Wolność w poglądach przedstawicieli socjalizmu utopijnego oraz socjalizmu naukowego

• Autorzy: Barbara Danowska-Prokop
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Marks i Engels, a następnie ich kontynuatorzy, uważali, że ich filozofia, a tym samym i myśl ekonomiczno-społeczna, jest orędowniczką wolności oraz powszechnej sprawiedliwości. Reprezentując interesy ekonomiczne oraz społeczne proletariatu, występowali oni z ostrą krytyką kapitalizmu i kapitalistycznych stosunków produkcji (jednocześnie dostrzegając plusy płynące z liberalnego modelu człowieka) jako systemu społecznego, który nakłada na jednostkę/ /robotnika kajdany ekonomicznego zniewolenia i spycha go w odmęty biedy. Marks, bazując na materializmie historycznym, dochodzi do wniosku, że w następstwie rozwoju dziejowego ciemiężony i wykorzystywany proletariat stanie się siłą zdolną nie tylko do obalenia starego systemu społeczno-ekonomicznego, ale także do przejęcia przywództwa w społeczeństwie i budowy komunistycznego porządku. W nowych realiach ekonomicznych, społecznych i ustrojowych zaniknie nie tylko zniewolenie ekonomiczne i wyzysk, czyli zaniknie prywatna własność środków produkcji i posiadanie, ale także klasowa organizacja społeczeństwa i państwa. Proletariat mocą swej władzy wprowadzi własność publiczną i w ten sposób zlikwiduje anarchię kapitalistycznej produkcji społecznej. Dzięki temu ludzie staną się wolni w wymiarze ekonomicznym i społecznym. W komunizmie pojawi się więc dobre społeczeństwo, z dobrze zaspokojonymi potrzebami ekonomicznymi. Odmienny pogląd głoszą przeciwnicy nie tylko Marksa i Engelsa, ale i marksizmu. Według nich marksizm jest nie do pogodzenia z właściwie rozumianą wolnością ani z odpowiedzialnością, prowadzi bowiem do źle pojętego dyktatu większości nad mniejszością, który ponownie spycha jednostkę w niebyt ekonomiczno-społeczny i polityczny. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Koncepcje wolności; Historia filozofii; Historia myśli ekonomicznej; Socjalizm

EN

Concepts of freedom; History of philosophy; History of economic thought; Socialism

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2016
• Tom: Kategoria wolności w ujęciu wybranych kierunków myśli ekonomicznej
• Strony: 102--125

Twórcy

autor

Barbara Danowska-Prokop

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Ajdukiewicz K. (1955), Franciszek Bacon z Werulamu. Dzieło i życie (wstęp) [w:] F. Bacon, Novum Organum, PWN, Warszawa.
• Bacon F. (1954), Nowa Atlantyda, Instytut Wydawniczy "Pax", Warszawa.
• Bacon F. (2004), Szkice polityczno-etyczne, De Agostini i Ediciones Altaya, Warszawa.
• Baczko B. (1994), Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Campanella T. (1955), Miasto słońca, Ossolineum, Wrocław.
• Davis J.C. (2000), Utopia and the New World 1500-1700 [w:] R. Sachaer, G. Claeys, L. Tower Sargent (eds.), Utopia. The Search for the Ideal Society in the Western World, The York Public Library, Oxford University Press, New York - Oxford.
• Engels F. (1948), Anty-Dühring. Pan Eugeniusz Dühring dokonuje przewrotu w nauce, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Heywood A. (2007), Ideologie polityczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kautsky K. (1950), Tomasz More i jego Utopia, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Klonowicz St. (1919), Utopia Tomasza Morusa, Stowarzyszenie "Książka", Warszawa.
• Knies K. (1883), Die politische Oekonomie vom geschichtlichen Standpuncte, C. A. Schwetschke und Sohn, Braunschweig.
• Kuderowicz Z. (1989), Filozofia nowożytna Europy, PWN, Warszawa.
• Marks K. (1948), Nędza filozofii, Spółdzielnia Wydawnicza "Książka", Warszawa.
• Marks K. (1952), Kapitał, t. II, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K. (1953), Kapitał, t. III, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K. (1969), Dzieła, t. 21, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1957), Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki. Przeciwko Brunonowi Bauerowi i spółce [w:] Dzieła, t. 2, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1961), Ideologia niemiecka. Krytyka najnowszej filozofii niemieckiej w osobach jej przedstawicieli Feuerbacha, B. Bauera i Stirnera, tudzież niemieckiego socjalizmu w osobach różnych jego proroków [w:] Dzieła, t. 3, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Marks K., Engels F. (1972), Dzieła, t. 20, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Morus T. (1947), Utopia, Instytut Wydawniczy "Kultura", Poznań.
• Orsetti M. (1927), Karot Fourier. Apostoł pracy radosnej, Wydawnictwo Związku Spółdzielni Spożywców RP, Warszawa.
• Owen R. (1948), Wybór pism, t. 1 i t. 2, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Saint-Simon H. (1968), Pisma wybrane, t. 1 i t. 2, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Tatarkiewicz W. (1985), O szczęściu, PWN, Warszawa.
• Taylor E. (1957), Historia rozwoju ekonomiki, T. I, PWN, Poznań.
• Tazbir J. (1986), Myśl polska w nowożytnej kulturze europejskiej, Nasza Księgarnia, Warszawa.
• Wiszniewski M. (1976), Bacona metoda tłumaczenia natury i inne pisma filozoficzne, PWN, Warszawa.
• Wołgin W.P. (1989), Szkice o zachodnioeuropejskim socjalizmie utopijnym, PIW, Warszawa.