatu Polski. Oprac. W. Sadłoń, R. Stępisiewicz. Warszawa 2015.
• Religijność ludowa - ciągłość i zmiana. Red. W. Piwowarski. Wrocławska Księgarnia Archidiecezjalna, Wrocław 1983.
• Rietbergen P.: Europa. Dzieje kultury. Książka i Wiedza, Warszawa 2001.
• Robotycki C.: Nie wszystko jest oczywiste. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
• Rocznik Statystyczny GUS. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC GUS, Departament Badań Społecznych i Warunków Życia, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2014.
• Rocznik Statystyczny GUS. Oprac. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC GUS, Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2014.
• Rok R.: Częstochowski strój Indowy. Muzeum Częstochowskie, Częstochowa 1998.
• Rola H.: Powstanie styczniowe na Ziemi Częstochowskiej. Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1965.
• Rozanow Z., Smulikowska E.: Skarby kultury na Jasnej Górze. Interpress, Warszawa 1974.
• Rozanow Z., Smulikowska E.: Zabytki sztuki Jasnej Góry. Architektura, rzeźba, malarstwo. Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, Katowice 2009.
• Rozenfeld K.: Hygiena pielgrzymek do Jasnej Góry, "Zdrowie" 1902, R. 17, t. 2. W: Region Jurajski w piśmiennictwie polskim od XV wieku do początku XX w. Wstępem i komentarzami opatrzył A.J. Zakrzewski. Wydawnictwo WSHiT w Częstochowie, Częstochowa 2004.
• Rożej S.J.: Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej syntezą teologiczno-biblijną. "Peregrinus Cracoviensis" 1996, nr 3.
• Ruch pielgrzymkowy na Jasną Górę 1945-1989. Wybór dokumentów. Wybór i oprac. W.P. Wlaźlak, A. Sznajder, A. Brzezina, S. Maślikowski. Oddział Instytutu Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach, Katowice 2009.
• Rusek H.: Religia i polskość na Zaolziu. Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2002.
• Ryken L., Wilhoit J.C., Longman T.: Słownik symboliki biblijnej: obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne, i gatunki literackie w Piśmie Świętym. Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa 1998.
• Rykiel Z.: Region jako pojęcie socjologiczne. W: Region i regionalizm w socjologii i politologii. Red. A. Pawłowska, Z. Rykiel. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2012.
• Ryszka C.: Blizny. W 350. Rocznicę zwycięskiej obrony. Biblioteka "Niedzieli", Częstochowa 2005, t. 172.
• Seling H.: Trzy augsburskie figury srebrne na Ołtarzu Matki Bożej na Jasnej Górze. W: Jasnogórski Ołtarz Ojczyzny. Red. J. Golonka. Nakładem Klasztoru Paulinów na Jasnej Górze przy udziale Wojewody Częstochowskiego, Częstochowa 1991.
• Shrines of Europe. Tekst J. Stummer, E. Schwarz. Wydawnictwo Oberbayern-Presse-GmbH, Altotting 2008.
• Silverman D.: Prowadzenie badań jakościowych. PWN, Warszawa 2009.
• Simonides D.: Folklor słowny. W: Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej. Red. M. Biernacka, M. Frankowska, W. Paprocka. T. 2, Ossolineum, Wrocław 1981.
• Simonides D.: Mądrość ludowa. Dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego. PTL, Wrocław 2007.
• Siuda P.: Religia a internet. O przenoszeniu religijnych granic do cyberprzestrzeni. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
• Smolińska T.: Contemporaty Ritual Spectacles in the Streets of Polish Cities. "Sloven- sky Narodopis" 2015, cz. 2.
• Smolińska T.: Folkloryzm i problemy folkloryzacji. W: Folklorystyka. Dylematy i perspektywy. Red. D. Simonides. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1995.
