Nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi

• Autorzy: Piotr Garbal

Warianty tytułu

Supervision over Cooperative Saving and Credit Associations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W ostatnim czasie w sektorze spółdzielczym ze strony Ustawodawcy miały miejsce daleko idące zmiany, dotyczące głównie nadzoru nad spółdzielczymi instytucjami finansowymi - spółdzielczymi kasami oszczędnościowo- kredytowymi. Niniejsza praca ma na celu postawienie problemu nadzoru nad SKOK w Polsce. Analizując to zagadnienie, Autor w pierwszej części pracy przybliżył charakterystykę działalności SKOK jako podmiotu sui generis, łączącego w sobie zarówno cechy spółdzielcze, jak i cechy charakterystyczne dla instytucji finansowej. W dalszej części pracy, przedstawione zostało funkcjonowanie spółdzielczych kas w ujęciu porównawczym. Kasy zostały zestawione z bankami spółdzielczymi, bankami komercyjnymi, a także z credit unions. Podniesienie istotnych cech różniących SKOK od - przede wszystkim - banków komercyjnych, wydaje się być niezmiernie istotne w obliczu odbywającej się obecnie dyskusji nad tymi instytucjami. Następna cześć pracy przybliżyła w sposób ogólny zasady nadzoru finansowego w Polsce, co stało się przyczynkiem do podjęcia w ostatniej części rozważań nad analizą i oceną nadzoru finansowego nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi. Wnioski płynące z niniejszej analizy uprawniają do stwierdzenia, iż obecnie stosowany model nadzoru nie jest adekwatny do szczególnego statusu SKOK. Historia spółdzielczych kas pokazuje, iż to właśnie spółdzielczy charakter tychże instytucji pozwolił im oprzeć się kryzysom politycznym, ekonomicznym i społecznym. Biorąc pod uwagę te aspekty, jak również doświadczenia prawodawcze wypracowane na forum międzynarodowym, trafną wydaje się być idea zmiany modelu nadzoru na model mieszany, tj. równorzędną kooperację państwa i sektora spółdzielczego. (abstrakt oryginalny)

EN

Recently, some deep changes have taken effect in the cooperative sector concerning mainly the supervision over cooperative financial institutions - Cooperative Saving and Credit Associations (in Poland known as "SKOK"). The main goal of this article was to consider the model of supervision over credit unions in Poland. Analyzing this issue, in the first part of the paper the author described the character of credit unions as "the sui generis entity", combining the features of the cooperative, as well as financial institution. Then, Cooperative Saving and Credit Associations were presented from a comparative perspective. SKOK has been compared with cooperative banks, commercial banks, as well as the credit unions. Nowadays, as there is heated debate over credit unions, it seems to be of primary importance to emphasize their distinctive features which make them different from - most of all - commercial banks. The next part of the article is a description of general principles of financial supervision in Poland. In the last part the author proceeded to the analysis and evaluation of financial supervision over the Cooperative Saving and Credit Associations. This analysis allows to conclude that the currently used model of supervision is definitely not adequate for the particular status of Polish Cooperative Saving and Credit Associations. It is indicated in the history that the cooperative nature of these institutions was the factor that allowed them to resist the political, economic and social crisis. Taking all this into consideration, as well as the legislative experience developed in the international forum, it seems to be an accurate idea to transform the current model of supervision into the "combined model", i.e. the cooperation of the state and the cooperative sector. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Banki spółdzielcze; Kasy spółdzielcze

EN

Cooperative banks; Credit unions

• Czasopismo: Pieniądze i Więź
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 1(66)
• Strony: 65--81

