Smog w Krakowie - spojrzenie w przyszłość z perspektywy historycznej

• Autorzy: Wanda Wilczyńska-Michalik , Bartłomiej Pietras , Marek Michalik

Warianty tytułu

Smog in Krakow - a Glance into the Future from Historical Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiono charakterystykę zanieczyszczeń powietrza w Krakowie ze szczególnym uwzględnieniem zanieczyszczeń pyłowych, które obecnie stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia mieszkańców (wraz z wysokimi koncentracjami benzo(a)pirenu i tlenków azotu). Zaznaczono, że do wysokich koncentracji zanieczyszczeń w Krakowie dochodziło zapewne już dużo wcześniej, tj. w wieku XIX i pierwszej połowie XX wieku. Zwrócono uwagę na zmianę składu zanieczyszczeń w ostatnich kilkudziesięciu latach, co przejawia się m.in. wyraźnym spadkiem koncentracji SO₂, wzrostem udziału drobnych pyłów i koncentracji tlenków azotu oraz przedstawiono przyczyny tych zmian. Główne źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w Krakowie to emisje komunikacyjne, tzw. niska emisja (emisja z palenisk domowych), emisje przemysłowe, emisje z licznych małych zakładów produkcyjnych i usługowych, wywiewanie z ulic, placów budowy i rozbiórki, wywiewanie z gleb, rozproszony materiał roślinny. Podkreślono niski stopień rozpoznania udziału tych źródeł (w tym także brak pełnej inwentaryzacji źródeł) oraz roli aerozoli wtórnych w zanieczyszczeniu powietrza. Niski stopień rozpoznania źródeł zanieczyszczeń powoduje, że przedsięwzięcia zaradcze nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Brak obecnie realnej oceny zagrożenia dla zdrowia mieszkańców. (abstrakt oryginalny)

EN

Characteristic of Krakow's air pollution in the last decades was presented and much emphasis has been put on the particulate matter which currently poses a particular threat to its citizens along with high benzo(a)pyrene and nitrogen oxides concentrations. High concentrations of air pollution has probably been occurring in Krakow in the nineteenth and in the early part of the twentieth century. In the past decades, significant change in the composition of air pollution was noted, i.e. the considerable drop of SO₂, concentration has been spotted in conjunction with major increase of nitrogen oxides and particulate matter concentrations. Reasons behind those changes has been presented. Traffic emission, so-called low-emission, emission from industrial plants and numerous small factories, resuspension from streets, construction or demolition sites, resuspension from soil, dispersed plant debris are the main sources of air pollution. Low level of recognition of the proportion in which each of those sources contributes to the general air pollution has been noted, including lack of inventory of emitters and the meaning of secondary aerosols. Low level of recognition of air pollution emitters and sources results in actions taken by the officials giving rather unsatisfactory results. Evaluation of the threat posed to inhabitants is also missing. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zanieczyszczenie powietrza; Emisja zanieczyszczeń; Ochrona powietrza atmosferycznego

EN

Air pollution; Pollution emission; Protection of air

• Czasopismo: Aura
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 11
• Strony: 3--8

