Ustanowienie stosunków dyplomatycznych przez Polskę w latach 1918-1939

• Autorzy: Wojciech Biliński

Warianty tytułu

Establishing Poland's Diplomatic Relations in 1918-1939

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest uporządkowanie przedmiotowej wiedzy i metod pozwalających na ustalenie mechanizmów ustanawiania stosunków dyplomatycznych Polski w okresie międzywojennym. Podstawą rozważań autora jest kwestia uznania de facto i de iure niepodległości i suwerenności państwa polskiego. Podczas I wojny światowej dwa polskie ośrodki polityczne aspirowały do reprezentowania interesów narodu wobec państw walczących. Krakowski Naczelny Komitet Narodowy, a następnie warszawska Rada Regencyjna Królestwa Polskiego zorganizowały pod kontrolą Austro-Węgier i Niemiec placówki prasowe w państwach centralnych i neutralnych. Paryski Komitet Narodowy Polski utworzył nieoficjalne przedstawicielstwa w ważniejszych państwach ententy i krajach niezaangażowanych. Po 11 listopada Józef Piłsudski, Roman Dmowski i Ignacy Paderewski doprowadzili do uznania Polski i ustanowienia stosunków dyplomatycznych. (fragment tekstu)

EN

The article is an attempt to outline the process of establishing Poland's diplomatic relations in the years 1918-1939 and defining the formal and legal solutions adopted at the time. Taking the recognition of the state after the end of World War I as the starting point, the author presents the source documents confirming that Poland's international recognition did not automatically imply the establishment of diplomatic relations. Discussed will be the notion as well as practice of setting up diplomatic relations, both as a historical process and as a final effect, with research based on domestic as well as foreign sources. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia polityczna; Dyplomacja; Międzynarodowe stosunki polityczne

EN

Political history; Diplomacy; International political relations

• Czasopismo: Sprawy Międzynarodowe
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 2
• Strony: 112--130

