Turystyka miejska jako źródło protestów społecznych: przykłady Wenecji i Barcelony

• Autorzy: Joanna Kowalczyk-Anioł , Piotr Zmyślony

Warianty tytułu

Urban Tourism as a Source of Social Protests: Venice and Barcelona Case Studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wzrost znaczenia turystyki miejskiej jako siły zmieniającej miasta staje się źródłem konfliktów, szczególnie w miastach cennych pod względem kulturowym. Emanacją tych zmian są obserwowane w ostatnich latach w wielu miastach przybierające różne formy protesty mieszkańców przeciw niekontrolowanemu rozwojowi turystyki masowej. Celem artykułu jest wyjaśnienie głównych przyczyn oraz identyfikacja sposobów (w rozumieniu strategii i taktyk) oraz form protestów miejskich skierowanych przeciw rozwojowi turystyki. Badania oparto o metodę studium przypadku protestów antyturystycznych odbywających się w dwóch miasta europejskich: Wenecji i Barcelonie. Badania przeprowadzono na źródłach wtórnych, zastosowano metodę opisową oraz fotograficzną. Sformułowane na tej podstawie wnioski dotyczą zmiany znaczenia turystyki jako współczesnej funkcji miejskiej oraz jako czynnika aktywizacji społecznej. (abstrakt oryginalny)

EN

The growing significance of urban tourism as a force that transforms cities becomes a source of conflicts, especially in culture and heritage cities. Residents' protests against the uncontrolled development of mass tourism, which take on various forms, have been observed as the results of these changes. The aim of the paper is to explain the main causes as well as to identify the methods (in terms of strategy and tactics) and forms of urban anti-tourist protests. The case study method was utilized to analyse protests against tourism in two European cities: Venice and Barcelona. The research was conducted on secondary sources, using a descriptive and photographic techniques. The conclusions drawn on this basis concern the change of the significance of tourism as a modern urban function and as a factor of social activation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka miejska; Przemysł turystyczny; Protesty społeczne; Społeczności lokalne; Studium przypadku