• Smolińska T.: Kawały o głupich sąsiadach a Polish jokes. Rozważania wstępne. W: Wszystek krąg ziemski. Antropologia, historia, literatura. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi Hernasowi. Red. P. Kowalski. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998.
• Smolińska T.: Monografia wierzeń demonicznych. "Literatura Ludowa" 1988, nr 4-6.
• Sobalski F.: Rozwój wytwórczości związany z ruchem pielgrzymkowym na Jasną Górę w Częstochowie na przełomie XIX i XX wieku. "Studia Claromontana"1998, nr 18.
• Sokolski J.: " To żadna przyjemność prosić". Studium empiryczne żebractwa miejskiego. "Kultura i Społeczeństwo" 2002, nr 4.
• Sokolski J.: Eschatologiczny wymiar podróżowania w wiekach średnich - iter ascticum. W: Wędrować, pielgrzymować, być turystą. Podróż w dyskursach kultury. Red. P. Kowalski. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2003.
• Sokolski J.: Integracyjny charakter pielgrzymowania w wiekach średnich - iter ascticum. W: Wędrować, pielgrzymować, być turystą. Podróż w dyskursach kultury. Red. P. Kowalski. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2003.
• Spychalska H.: Sakralizacja świata w opowieściach wierzeniowych z regionu kurpiowskiej Puszczy Zielonej. "Literatura Ludowa 2006, nr 3.
• Sroczyńska M.: Fenomen religijności ludowej w Polsce - ciągłość i przeobrażenia. W: Kościół i religijność Polaków 1945-1999. Red. W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski. Wydawnictwo SAC, Warszawa 2000.
• Starnawska M.: Rozmieszczenie i struktura zbiorów relikwii w polskich miastach średniowiecznych. W: Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym. Red. H. Manikowska, H. Zaremska. Wydawnictwo IH PAN, Warszawa 2002.
• Starnawski J.: Wespazjan Kochowski. PAN Oddział w Krakowie, Ossolineum, Wrocław 1988.
• Steczkowski P.: Pielgrzymka w znaczeniu kanoniczno-prawnym. W: Prawne aspekty turystyki pielgrzymkowej. Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2014.
• Stępniak C.: Problematyka kartograficznej inwentaryzacji zasobów dla potrzeb budowy strategii gmin w świetle idei utworzenia województwa Częstochowskiego. Region częstochowski. Red. K. Głębocki. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2006.
• Stomma L.: Antropologia kulimy wsi polskiej XIX wieku. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1986.
• Studia etnologiczne i antropologiczne. Red. I. Bukowska-Floreńska. T. 3: Religijność ludowa na pograniczach kulturowych i etnicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1999.
• Studzieniecki T.: Religia jako stymulator rozwoju turystyki transnarodowej w Europie. W: Turystyka religijno-pielgrzymkowa. Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku, Gdańsk 2005.
• Suboczowa M.: Ogólna charakterystyka kultury ludowej. W: Zabytki kultury ludowej na Śląsku i w Częstochowskiem. Red. B. Bazielichowa. Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Bytom 1975.
• Szafraniec K.: Z dziejów Jasnej Góry. Próba wyjaśnienia genezy klasztoru i sanktuarium w świetle analizy źródeł historycznych. ATK w Warszawie, Warszawa 1980.
• Szafrański W.: Pradzieje religii w Polsce. Iskry, Warszawa 1979.
• Szafrański W.: Prahistoria religii na ziemiach polskich. Ossolineum, Wrocław 1987.
• Szromba-Rysowa Z.: Biesiady wiejskie. "Etnografia Polski" 1984, t. 28.
• Sztompka P.: Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. PWN, Warszawa 2012.
• Szul R.: Regionalizm. Refleksje na temat ewolucji idei i praktyki regionalizmu w Europie. W: Region i regionalizm w socjologii i politologii. Red. A. Pawłowska, Z. Rykiel. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2012.
