Legal and Institutional Frameworks and Participation of Political Parties in the Elections to Legislative Sejm In 1919 in the Podkarpacie Region

• Autorzy: Krzysztof Surowiec

Warianty tytułu

Ramy prawno-instytucjonalne i udział partii politycznych w wyborach do Sejmu Ustawodawczego w 1919 roku na Podkarpaciu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presents preparation and the conduct of parliamentary elections in the Podkarpacie Region to the first parliament in the history of the reborn Second Republic, namely the Legislative Sejm, that was to adopt a new constitution. The notions of a political party during the creation of an independent Polish state were defined and the formation of institutions and law, which were responsible for the conduct of elections, were presented. The Podkarpacie Region in the period of the Second Republic was not separated administratively as today, but it was known geographically and historically. Geographically it coincided with the so-called Central Malopolska areas, which was a part of a larger whole that was Galicia, associated mainly with the western and eastern part. In the article the first normative acts on the first elections in independent Polish state after 1918 were discussed. The author paid attention to the electoral law and several other smaller acts. There are also presented the number of the authorized to vote and voters, valid and invalid votes, and a voter turnout in constituencies in the Podkarpacie Region in the elections of 26 January 1919 to the Legislative Sejm, and the distribution of political support in individual constituencies of the Podkarpacie Region. The area of the Podkarpackie Region included the following electoral districts: Nowy Sacz No. 40, Jasło No. 41, No. 42 Tarnów, Rzeszów 43, Tarnobrzeg No. 44, No. 45 Jarosław, Przemysl 46. These districts were determined politically in the context of the ongoing struggle for the borders, they did not overlap with some of the districts, but from the geographical point of view they fitted in with the area of Podkarpacie. (original abstract)

W artykule zaprezentowano przygotowania i przebieg wyborów sejmowych na Podkarpaciu do pierwszego sejmu w dziejach odrodzonej II Rzeczypospolitej, a mianowicie do Sejmu Ustawodawczego, który miał uchwalić nową konstytucję. Zdefiniowane zostały w nim również pojęcia partii politycznej w okresie tworzenia się niepodległego państwa polskiego oraz zaprezentowano powstawanie instytucji oraz prawa, które były odpowiedzialne za przeprowadzenie wyborów. Podkarpacie jako region w okresie II Rzeczypospolitej nie było wydzielone administracyjnie tak jak współcześnie, ale geograficznie i historycznie było znane. Geograficznie pokrywało się z terenami tzw. Małopolski Środkowej, która była częścią większej całości jaką była Galicja, kojarzona głównie z częścią zachodnią i wschodnią. W artykule zostały również omówione pierwsze akty normatywne dotyczące pierwszych wyborów w niepodległym państwie polskim po 1918 r. Chodzi tutaj w szczególności o Ordynację wyborczą i kilka innych mniejszych aktów prawnych. Zaprezentowano także liczbę uprawnionych i wyborców, głosów ważnych i nieważnych oraz frekwencję w okręgach wyborczych Podkarpacia w wyborach z dnia 26 stycznia 1919 r. do Sejmu Ustawodawczego oraz rozkład poparcia politycznego w poszczególnych okręgach wyborczych Podkarpacia. Obszar Podkarpacia zawierał się w następujących okręgach wyborczych: Nowy Sącz nr 40, Jasło nr 41, Tarnów nr 42, Rzeszów nr 43, Tarnobrzeg nr 44, Jarosław nr 45, Przemyśl nr 46. Okręgi te wyznaczono politycznie w ramach toczących się walk o granice, nie pokrywały się one także z niektórymi powiatami, ale z punktu widzenia geograficznego pokrywały się z obszarem Podkarpacia. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Political parties; Parliamentary election; Political history

PL

Partie polityczne; Wybory parlamentarne; Historia polityczna

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2016
• Tom: 21 (XXI)
• Numer: nr 23 (4)
• Strony: 253--263

Twórcy

autor

Krzysztof Surowiec

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

Bibliografia

• [1] Ajnenkiel A., Historia sejmu Polskiego, vol. II, part 2, II Rzeczpospolita, Warszawa 1989.
• [2] Beck P.A., Party Politics in America, New York 1979.
• [3] Biliński L., Wspomnienia i dokumenty 1846-1922, vol. 2, Warszawa 1935.
• [4] Cybichowski Z., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1925.
• [5] Dekret Naczelnika Państwa z dnia 22 listopada 1918 r. o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej, Dz. Pr. P. P., Nr 17 poz. 41 z dn. 29 listopada 1918 r.
• [6] Dekret z dnia 2 stycznia 1919 r. o stanie wojennym, Dz. Pr. P. P. 1919, Nr 1 poz. 79.
• [7] Dekret zarządzający wybory do Sejmu Ustawodawczego, Dz. Pr. P. P., Nr 18 poz. 47 z dn. 6 grudnia 1918 r.
• [8] Halpern L., Polityka żydowska w Sejmie i Senacie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1933, Warszawa 1933.
• [9] Hupka J., Z czasów wielkiej wojny, Lwów 1937.
• [10] Komarnicki W., Polskie prawo polityczne, Warszawa 2008.
• [11] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483).
• [12] Krukowski S., Sejm Ustawodawczy 1919-1922, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1986, z. 1.
• [13] Krzywicki L., Statystyka wyborów do Sejmu Ustawodawczego, Warszawa 1921.
• [14] Kulczycki L., Nauka o państwie, Warszawa 1929.
• [15] Lawson K., The Comparative Study of Political Parties, New York 1976.
• [16] Monitor Polski nr 208 z 20 listopada 1918 r.
• [17] Monitor Polski nr 219 z 3 grudnia 1918 r.
• [18] Monitor Polski nr 229 z 14 grudnia 1918 r.
• [19] Naumann S., Modern Political Parties, Chicago 1958.
• [20] Niepodległość, 1937, v. XV.
• [21] Ordynacja wyborcza do Sejmu Ustawodawczego z dnia 28 listopada 1918 r., Dz. Pr. P. P., nr 18 poz. 46 z dn. 6 grudnia 1918 r.
• [22] Pietrzak M., Parlament Drugiej Rzeczypospolitej, [in:] Społeczeństwo obywatelskie i jego reprezentacja (1493-1993), ed. J. Bardach, W. Sudnik, Warszawa 1995.
• [23] Przegląd Gospodarczy 1921, no. 12.
• [24] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 stycznia 1919 r. o wprowadzeniu stanu wyjątkowego w st. m. Warszawie i w pow. Warszawskim, Dz. Pr. P. P. 1919, nr 2, poz. 82.
• [25] Ruch ludowy na Rzeszowszczyźnie. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez WK ZSL w Rzeszowie z okazji 70-lecia ruchu ludowego, ed. S. Jarecka-Kimlowska, Lublin 1967.
• [26] Skotnicki K., Zasada powszechności w prawie wyborczym - zagadnienia teorii i praktyki, Łódź 2000.
• [27] Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 96, poz. 603).

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2016.hss.75