EN

Urban tourism; Tourism industry; Social protests; Local community; Case study

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 2
• Strony: 7--36

Twórcy

autor

Joanna Kowalczyk-Anioł

• Uniwersytet Łódzki

autor

Piotr Zmyślony

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Bibliografia

• Alejziak W., 2008, Wielkie wydarzenia sportowe jako czynnik walki konkurencyjnej na globalnym rynku turystycznym, [w:] G. Gołembski, Turystyka jako czynnik wzrostu konkurencyjności regionów w dobie globalizacji, Wyd. AE Poznań, Poznań, s. 52-66
• Ap J., Crompton J., 1993, Residents' strategies for responding to tourism impacts, "Journal of Travel Research" vol. 32(1), s. 47-50
• Arias-Sans A., Russo A.P., 2017, The right to Gaudi: what can we learn from communing of Park Güell, Barcelona?, [in:] C. Colomb, J. Novy (eds), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 247-263
• Canestrelli E., Costa P., 1991, Tourist carrying capacity: A fuzzy approach, "Annals of Tourism Research", vol. 18(2), 295-311
• Castells M., 1983, The city and the grassroots: a cross-cultural theory of urban social movements, University of California Press, Berkeley
• Castells M., 2008, Społeczeństwo sieci, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
• Castells M., 2010, Globalisation, networking, urbanisation: Reflections on the spatial dynamics of the information age, "Urban Studies", vol. 47(13), s. 2737-2745
• Colomb C., Novy J. (eds), 2017, Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London
• Comune di Venezia, 2015, Annuario del turismo 2014, Assessorato al Turismo del Comune di Venezia, http://www.comune.venezia.it/archivio/53175 [15.02.2017]
• Doxey G.V., 1975, A causation theory of visitor resident irritants: Methodology and research inferences, The Impact of Tourism, Sixth Annual Conference Proceedings of the Travel Research Association, San Diego, TTRA, s. 195-198
• El Plan Especial Urbanístico de Alojamiento Turístico (PEUAT), Barcelona, http://ajuntament.barcelona.cat/pla-allotjaments-turistics/es/ [15.02.2017]
• Fang B., Ye Q., Law R., 2016, Effect of sharing economy on tourism industry employment, "Annals of Tourism Research", vol. 57, s. 264-267
• Füller H., Michel B., 2014, 'Stop being a tourist!' New dynamics of urban tourism in Berlin-Kreuzberg. "Journal for Urban and Regional Research", vol. 38(4), s. 1304-1318
• Gaweł Ł., 2013, Rozwój turystyki a polityka zrównoważonego rozwoju miast historycznych (na przykładzie Krakowa), "Turystyka Kulturowa", 10, s. 39-52
• Goffman E., 1981, Człowiek w teatrze życia codziennego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
• Grzeszczak J., 2010, Gentryfikacja osadnictwa: charakterystyka, rozwój koncepcji badawczej i przegląd wyjaśnień, Monografie, Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, Warszawa
• Harvey, D., 2012, Bunt miast: Prawo do miasta i miejska rewolucja (przeł. A. Kowalczyk, W. Marzec), Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa
• ICOMOS, 2015, Report of the joint World Heritage Centre/ICOMOS/Ramsar Reactive Monitoring mission to the property of Venice and its Lagoon (Italy), Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków, Wenecja, 13-18 października 2015, http://whc.unesco.org/en/documents/142101 [15.02.2017]
• Jędrzejczyk I., 2000, Nowoczesny biznes turystyczny. Ekostrategie w zarządzaniu firmą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Jurowski C., Uysal M., Williams D. R., 1997, A theoretical analysis of host community resident reactions to tourism, "Journal of Travel Research", vol. 36(2), s. 3-11
• Kotus J., 2015, Turyści w strukturze miast: obraz konfliktu czy koegzystencji? - rozważania na podstawie city users w dwóch miastach, "Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna", 31, s. 33-46
• Kowalczyk-Anioł J., 2015, Syndrom wenecki. Dysfunkcje współczesnej turystyki w miastach cennych kulturowo, [w:] M. Durydiwka, K. Duda-Gromada (red.), Przestrzeń w turystyce. Znaczenie i wykorzystanie, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, s. 451-464
• Kowalczyk-Anioł J., Włodarczyk B., 2017, Przestrzeń turystyczna przestrzenią konfliktu (w druku)
• Kowalewski, M., 2012, Miasto jako arena protestów, "Konteksty Społeczne" 1.1, (2012): s. 18-24
• Kowalewski M., 2016, Protest miejski. Przestrzenie, tożsamości i praktyki niezadowolonych obywateli miast, Kraków
• Lankford S. V., Howard D. R., 1994, Developing a tourism impact attitude scale, "Annals of Tourism Research", vol. 21(1), s. 121-139
• Liszewski S., Baczwarow M., 1998, Istota i właściwości przestrzeni rekreacyjno-turystycznej, "Turyzm", t. 8, z. 1, s. 39-67
• Majchrzak K., 2016, Ekonomia dzielenia się i jej przejawy w turystyce, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego - Ekonomiczne Problemy Turystyki", nr 1(33), s. 21-30
• Manente M., 2015, Tourism in Venice: data, critical aspects, externalities. A sustainable or unsustainable beauty?, prezentacja wygłoszona 11 czerwca 2015 roku w Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu (materiał niepublikowany), Poznań
• Massiani J., Santoro G., 2012, The relevance of the concept of capacity for the management of a tourist destination: Theory and application to tourism management in Venice, "Rivista Italiana di Economia Demografia e Statistica", Volume LXVI(2), Aprile-Giugno 2012, s. 141-156
• Mayer M., 2012, The "right to the city" in urban social movements, [in:] N. Brenner, P. Marcuse, M. Mayer (eds.), Cities for people, not for profit: critical urban theory and the right to the city, Routledge, London, 63-85
• Meyer B., 2008, Kształtowanie układów przestrzenno-funkcjonalnych przez turystykę, WNUS, Szczecin
• Michelson P. E., 2006, Mythical Venice(s), A paper presented at the NEH Institute conference on Venice, the Jews, and Italian Culture, Venice, Italy, July20, 2006, http://humweb.ucsc.edu/vja/2006/private/media/text/conference/MythicalVenice(s).PM.pdf [15.02.2016]