• Szymborski W.: Kilka uwag o pielgrzymkach króla Kazimierza Jagiellończyka. "Peregrinus Cracoviensis" 2001, z. 12.
• Swiątkiewicz W.: Homo peregrinus wobec postmodernistycznej sekularyzacji. W: Pielgrzymowanie a integracja. Red. Z. Glaeser, J. Górecki. Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Śląski, Opole 2005.
• Świątkowska J.: Atlas polskich strojów ludowych. Strój łowicki. PTL, Poznań 1953, z. 2, cz. 4.
• Świtała-Trybek D., Świtała-Mastalerz J.: Czarne anioły, tajemnicze lwy, magiczny kamień. Podania ludowe z Rudy Śląskiej. Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej, Ruda Śląska 2005.
• Świtała-Trybek D.: Halembska Pielgrzymka na Jasną Górę - studium kulturoznawcze. "Roczniki Teologiczne. Teologia Fundamentalna i Religiologia" 2014, t. 61.
• Świtała-Trybek D.: Święto i zabawa. Odpusty parafialne na Górnym Śląsku. PTL, Wrocław 2000.
• Tajchman A.: Diamentowy jubileusz Aeroklubu Częstochowskiego 1945-2005. Kalendarium sześćdziesięciolecia. Aeroklub Częstochowski, Częstochowa 2005.
• Tokarski S.: Orient i subkultury. Wydawnictwo Semper, Warszawa 1996.
• Tomicki R.: Religijność Indowa. W: Etnografia Polski. Przemiany kultury Indowej. Red. M. Biernacka, M. Frankowska, W. Paprocka. T. 2, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981.
• Tomziński J.: Jasna Góra Informator. Paulinianum, Częstochowa 1991.
• Tresidder J.: Słownik symboli. Wydawnictwo RM, Warszawa 2001.
• Turek K.: Folklorystyka muzyczna wobec wyzwań współczesnej kultury. W: Nowe konteksty badań folklorystycznych. Red. J. Hajduk-Nijakowska, T. Smolińska. PTL, Wrocław 2011.
• Turner V., Turner E.L.: Obraz i pielgrzymka w kulturze chrześcijańskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków 2009.
• Turner V.: Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2010.
• Tylor E.B.: Cywilizacja pierwotna. Badania rozwoju mitologii, filozofii, wiaty, mowy, sztuki i zwyczajów. Drukarnia F. Csernaka, Warszawa 1896.
• Uciecha A.: Dziedzictwo starożytności chrześcijańskiej w zakresie opieki nad biednymi. W: Curatores pauperum. Źródła i tradycje kultury charytatywnej Europy Środkowej. Red. A. Barciak. Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris - Instytut Górnośląski Urząd Miejski w Zabrzu, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Katowicach, Katowice 2004.
• Wcisło A., Buczkowska K.: Turystyka zjawisk paranormalnych (śladami duchów po Polsce). W: Współczesne formy turystyki kulturowej. Red. K. Buczkowska, A. Mikos von Rohrscheidt. Wydawnictwo AWF Poznań, Poznań 2009.
• Weber M.: Szkice z socjologii religii. Książka i Wiedza, Warszawa 1984.
• Wesołowska H.: Zwyczaje i obrzędy rodzinne. W: Kultura ludowa śląskiej ludności rodzimej. Volumen. Red. D. Simonides. Wrocław-Warszawa 1991.
• Wilk E.: Nomadyczne przestrzenie audiowizualności? O pewnych złudzenich Imagologii. W: Wędrować, pielgrzymować, być turystą. Podróż w dyskursach kultury. Red. P. Kowalski. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2003.
• Wilkońska A.: Turystyka religijna - między sacrum a profanum. W: Turystyka religijna. Red. Z. Kroplewski, A. Panasiuk. Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010.
• Witkowska A.: Ośrodki kultu maryjnego na ziemiach polskich w\' XIX wieku. W: Niepokalana. Kult Matki Bożej na ziemiach polskich w XIX w. Red. B. Pylak, C. Krakowiak. Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1988.