Twórcy

autor

Wanda Wilczyńska-Michalik

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

autor

Bartłomiej Pietras

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

autor

Marek Michalik

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• [1] Air quality in Europe - 2015 report, 2015. EEA Report, No 5/2015, 64 s.
• [2] Berner W., 2008. Stan sanitarny, ochrona zdrowia i sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych w Krakowie w okresie autonomii galicyjskiej (lata 60./70. XIX w. - do 1914 r.). Przegląd Epidemiologiczny, 62, 181-191.
• [3] Brimblecombe P., Grossi C.M., 2009. Millennium-long damage to building materials in London. Science of The Total Environment, 407, 1354-1361.
• [4] Broński K., 2015. Kraków jako miasto przemysłowe. (W:) Ł. Dwilewicz i W. Morawski (red.) Historia polskich okręgów i regionów przemysłowych, Polskie Towarzystwo Historii Gospodarczej, 11-42.
• [5] Duda J., 2008. Technika w dawnym Krakowie. Alma Mater 109, 139-146.
• [6] Explaining road transport emissions, A nontechnical guide, 2016. EEA Report, 32 s.
• [7] Informacja o stanie środowiska w województwie krakowskim w 1993 roku, 1994. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kraków, 38.
• [8] Jacobson M.Z., 2012. Air pollution and global warming. Cambridge University Press.
• [9] Juszkiewicz A., Kijak В., 2003. Traffic-generated air pollution with volatile organic compounds In Kraków and its environs. Polish Journal of Environmental Studies, 12, 1, 49-56.
• [10] Keogh D.U., Ferreira L., Morawska L., 2009. Development of a particle number and particle mass vehicle emissions inventory for an urban flee. Environmental Modelling and Software, 24, 1323-1331.
• [10 a] Luchter E., Chomątowski S., 1975. Przemysł regionu krakowskiego w XXX-lecie PRL. Nauka dla wszystkich nr 248.
• [11] Michalik M., Brzeżański M., Wilczyńska-Michalik W., Fisior K., Klimas В., Samek L., Pietras В., 2016. Characterisation of solid particles emitted from diesel and petrol engines as a contribution to the determination of the origin of carbonaceous particles in urban aerosol. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 148,012079 doi:10.1088/1757899Х/148/1/012079.
• [12] Raport o stanie środowiska naturalnego miasta Krakowa w latach 1994-1998. Stan aktualny i tendencje. 1999. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska; Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kraków, 1-73.
• [13] Raport o stanie środowiska w województwie krakowskim w 1995 roku. 1996. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska; Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kraków, 1-42.
• [14] Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku. Część 2. Jakość podstawowych elementów środowiska. 2002. Red. L. Sebesta, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków, 2-15.
• [15] Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2013 roku. 2014. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, 1-78.
• [16] Renard J.-B., Dulac F., et al. 2016. LOAC: a small aerosol optical counter/sizer for ground-based and balloon measurements of the size distribution and nature of atmospheric particles - Part 2: First results from balloon and unmanned aerial vehicle flights. Atmospheric Measurement Techniques, 9, 3673-3686.
• [17] Turzański K.P., 1995. Wprowadzenie do dyskusji. Atmosfera nad Krakowem; Przeszłość, Teraźniejszość, Przyszłość. Cykl: Problemy Ekologiczne Krakowa. Polski Klub Ekologiczny. Wydawnictwo AGH, 41-43.
• [18] Uchwała nr 17/IV/65 Rady Narodowej Miasta Krakowa z dnia 14 października 1965 r. w sprawie ochrony powietrza atmosferycznego w M. Krakowie przed zanieczyszczeniami.
• [19] Wilczyńska-Michalik W., 1981. Z badań mineralogicznych pyłów emitowanych przez Hutę im. Lenina w Krakowie. Prace Mineralogiczne, PAN, 68, 1-57.
• [20] Wilczyńska-Michalik W. 2004. Chemical Composition of precipitation in Kraków; its role in the salt weathering of stone building materials. (in:) Stone Decay; Its Causes and Controls, Proceedings of the Conference "Weathering 2000", Belfast; Smith, B.J. i Turkington, A.V. (Eds.), 129-148.
• [21] Wilczyńska-Michalik W. 2004a. Influence of atmospheric pollution on the weathering of stones in Cracow monuments and rock outcrops in Cracow, Cracow-Częstochowa Upland and the Carpathians, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 1-247.
• [22] Wilczyńska-Michalik W., Michalik M. 2015a. Skład i pochodzenie cząstek pyłów w powietrzu atmosferycznym w Krakowie. Aura, 3, 4-8.
• [23] Wilczyńska-Michalik W., Pietras В., Samek L., Furman L., Łatkiewicz A., Rzeźnikiewicz K., Michalik M. 2015b. Submikronowe pyły w powietrzu atmosferycznym w Krakowie. Aura, 8, 4-7.

Identyfikatory

DOI

10.15199/2.2016.11.1