Twórcy

autor

Wojciech Biliński

• Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Bibliografia

• J. Sutor, Prawo dyplomatyczne i konsularne, LexisNexis, 2010, s. 99.
• J. Sibora, Dyplomacja polska w I wojnie światowej, PISM, 2013.
• Prirućka o navàzàni diplomatickych styku a diplomatickém zastoupeni Ćeskoslo-venska v ciziné a cizich zemi v Ceskoslovensku 1918-1985, Federalni ministerstvo zahranićnich veci, Archivné dokumentaćni odbor, Praha 1987, s. III-VIII.
• Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej (dalej DUMSZRP), 1 marca 1920 r., nr 1, s. 36.
• S. Sklenâfovâ, Diplomatiche vztahy Ceskoslovenska a Nizozemska v letech 1918-1948 a jejich pfedstavitelé, VEDUTA, 2010, s. 20.
• S.E. Nahlik, Narodziny nowożytnej dyplomacji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971.
• J. Grzymała Grabowiecki, Polityka zagraniczna Polski w roku 1924.
• F. Hoesick, Warszawa 1925 (i tomy za kolejne lata).
• K. Romer, Zagraniczny Korpus Dyplomatyczny w Polsce, w: Dziesięciolecie Polski odrodzonej. Księga pamiątkowa 1918-1928, IKC, Kraków-Warszawa 1928, s. 249-254.
• E.J. Pałyga, Warszawski Korpus Dyplomatyczny w okresie międzywojennym, w: M. Drozdowski (red.), Warszawa II Rzeczypospolitej 1918-1939, z. 5, PWN, 1973, s. 287-297.
• P. Łossowski (red.), Historia dyplomacji polskiej 1918-1939, t. 4, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 628-644.
• J. Łaptos, Dyplomaci II RP w świetle raportów Quai d'Orsay, Instytut Wydawniczy PAX, 1993, s. 280-289.
• K. Szczepanik, A. Herman-Łukasik, B. Janicka (red.), Stosunki dyplomatyczne Polski: informator, t. 1: Europa 1918-1926, Askon, 2007, s. 11.
• "Monitor Polski" z 19 listopada 1918 r, s. 1.
• G. Labuda, W. Michowicz (red.), Historia dyplomacji polskiej X-XX w. (dalej HDP), Wydawnictwo Sejmowe, 2002.
• Receptus depeszy (jęz. ang.), The National Archives, Foreign Office (dalej TNA, FO), 371-3277 [b.n.].
• Receptus depeszy (jęz. franc), Archive Ministère des Affaires Etrangères (dalej AMAE), Pologne 67, k. 37.
• J. Makowski, Zobowiązania międzynarodowe Polski 1919-1929, Nakład W. Łazarskiego, 1929, s. 301,302.
• J. Makowski, Umowy międzynarodowe Polski 1919-1934, Drukarnia W. Łazarskiego, 1935, s. 324.
• Kalendarz niepodległości. Kronika encyklopedyczna dwudziestopięciolecia (1914-1939), Zakłady Wydawnicze M. Arct, Warszawa 1939.
• J. Jurkiewicz (oprac.), Chronologia stosunków międzynarodowych Polski 1918-1939, PISM.
• H. Batowski, Między dwiema wojnami 1919-1939, Wydawnictwo Literackie, 2003; Historia dyplomacji polskiej X-XX w. 4.
• J. Pajewski, Budowa Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1926, Wydawnictwo Poznańskie, 2007.
• P. Łossowski, Dyplomacja Drugiej Rzeczypospolitej: z dziejów polskiej służby zagranicznej, Wydawnictwo Sejmowe, 1992.
• K. Szczepanik, Organizacja polskiej służby zagranicznej 1918-2010, Wydawnictwo Naukowe Askon, 2012 (w nich bibliografia).
• Chronologia stosunków międzynarodowych Polski 1918-1921, zestawił J. Jurkiewicz, Warszawa 1955.
• Telegram sekretarza stanu USA R. Lansinga do premiera U. Paderewskiego, Papers relating to the foreign relations of the United States 1919, t. 2, Department of State, 1934, s. 741.
• B. Winid, W cieniu Kapitolu. Dyplomacja polska wobec Stanów Zjednoczonych Ameryki 1919-1939, Wydawnictwo PoMost, 1991, s. 25.
• J. Blociszewski, La restauration de la Pologne et la diplomatie européenne, Paris 1927, s. 226.
• E. Pałasz-Rutkowska, A.T. Romer, Historia stosunków polsko-japońskich 1904-1945, Trio, 2009, s. 79-80.
• D. Górecki, Powstawanie władz naczelnych w odradzającej się Polsce (1914-1919), Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica 13, 1983.
• J. Kolasa, Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. w świetle prawa międzynarodowego, "Przegląd Sejmowy" 2008, nr 5, s. 9-39.
• S. Hubert, Przywrócenie władzy państwowej (ius postliminii). Rozwój doktryny w teorji i praktyce prawa narodów do początków wieku XIX, Zakład Prawa Politycznego i Prawa Narodów UJK, 1936.
• M. Nowak-Kiełbikowa, Polska-Wielka Brytania w latach 1918-1923. Kształtowanie się stosunków politycznych, PWN, 1975, s. 101.
• "Monitor Polski" z 17 lipca 1919 r., s. 2.
• "Monitor Polski" z 11 lipca 1919 r., s. 5.
• A. Dubicki, Dzieje polskiej placówki dyplomatycznej w Bukareszcie (1919-1940), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014, s. 26.