• Włodarczyk B.: Przestrzeń w turystyce, turystyka w przestrzeni - o potrzebie definicji, delimitacji i klasyfikacji. "Turyzm" 2014, nr 24/1.
• Wójcicki K.W.: Pątnicy. W: idem: Obrazy starodawne. Nakładem Gustawa Sennewałda, Warszawa 1843.
• Wróblewska V.: Współczesny folklor słowny. W: Folklor w badaniach współczesnych. Red. A. Mianecki, A. Osińska, L. Podziewska. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2005.
• Wróblewska V.: Folklor w kr4ęgu popkultury. W: Nowe konteksty badań folklorystycznych. Red. J. Hajduk-Nijakowska, T. Smolińska. PTL, Wrocław 2011.
• Wuwer A.: Integracyjna funkcja pielgrzymowania w kulturze europejskiej. W: Pielgrzymowanie a integracja. Red. Z. Glaeser, J. Górecki. Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Śląski, Opole 2005.
• Wysocki J.: Sakrament małżeństwa w pobożności ludowej. W: Liturgia i pobożność ludowa. Red. W. Nowak. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-mazurskiego, Olsztyn 2003.
• Zadrożyńska A.: Świętowania polskie. Przewodnik po tradycji. Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warszawa 2002.
• Zakrzewski A.: Droga Częstochowska albo kazania podróżne o Najświętszej Matyi Pannie przy kompaniey Blońskiey Różańca św. Poznań 1623.
• Zakrzewski A.J.: Częstochowa w kulturze religijnej polskiego baroku. Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 1988.
• Zakrzewski A.J.: Kulturowe funkcje Jasnej Góry. "Kultura Oświata. Nauka" 1987, nr 11/12.
• Zakrzewski A.J.: Pielgrzymka i folklor pątniczy w świetle siedemnastowiecznych "przewodników" do Jasnej Góry Częstochowskiej. W: Peregrinationes: pielgrzymki w kulturze dawnej Europy. Red. H. Manikowska, H. Zaremska. Instytut Historii PAN, Warszawa 1995.
• Zakrzewski A.J.: Udział kultu jasnogórskiego w kształtowaniu sfery publicznej w kształtowaniu sfety publicznej i prywatnej w kulturze polskiej XIX w. "Ziemia Częstochowska" 1991, t. 17.
• Zaremska H.: Banici w średniowiecznej Europie. Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 1993.
• Zarzyński P., Tomusiak R.: Lipa z Cielętnik. "Las Polski" 2008, nr 21.
• Ziębińska-Witek A.: Muzeum (hasło). W: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, J. Kalicka. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014.
• Złotkowski D.: Gospodarka miast powiatu częstochowskiego w okresie Księstwa Warszawskiego. "Ziemia Częstochowska" 2000, t. 27.
• Złotkowski D.: Rozwój urbanistyczny i przynależność administracyjna Częstochowy od schyłku XVIII wieku do końca I wojny światowej. W: Region częstochowski. Red. K. Głębocki. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2006.
• Zmyślony P., Niezgoda A.: Popyt turystyczny. Uwarunkowania i perspektywy rozwoju. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań 2003.
• Związek J.: Kościół Częstochowski - od parafii do metropolii. W: Region częstochowski. Red. K. Głębocki. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2006.
• Związek J.: Z przeszłości miejscowości i parafii Pajęczno. Sesja naukowa 9.04.2005, http://pajeczno.pl/?c=mdTresc-cmPokaz-396 (dostęp: 19.04.2015).
• Związek J.: Ziemia Częstochowska w aspekcie historycznym. Słownik biograficzny Ziemi Częstochowskiej. Red. A.J. Zakrzewski. WSP w Częstochowie, Częstochowa 1998.
