Zagospodarowanie użytków rolnych na zabudowanych terenach mieszkaniowych aglomeracji poznańskiej

• Autorzy: Juan José Ruiz Lendínez , Barbara Maćkiewicz , Magdalena Szczepańska

Warianty tytułu

Development of Agricultural Land in Built-Up Housing Areas in the Agglomeration of Poznań

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł porusza kwestię sposobu zagospodarowania użytków rolnych pozostałych na zabudowanych terenach mieszkaniowych aglomeracji poznańskiej. Poprzez identyfikację zabudowanych działek budowlanych, na których zgodnie z zapisami ewidencji gruntów i budynków, nadal znajdują się fragmenty użytków rolnych oraz inwentaryzację faktycznego sposobu ich użytkowania wykazano, że grunty te w zdecydowanej większości nie są użytkowane rolniczo, a wykorzystywane przede wszystkim jako tzw. tereny zielone, tj. głównie trawniki i tereny rekreacyjne, którym towarzyszą obce gatunkowo nasadzenia. Potwierdzono tym samym powszechnie obserwowany zanik występowania tradycyjnego ogrodu wiejskiego. (abstrakt oryginalny)

EN

Since the beginning of the socio-economic transformation in Poland we have witnessed a steady reduction of agricultural land. It has taken place mainly as a result of the process of taking out farmland from agricultural production to be used for investment purposes. The dominant direction of this process is to create housing areas. It concerns, to great extent, rural areas which are adjacent to big cities. As a consequence, rural areas located in agglomerations are gradually losing their character both in terms of their economic functions, the structure of residents, and the landscape. This contributes to such phenomena as excessive and irrevocable loss of agricultural land including areas of high quality soils, the development of dispersed housing, the loss of rural landscape as well as problems with establishing accurate surface used for agricultural purposes. The aim of the paper is to identify how agricultural land which remains after completion of the housing construction process within the agglomeration of Poznań is developed. Our investigation concentrated on the geodetic district of Bytkowo located in Rokietnica commune which borders with the city of Poznań from the north west. The analyses were conducted basing on data obtained from Land and Buildings Records of the Poviat Centre of Geodetic and Cartographic Documentation (the real-estate cadastre) in Poznań, Spatial Information System data and information and data collected as a result of direct inventories of the plots. Conducted research revealed that the predominant majority (85%) of agricultural areas which constitute part of built-up housing lots are used mainly as lawns and recreational terrains. Compiled inventory of the plots demonstrated that only on a few of them the farmland was, at least partially, used for vegetable cultivation. This means that in great majority this type of land is used in a way which is incompatible with the cadastral information - where these areas still function as farmland. The research confirmed almost complete disappearance of traditional elements of rural gardens such as orchards, herbal gardens or already mentioned vegetable gardens and, what follows, a loss of indigenous plants especially deciduous, flowering, and productive trees and bushes. These contemporary trends in shaping backyard space located in rural areas experiencing high urbanisation pressure are worrying. The gradual disappearance of tradition and symbolism of rural garden - its plant specificity, composition and function and, as a consequence, its rural landscape identity is evident. Particular worries are related to the lack of awareness of tradition or, even worse, a conscious attempt to break with this rural tradition as it is perceived negatively in the sense that it is identified with backwardness of the countryside. The tendency to copy urban standards is further reinforced by the wide availability of plants especially of foreign origin, building and construction materials as well as lack of time for cultivation practices. Varied and all-year-round supply of fruit, vegetables and herbs and their processed products contributes significantly to the vanishing of time-consuming backyard vegetable gardens and orchards. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Grunty rolne; Krajobraz wiejski; Zagospodarowanie przestrzenne

EN

Arable land; Rural landscape; Spatial development

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 28 Gospodarowanie wiejską przestrzenią w skali lokalnej
• Strony: 151--164