• E. Znamierowska-Rakk (red.), Międzymorze: nadzieje i ograniczenia w polityce II Rzeczypospolitej, Bibliotheca Europae Orientalis nr 46, Studium Europy Wschodniej UW, 2016, s. 308.
• S. Dębski (red.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1919, czerwiec-grudzieri, PISM, 2017 [w przygotowaniu].
• L. Grosfeld, Misja hrabiego Kesslera w Warszawie (20 listopada -15 grudnia 1918 r), "Dzieje Najnowsze" 1970, z. 1, s. 17-30.
• P. Hauser, Niemcy wobec sprawy polskiej: październik 1918 - czerwiec 1919, Wyd. Nauk. U AM, 1984.
• S. Dębski (red.), P. Długołęcki (współpr.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1918, PISM, 2008, dok. nr 43, s. 71-73.
• J. Grzymała Grabowiecki, Tablica synchronistyczna rozwoju Polski współczesnej 1918-1933, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1933.
• J. Jurkiewicz, Stosunki polsko-węgierskie w 1919 r. Materiały archiwalne, "Zeszyty Historyczne PISM" 1957, nr 5, s. 35, 46-50.
• E.L. Varga (oprac.), Dwa bratanki. Dokumenty i materiały do stosunków polsko-węgierskich 1918-1920, NDAP, 2016, dok. nr 130, s. 168.
• J. Cisek (oprac.), Sąsiedzi wobec wojny 1920 roku. Wybór dokumentów, Polska Fundacja Kulturalna, 1990, dok. nr 5, s. 293.
• "Przegląd Prasy, biuletyn tygodniowy Wydziału Prasowego Ministerstwa Spraw Zagranicznych", t. 12, z. 9, 13 czerwca 1939 r., s. 387.
• M. Lacko, Slovenskâ Republika 1939-1945, Perfekt, 2008, s. 49.
• E. Orlof, Dyplomacja polska wobec sprawy słowackiej w latach 1938-1939, Wydawnictwo Literackie, 1980, s. 135.
• J. Bestry, Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej w Czechosłowacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2005, s. 100-101.
• E. Orlof, Relacje pomiędzy państwem polskim a państwem słowackim w okresie od 15 marca do 1 września 1939 r, w: J. Głowińska (red.), Stosunki polsko-słowackie w Ipołowie XX wieku (materiały pokonferencyjne), Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu we Wrocławiu, 2006, s. 49.
• P. Łossowski, Stosunki polsko-litewskie 1921-1939, Instytut Historii PAN, 1997.
• J. Widackis, V.P. Plećkaitis (red.), Lietuvos ir Lenkijos santykiai 1917-1994: dokumentu rinkinys, Valstybès Żinios, 1998.
• J. Akromas i in., Historia przedstawicielstwa dyplomatycznego Litwy w Polsce, Wydawnictwo DiG, 2009.
• "Polityka Narodów" 1938, t. 11, z. 4, s. 393-402.
• M. Kruszyński, Ambasada RP w Moskwie 1921-1939, IPN, 2010, s. 20.
• W. Skóra, Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006, s. 69.
• XYZ, Rozwój stosunkówpolsko-chińskich (1917-1936), "Polityka Narodów" 1937, t. 10, z. 3, s. 146.
• M. Nowak-Kiełbikowa, Japonia i Chiny w dyplomacji II Rzeczypospolitej (Próba zarysu), "Dzieje Najnowsze" 1981, nr 1-2, s. 243.
• K. Smolana (oprac.), Słownik biograficzny polskiej służby zagranicznej 1918-1945, Archiwum MSZ, 2009, t. 2, s. 70.
• Liste du Corps Diplomatique à Varsovie, Nr 31, Mai 1934, s. 7.
• H. Bartoszewicz, Misja Romana Knolla w Ankarze 1924-1925, "Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej" 2001, t. 36, s. 110-115.
• S. Hubert, Odbudowa państwa polskiego jako problemat prawa narodów, Drukarnia K. Kopytowski i ska, Warszawa 1934, s. 13-14.
• D. Chmielowska, Polsko-tureckie stosunki dyplomatyczne w okresie międzywojennym, Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2006, s. 204.
• J. Grzymała Grabowiecki, Polska w stosunkach międzynarodowych, w: M. Dąbrowski (red.), Dziesięciolecie Polski odrodzonej, wyd. "Ilustrowany Kurier Codzienny", 1928, s. 235-244.
• J.S. Ciechanowski (red.), P. Długołęcki (współpr.), Polskie dokumenty dyplomatyczne 1937, PISM 2012, nr 124, s. 338.
• J. Wiśniewski, Stosunki polsko-albańskie, "Przegląd Albański" 1996, nr 1, s. 20.
• W. Gunther, Pióropusz i szpada. Wspomnienia ze służby zagranicznej, Księgarnia Polska, Paryż 1963, s. 149-150.
• P. Ceranka, M. Pernal (red.), Exposé ministrów spraw zagranicznych 1919-1939, Biuro Archiwum i Zarządzania Informacją MSZ, 2011, s. 76.
• J. Grzymała Grabowiecki, Polityka zagraniczna Polski w roku 1926, Warszawa 1926, s. 193-194.
• A Guide to the United States and Polands Relation sińce 1776, https://history.state.gov/countries/poland.
• "Monitor Polski" z 20 kwietnia 1919 r., s. 5.
• "Annuaire diplomatique et consulaire de la République française pour 1947", Nouvelle série, t. 2, Imprimerie nationale, Paris 1947, s. 667.
• H. Gibson, Polska 1919 oczami amerykańskiego dyplomaty, "Glaukopis" 2009, nr 17-18, s. 12.
• "Monitor Polski" z 5 maja 1919r.,s.3,4.