• Żebrokowa B.: Metodologiczne problemy badań regionalnych. W: Symbole kulturowe, komunikacja społeczna, społeczności regionalne. Studia. Red. I. Bukowska-Floreńska. Wydawnictwo UŚ, Katowice 1995.
• Żymicjusz A.: Skarbnice kościoła Jasnej Góry Częstochowskiej. Kraków 1618.
• Braun J.: Częstochowa. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny. Arkady, Warszawa 1959.
• Czerwiński A., Bigoszewska W.: Arsenał Twierdzy Jasnogórskiej. Przewodnik. Paulinianum, Częstochowa 1982.
• Dudkiewicz L.: Niebiańska szata. "Niedziela" 2010, nr 36.
• Federowski M.: Lud okolic Żarek, Siewierza i Pilicy. Jego zwyczaje, sposób życia, obrzędy, podania, gusła, zabobony, pieśni, zabawy, przysłowia, zagadki i właściwości mowy. Warszawa 1888.
• Frukacz M.: Jest Bóg w Narodzie i jego Matka. "Niedziela" 2015, nr 38.
• Głowacki M.: Tajemnice Złotej Góry. "Ziemia Częstochowska" 2013, t. 39.
• Golonka J.: Obraz jasnogórskiej Bogurodzicy. Paulinianum, Częstochowa 1996.
• Hryń-Kuśmierek R., Śliwa Z.: Encyklopedia tradycji polskich. Wydawnictwo Podsiedlik Raniowski i Spółka, Poznań 2000.
• Hupka W.: Rodzi się nowa tradycja. "Niedziela" 2008, nr 33.
• Janowski P.: Kult Matki Bożej Pocieszenia w Bęczkowicach i na Pociesznej Górce w archidiecezji częstochowskiej. Wydawnictwo Koronis, Bęczkowice 2006.
• Janukajtis A.M.: Święta Anna Samotrzecia Historia Cudownej Figury i klasztoru SS. Dominikanek pod Przyrowem. Wydawnictwo oo. Dominikanów, Lwów 1937.
• Jasna Góra. Duchowa stolica Polski. Zdjęcia: Z. Siemaszko. Drukarnia Gregorianum, Rzym 1958.
• Jasna Góra. Tekst: J. Pach, W. Robak, J. Tomziński. Wydawnictwo Zakonu Paulinów, Częstochowa-Narni-Terni, Italia 1991.
• KAI. Wirtualna Mapa Pielgrzymek w Internecie. "Niedziela" 2007, nr 33.
• Kindziuk M.: e-Pielgrzymka.pl "Niedziela" 2009, nr 31.
• Kotas M.: Najwyższe na świecie wotum. "Niedziela" 2013, nr 13.
• Kowalewska M.: Zawierzyć się Maryi. "Tygodnik Katolicki Niedziela" 2015, nr 36.
• Kracla J.: Kult Matki Boskiej Częstochowskiej w śląskich pieśniach pielgrzymkowych. Katowice 1981.
• Leśniów Sanktuarium Rodzinnych Błogosławieństw. Biblioteczka Leśniowska 14, zdjęcia M. Knieja, Wydawnictwo Jedność, Leśniów.
• Lompa J.: Przewodnik dokładny dla odwiedzających święte, od wieków cudami słynące miejsce w obrazie Najświętszej Panny Maryi na Jasnej Górze w Częstochowie. Nakładem Księgarni Polskiej A,. Dzwonkowskiego i SP. przy ulicy Miodowej Nr 482, Warszawa 1860.
• Łoś H.: Etnograficzno-historyczne przestanki tworzenia się regionu i województwa częstochowskiego. W: Województwo częstochowskie. Szkice monograficzne o rozwoju społeczno-gospodarczym. Red. M. Stańczyk. Wydawnictwo Towarzystwo Popierania Kultury Regionalnej w Częstochowie, Częstochowa 1978.
• Muzeum Pielgrzymowania w Częstochowie. "Niedziela Ogólnopolska" 2009, nr 33.