Twórcy

autor

Piotr Garbal

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Bibliografia

• Ancyparowicz G., Spółdzielczy kasy oszczędnościowo-kredytowe i credit unions wobec wykluczenia finansowego, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Ancyparowicz G., Spółdzielczy kasy oszczędnościowo-kredytowe na rynku bankowości detalicznej, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Bałaban A., Nowe regulacje dotyczące kas spółdzielczych w świetle konstytucyjnej zasady państwa prawnego, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Barszcz T., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe a banki spółdzielczy de lege lata i de lege ferenda, "Pieniądze i Więź" 2008, nr 2.
• Barszcz T., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe w świetle ustawy ^ dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, "Pieniądze i Więź" 2010, nr 3.
• Boczar K., Spółdzielczość, Warszawa 1970.
• Bretyn A., Perspektywy funkcjonowania spółdzielczych instytucji bankowych i pozabankowych na rynku usług finansowych, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Brodecki Z., Zgodność rozwiązań przyjętych w nowej ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z prawem europejskim, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Burzec M., Duda M., Jędrzejczyk M., Kucia-Guściora B., Munnich M., Pomorski P., Smoleń P., Publiczne prawo bankowe. Prawo celne. Prawo dewizowe. Kompendium akademickie, (red.) P. Smoleń, Warszawa 2013.
• Cioch H., Model nadzoru nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi (obowiązujący i proponowany), [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Cioch H., Nadzór nad spółdzielczymi kasami de lege lata i de lege ferenda, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Cioch h., Prawo spółdzielcze, Warszawa 2011.
• Cioch H., Projekt nowej ustany o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz 0 Kicanie niektórych innych ustaw w świetle podstawowych Zasad Międzynarodowego Związku Spółdzielczego (zasad roczdelskich), "Pieniądze i Więź" 2009, nr 3.
• Cioch H., Zarys prawa spółdzielczego, Warszawa 2007.
• Ciupek-Tarnawski A., Warmus T., SKOK "Jaworzno" na rynku lokalnym, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikro- finanse, Sopot 2009.
• Czaplińska A., Wybrane zagadnienia działalności SKOK im. F. Stelczyka, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Dudek D., Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Filipkowski W., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe a proceder prania pieniędzy, "Glosa" 2004, nr 8.
• Firek K., Jak tworzono nową ustawę o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Garbal D., Spółdzielcze kasy, [w:] W. Pyzioł (red.), Encyklopedia Prawa Bankowego, Warszawa 2001.
• Gębarowki M., Wykorzystanie instrumentów merchandisingu bankowego przez spółdzielnię kasy oszczędnościowo-kredytowe, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikro-finanse, Sopot 2009.
• Głuchowski P.M., Umowa rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, Warszawa 2009.
• Golec M.M., Konkurencyjność depozytów spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Golec M.M., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe na rynku usług finansowych w Polsce, Poznań 2004.
• Golec M.M., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe - powstanie i tendencje rozbojowe, "Prawo Bankowe" 2000, nr 10.
• Golec M.M., Zachowania członków spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na rynku usług finansowych, "Pieniądze i Więź" 2003, nr 3.
• Gostomski E., Znaczenie mikrofinansów w wybranych krajach, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Herbet A., Pawłowski Sz., Zakrzewski P., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Komentarz Warszawa 2014.
• Jakubek M., Pojęcie czynności bankowych. Regulacja działalności banków a prawo handlowe, Lublin 2010.
• Jankowski J., Ustawa o spółdzielcach kasach oszczędnościowo-kredytowych w świetle międzynarodowych zasad i wartości spółdzielczych, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomicznie determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Jaworski W.L., Banki komercyjne-polska specyfika, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Jedliński A., Członkostwo w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, Warszawa 2002.
• Jedliński A., Gwarancje bezpieczeństwa depozytów w SKOK, "Pieniądze i Więź" 2002, nr 2.
• Jedliński A., Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa - zagadnienia konstrukcji prawnej, Sopot 2001.
• Jedliński A., Bierecki G., Spółdzielczy Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe - zarys systemowego ujęcia, Sopot 2002.
• Jedliński A., Udział Kasy Krajowej w postępowaniach dotyczących funkcjonowania systemu SKOK przed sądami powszechnymi, Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym, "Pieniądze i Więź" 2003, nr 3.