• Mika M., 2007, Przemiany pod wpływem turystyki na obszarach recepcji turystycznej, [w:] W. Kurek (red.), Turystyka, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s. 435-536
• Mikos von Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa: fenomen, potencjał, perspektywy, wydanie II, Wyd. Kultour.pl, Poznań
• Mikos von Rohrscheidt A., 2017, Zarys problematyki zarządzania w turystyce kulturowej, "Turystyka Kulturowa", nr 1/2017, s. 8-55
• Montanari A., Muscara C., 1995, Evaluating tourist flows in historic cities: the case of Venice, "Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie", vol. 86(1), s. 80-87
• Novy J, Colomb C., 2017, Urban tourism and its discontents: an introduction, [in:] Colomb C., Novy J. (eds), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 1-30
• Palej A., 2012, Wenecja - miasto dobre nie tylko dla dzieci, "Architektura - Czasopismo techniczne", z. 13, rok 109, nr 4-A/2012, s. 91-102
• Richards G., 2014, The naked tourist: revealing tensions in the Barcelona Model, http://www.academia.edu/8387106/The_naked_tourist_revealing_tensions_in_the_Barcelona_Model [20.02.2017]
• Russo A.P., 2002, The "Vicious Circle" of Tourism Development in Heritage Cities, "Annals of Tourism Research", vol. 29(1), p.165-182
• Russo A.P., 2006, A Re-foundation of the TALC for Heritage Cities, [in:] R. W. Butler (red.), The Tourism Area Life Cycle vol. 1: Aplications and Modifications, Channel View Publications, Clevedon, s. 139-161
• Russo A.P., Scarnato A., 2016, Barcelona In Common: Reclaiming The Right To The Tourist City, http://www.academia.edu/30959667/BARCELONA_IN_COMMON_RECLAIMING_THE_RIGHT_TO_THE_TOURIST_CITY [26.02.2017]
• Sans A.A., Quaglieri Dominguez, A., 2016, Unravelling Airbnb: Urban perspectives from Barcelona, [in:] A.P. Russo, G. Richards (eds), Reinventing the Local in Tourism: Producing, Consuming and Negotiating Place, Channel View Publications, Bristol, 209-228
• Sassen S., 2007, Globalizacja. Eseje o nowej mobilności ludzi i pieniędzy, Wyd. UJ, Kraków
• Silverman D, 2009, Prowadzenie badań jakościowych, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
• Sharpley R., 2014, Host perceptions of tourism: A review of the research, "Tourism Management", vol. 42, s. 37-49
• Short J., 1996, The urban order: An introduction to cities, culture, and power, Blackwell, Oxford
• Słownik Języka Polskiego, 1996, PWN, Warszawa
• Stasiak A., 2015, Turystyka kontrowersyjna jako emanacja gospodarki doświadczeń, [w:] G. Godlewski, M. Zalech (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży - formy, uwarunkowania, skutki, AWF Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Filia w Białej Podlaskiej, Biała Podlaska, s. 53-69
• Stors N., Kagermeier A., 2017, The sharing economy and its role in metropolitan tourism, [in:] M. Gavari-Barbas, S. Guinand, Tourism & Gentrification in contemporary metropolises, Routledge, London, s. 221-248
• Szmatuła P., Zmyślony P. 2013, Czy kultura sprzedaje turystykę? Znaczenie walorów turystycznych w promocji sprzedaży usług turystycznych w mieście na przykładzie akcji "Poznań za pół ceny!", "Turystyka kulturowa", nr 1/2013, s. 5-43
• Tattara G., 2013, É solo la punta dell'iceberg! Costi e ricavi del crocierismo a Venezia, "Note di Lavoro" No. 02/NL/2013, Dipartimento di Economia, Università Ca' Foscari Venezia, http://www.unive.it/media/allegato/DIP/Economia/Note-di-lavoro-economia/nl_2013/NL_DSE_tattara_02_13.pdf [15.02.2013]
• Tendera, M., 2013, Rytuał protestu jako czynnik zmiany społecznej, "Konteksty Społeczne", tom I(1), s. 6-17
• Tendera M., 2014, Protest społeczny-struktura zgromadzenia, "Przegląd Kulturoznawczy", nr 1(19), s. 73-87
• Tilly Ch., 1978, From mobilization to revolution, McGraw-Hill, New York
• Touraine A., 2010, Samotworzenie się społeczeństwa, Wyd. Nomos, Kraków
• Tucki A., Skowronek E., 2015, Nastawienie lokalnej społeczności do rozwoju turystyki. Aspekty teoretyczne i metodologiczne, [w:] M. Durydiwka, K. Duda-Gromada (red.), Przestrzeń w turystyce. Znaczenie i wykorzystanie, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, s. 39-52
• Uysal M., Perdue R., Sirgy J. (eds), 2012, Handbook of tourism and quality-of-life research: Enhancing the lives of tourists and residents of host communities, Springer Netherlands. Dordrecht
• Vargas-Sánchez A., Porras-Bueno N., De Los Ángeles Plaza-Mejía M., 2011, Explaining residents' attitudes to tourism: Is a universal model possible?, "Annals of Tourism Research", vol. 38(2), s. 460-480
• van der Borg J., 1991, Tourism and Urban Development, Thesis Publishing, Amsterdam
• Vianello M., 2016, The No Grandi Navi campaign: Protests against cruise tourism in Venice, [in:] C. Colomb, J. Novy (Eds), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 171-190
• Williams A.M, Baláž V., 2009, Low-Cost Carriers, Economies of Flows and Regional Externalities, "Regional Studies", vol. 43, s. 677-691
• Włodarczyk B., 2009, Przestrzeń turystyczna. Istota, koncepcje, determinanty rozwoju, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łodź
• Wójtowicz B.E., 2016, Międzynarodowe uwarunkowania negatywnych konsekwencji ruchu turystycznego w Krakowie, "Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego" nr 30(4), s. 174-186
• Yang J., Ryan Ch., Zhang L., 2013, Social conflict in communities impacted by tourism, "Tourism Management", vol. 35, p. 82-93
• Yin R.K., 2003, Case Study Research: Design and Methods, Sage, Thousand Oaks
• Zmyślony P., 2009, Ekonomiczne aspekty kształtowania turystyki kulturowej, [w:] K. Buczkowska, A. Mikos von Rohrscheidt (red.), Współczesne formy turystyki kulturowej, AWF w Poznaniu, s. 451-467
• Zmyślony P., 2011, Globalization, Tourism and Cities: Pros and Cons, "Folia Turistica", t. 25(1), s. 299-312
• Zmyślony P., 2015, Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast, Proksenia, Poznań-Kraków