• Myszor J.: Pielgrzymkom PRL. "Gość Niedzielny. Dodatek Specjalny przygotowany przez IPN i Zespól GN" 2008.
• Niemcewicz J.U.: Podróż do Wielkopolski i Szląska Podróże historyczne po ziemiach polskich między rokiem 1811 a 1828 odbyte. Paryż-Petersburg 1858. W: Region jurajski w piśmiennictwie polskim od XV wieku do początków XX wieku. Wybór tekstów. Wstępem i komentarzami opatrzył A.J. Zakrzewski. WSHiT, Częstochowa 2004.
• Ogrodniczak H.: Zarys historii ziem województwa częstochowskiego. W: Województwo częstochowskie. Szkice monograficzne o rozwoju społeczno-gospodarczym. Red. M. Stańczyk. Wydawnictwo Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej w Częstochowie, Częstochowa 1978.
• Pielgrzymka na Jasną Górę przez Internet. "Dziennik" 2007, nr 163 (376).
• Rawita-Witanowski M.: Lud wsi Stradomia pod Częstochową. "Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej" 1893, t. 17.
• Reymont W.: Pielgrzymka do Jasnej Góry. Instytut Prasy i Wydawnictw "Novum", Warszawa 1988.
• Rogulka D.: Historia Sanktuarium Matki Bożej w Gidlach. Wydawnictwo Allegro, Gidle 2012.
• Ryszka C.: Jasnogórska opowieść. Paulinianum, Częstochowa 2003.
• Sanktuaria maryjne Europy. Tekst: J. Stummer, E. Schwarz. Oberbayern-Presse-GmbH, Passau 2008.
• Skolik S.: Pielgrzym jako incydentalny użytkownik przestrzeni sakralnej Częstochowy. "Ziemia Częstochowska" 2005, t. 32
• Sobalski F.: Zarys historii gospodarczej powiatu częstochowskiego do 1939 r. W: Powiat częstochowski. Szkice monograficzne. Red. M. Stańczyk. Wydawnictwo Towarzystwa Popierania Kultury Regionalnej w Częstochowie, Częstochowa 1974.
• Tomziński J.: Dzieje Jasnej Góry i Cudownego Obrazu. Paulinianum, Częstochowa 2003.
• Twardowski J.: Polska litania. Wydawnictwo Unia, Katowice 2003.
• Tyś wielką chlubą naszego narodu. Red. K. Kunza. Paulinianum, Częstochowa 1991.
• Walczyk R.: Paulińskie zamyślenia z Ameryki. "Jasna Góra" 2007, nr 1.
• Wiśniewski J.: Diecezja Częstochowska. Opis historyczny kościołów i zabytków w dekanatach będzińskim, dąbrowskim, sączowskim, zawierckim i żareckim oraz parafii Olsztyn. Opoczno 1936. Reprint wydany z okazji jubileuszu Święty Krzyż 2000, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2000.
• Wlaźlak W.: Koronowane wizerunki Najświętszej Maryi Panny w archidiecezji częstochowskiej. "Ziemia Częstochowska" 2008, t. 34.
• Wróbel Z.: Obrzędy i pieśni weselne w powiecie częstochowskim. "Ziemia Częstochowska" 1938, t. 2.
• Wysocki J.: Rytuał rodzinny. Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2002.
• Wyszyńska A.: 300 lat cudów na Przeprośnej Górce. "Niedziela" 2007, nr 20.
• Zaleski W.: Jasna Góra 1382-1982. Wydawnictwo Salezjańskie, Łódź 1982.
• Zań J., Jasiulewicz R.: Paulini wśród kangurów. Sanktuarium w Penrose Park. "Jasna Góra" 2007, nr 5.
• Zbiór dokumentów zakonu oo. Paulinów. Oprac. X.J. Fijałek. Kraków 1938, z. 1.