Twórcy

autor

Juan José Ruiz Lendínez

• Universidad de Jaén, España

autor

Barbara Maćkiewicz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Magdalena Szczepańska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bański J., 2005, Przestrzenny wymiar współczesnych procesów na wsi, "Studia Obszarów Wiejskich", 9, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Baranowski B., 1964, Zarys historii ogrodnictwa wiejskiego w Polsce, PWRiL, Warszawa.
• Bogdanowski J., 1976, Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, Wrocław- Warszawa-Kraków-Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Borcz Z., 2005, Zmiany w krajobrazie wsi na przełomie XX i XXI wieku, "Architektura Krajobrazu. Studia i Prezentacje", 1-2: 4-9.
• Cała A., Orzechowska I., 2007, Rola ogrodu przydomowego w kształtowaniu wizerunku wsi, [w:] Gawryszewska B.J., Herman K. (red.), Ogród za oknem. Współczesny ogród przydomowy w teorii architektury krajobrazu, Wydawnictwo Ideagrafia, Warszawa: 42-45.
• Chojnacka M., Wilkaniec A., 2011, Tradycyjny ogród wiejski - historia i współczesne inspiracje, [w:] Drozdek M.E. (red.), Zieleń miast i wsi współczesna i zabytkowa. Rośliny do zadań specjalnych, Oficyna Wydawnicza Państwowej Szkoły Zawodowej w Sulechowie, Sulechów-Kalsk: 193-206.
• Chowaniec M., 1964, Siedlisko i zagroda w planowaniu wsi, Arkady, Warszawa.
• Czechowicz M., Kozłowska E., 2004, Zmiany w zagospodarowaniu przestrzeni przydomowych na terenach wiejskich na przykładzie wsi dolnośląskich, [w:] Krajobraz i ogród wiejski, t. 2: Tradycje a współczesny krajobraz polskiej wsi: 63-72.
• Kacprzak E., Maćkiewicz B., 2011, Wyłączenia użytków rolnych z produkcji rolniczej w powiecie poznańskim w latach 2000-2009, [w:] Kacprzak E., Maćkiewicz B. (red.), Gospodarka rolna w aglomeracji poznańskiej, Biblioteka Aglomeracji Poznańskiej 16, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań: 61-70.
• Kacprzak E., Maćkiewicz B., 2013, Farmland conversion and changes in the land-use pattern in the Poznań agglomeration in the years 2000-2009, [w:] Kołodziejczak A. (red.), "Questiones Geographicae", 32 (4): 91-102.
• Kacprzak E., Staszewska S., 2009, Zmiany struktury funkcjonalno-przestrzennej jednostek osadniczych strefy podmiejskiej dużych ośrodków miejskich (na przykładzie strefy podmiejskiej miasta Poznania), [w:] Marszał T. (red.), Struktura funkcjonalna małych miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 51-68.
• Kacprzak E., Staszewska S., 2011, Wpływ suburbanizacji na wiejskie struktury osadnicze, "Studia Miejskie", 3: 99-112.
• Kajdanek K., 2012, Suburbanizacja po polsku, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
• Lisowski A., Grochowski M., 2007, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, Opracowanie przygotowane na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Maćkiewicz B., 2007, Rynek nieruchomości niezabudowanych w Poznaniu i powiecie poznańskim w latach 1995-2000, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Maćkiewicz B., 2011, Obrót gruntami niezabudowanymi w aglomeracji poznańskiej w latach 1999-2009, [w:] Kacprzak E., Maćkiewicz B. (red.), Gospodarka rolna w aglomeracji poznańskiej, Biblioteka Aglomeracji Poznańskiej, 16, Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań: 71-70-89.
• Maćkiewicz B., 2016, Gospodarka gruntami, [w:] Kaczmarek T., Mikuła Ł. (red.), Koncepcja kierunków rozwoju przestrzennego Metropolii Poznań, Centrum Badań Metropolitalnych UAM, Poznań: 171-179.
• Maćkiewicz B., Motek P., 2014, Wyłączenia gruntów rolnych z produkcji rolnej a dochody gmin z podatku od nieruchomości, "Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna", 28, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 69-77.
• Maćkiewicz B., Kacprzak E., 2015, Policies of farmland use in the agglomeration of Poznań, "Studia Regionalia", 41-42: 115-128.
• Majdecka-Strzeżek A., 2009, Kształtowanie i ochrona krajobrazu miejscowości z uwzględnieniem specyfiki regionalnej dla potrzeb turystyki, "Nauka, Przyroda, Technologie", 3 (1): 21-22.
• Majdecki L., 2009, Historia ogrodów, t. I i II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Mitkowska A., 2009, Ogród przydomowy jako odzwierciedlenie tradycji miejsca, [w:] Gawryszewska B.J., Rothimel B. (red.), Ogród za oknem. W poszukiwaniu formy, Wydawnictwo Sztuka Ogrodu Sztuka Krajobrazu, Warszawa: 67-78.
• Marks E., Połucha I., Elkhatib A.O., 2012, Współczesne trendy zagospodarowania przestrzeni przydomowej obszarów wiejskich na wybranych przykładach, "Acta Sci. Pol. Administratio Locorum", 11 (3): 185-199.
• Niedźwiecka-Filipiak I., 2005, Przemiany wizerunku wsi opolskiej pod wpływem odnowy wsi, "Architektura Krajobrazu. Studia i Prezentacje", 1-2: 18-26.
• Pietrzak M., Angiel M., 2009, Tradycyjny ogród wiejski w krajobrazie Pogórzy Karpackich, [w:] Gawryszewska B.J., Rothimel B. (red.), Ogród za oknem. W poszukiwaniu formy, Wydawnictwo Sztuka Ogrodu Sztuka Krajobrazu, Warszawa: 67-78.
• Plessner H., 1987, Wiejski ogród przydomowy, Zakład Wydawniczy, CRS, Warszawa.
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2015, poz. 1422).
• Śleszyński P., 2016, Konferencja "Społeczne, gospodarcze i przestrzenne wyzwania dla polityki rozwoju Warszawy i jej obszaru metropolitalnego", "Przegląd Geograficzny. Kronika", 88 (2): 287-290.
• Topolski J., 1964, Ogrodnictwo, [w:] Buszta J. (red.), Kultura ludowa Wielkopolski, t. III, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań: 267-298.
• Uruszczak M., 2012, Przemiany przydomowych ogrodów wiejskich w Małopolsce na przykładzie Jury Krakowsko-Częstochowskiej, [w:] Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi, PAN, Kraków.
• Uruszczak M., Myga-Piątek U., Pijanowski J., Przegon W., Nita J., Szczepańska M., Kwoczyńska B., Dzudzińska A., Koziara Z., 2015, Planowanie krajobrazu a rozwój regionalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Kraków.
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001, nr 62, poz. 627, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. 2015, poz. 909, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 roku o podatku rolnym (Dz.U. 2016, poz. 617, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. 2016, poz. 716, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo Budowlane (Dz.U. 2016, nr 0, poz. 290, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2016, nr 0, poz. 778, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. 2016, nr 0, poz. 2134, z późn. zm.).
• Wójcik M., 2008, Przemiany społeczno-gospodarcze wsi aglomeracji łódzkiej w okresie transformacji ustrojowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Zaraś-Januszkiewicz E.M., Szymczak-Piątek M., Wieczorek J., 2004, Symbolika roślin i związana z nimi obrzędowość w tradycji ludowej, [w:] Janecki J., Borkowski Z. (red.), Krajobraz i ogród wiejski, t. 3: Przyrodniczy i kulturowy krajobraz wiejski, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Identyfikatory

DOI

11089/22651