• Jurkowska-Zeidler A., Definicja parabanku, "Monitor Prawa Bankowego" 2013, nr 6.
• Jurkowska-Zeidler A., System gwarancji dla depozytów w świetle obecnej i nowej ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Opinia prawna, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Kubiński P., Zasady funkcjonowania i działalność Regionalnej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe im. Św. Brata Alberta w Szczytnie, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Pynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Lamenta L., Czynności bankowe wykonywane przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, "Pieniądze i Więź" 1998, nr 1.
• Lange O., Koła spółdzielczości w budowie socjalizmu, [w:] Pisma ekonomiczne i społeczne 1930-1960,Warszawa l96l.
• Leszczyńska C., Lisiecka Ł., Od banku pobożnego do banków państwowych i prywatnych. Panki w Polsce, ich rola ekonomiczna, społeczna i kulturowa, www.jazon.hist.uj.edu.pl, (11.02.2014).
• Łukaszewicz-Kamińska A., Działania SKOK jako podmiotu ekonomii społecznej, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Marcinkowska M., Społecznościowe parabanki - czyli o tym jak Internet eliminuje pośredników finansowych, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Mikołajczyk B., Mikrofinanse a instytucje bankowe i pozabankowe, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Nadolska A., Model nadzoru opartego na ocenie ryzyka na przykładzie doświadczeń Financial Services Authority w ramach struktury "Arrow", "Monitor Prawa Bankowego" 2011, nr 6.
• Ossowski J., Od banku pobożnego do kasy spółdzielczej: prawne i organizacyjne aspekty rozwoju samopomocowych instytucji finansowych w Polsce, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Ossowski J., Instytucje "mikrokredytowe" w dawnej Polsce, "Pieniądze i Więź" 2009, nr 3, [pierwodruk].
• Ossowski J., Instytucje "mikrokredytowe" w dawnej Polsce, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Ossowski J.,Jałmużna i kredyt, Sopot 2005.
• Orzeszko T., Banki spółdzielcze w Polsce. Ekonomiczne i finansowe warunki rozwoju, Poznań 1998.
• Pawelczyk M., Sokal P., Ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Komentarz Poznań 2012.
• Pawelczyk M., Sokal P., Status członka kas w świetle nowej ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, "Monitor Prawa Bankowego" 2013, nr 6.
• Pelc P., Nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi a nadzór nad innymi instytucjami finansowymi w Polsce, "Pieniądze i Więź" 2013, nr 4.
• Pietrzykowski K., Charakterystyka nowych regulacji prawnych dotyczących spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Rutkowska I., Znaczenie sektora spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w sytuacji globalnego kryzysu finansowego. Problem bezpieczeństwa depozytów, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Skoczek J., Usługi płatniczy świadczone przez kasy oszczędnościowo-kredytowe. Zagadnienia cywilno-prawne, Sopot 2013.
• Sokołowski R., Zarządzanie finansami spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej ze szczególnym uwzględnieniem SKOK im. Mikołaja Kopernika (cz-1-), "Pieniądze i Więź" 2003, nr 3.
• Smoleń P. (red.), Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, Warszawa 2014.
• Srokosz W., Członek SKOK jako konsument usług bankowych, "Monitor Prawniczy" 2008, Dodatek do nr 23.
• Srokosz W., Nadzór nad Spółdzielczymi Kasami Oszczędnościowo-Kredytowymi według ustawy o SKOK z 2009 r., "Monitor Prawa Bankowego" 2011, nr 6.
• Srokosz W., Prawne aspekty udzielania kredytów i pożyczek przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, "Monitor Prawa Bankowego" 2013, nr 4.
• Srokosz W., Zmiany w systemie SKOK - nowa ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z 2009 r., "Monitor Prawa Bankowego" 2010, nr 1.
• Szambelańczyk J., Ludzie i ryzyko w spółdzielczych instytucjach kredytowych, [w:] E. Ostrowska, J. Ossowski (red.), Rynki finansowe. Mikrofinanse, Sopot 2009.
• Wajda P., Charakter prawny wpisu na listę ostrzeżeń publicznych KNF, "Monitor Prawa Bankowego" 2013, nr 6.
• Wnuczek M., Specyfika działalności Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. Stefczyka w polskim systemie bankowym, Warszawa 2009.
• Żukowski M., Żukowska H., Fundusz stabilizacyjny Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowy, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Żyżyński J., Ekonomiczne konsekwencje uprowadzenia nowych regulacji dotyczących spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, [w.] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.
• Żyżyński J., Konsekwencje uprowadzenia nowych regulacji dotyczących spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych - wybrane afekty mikroekonomiczne i finansowe, [w:] J. Ossowski (red.), Prawne i ekonomiczne determinanty rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce, Sopot 2010.