Rachunkowość zarządcza jako proces wspierający przedsiębiorczość na wczesnych etapach funkcjonowania mikro i małych przedsiębiorstw

• Autorzy: Iwa Kuchciak , Małgorzata Jabłońska

Warianty tytułu

Management Accounting as a Process Supporting Entrepreneurship in Early-Stage Micro and Small Companies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie roli rachunkowości zarządczej w przedsiębiorstwach na wczesnym etapie rozwoju oraz zidentyfikowanie jak systemy rachunkowości zarządczej są zaprojektowane i wykorzystywane w tych jednostkach. Wnioski zostały opracowane na podstawie przeprowadzonego jakościowego studium przypadku piętnastu firm na wczesnym etapie rozwoju. Badanie pokazało, że podmioty gospodarcze sklasyfikowane jako przedsiębiorcze wskazywały na szersze spektrum wykorzystywanych narzędzi rachunkowości zarządczej niż firmy potencjalnie przedsiębiorcze. Największą popularnością cieszyły się w badanych przedsiębiorstwach narzędzia sklasyfikowane jako służące ocenie działalności oraz podejmowaniu decyzji i jednocześnie były one też wysoko ocenione przez wszystkich właścicieli. Zgodnie z wynikami badania narzędzia te okazały się być bardziej popularne niż te z obszaru budżetowania (z wyjątkiem budżetowania tradycyjnego). Przedsiębiorcy zdecydowanie częściej wykorzystywali tradycyjne metody budżetowania i bardzo sporadycznie wskazywali na przydatność bardziej zaawansowanych form budżetowania jak np. budżetowanie elastyczne. Zdecydowanie najmniejszą popularnością cieszyły się narzędzia należące do kategorii analiz strategicznych. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this paper is to present the role of management accounting in companies at an early stage of development and to identify how management accounting systems are designed and used in organizations. The conclusions are based on qualitative case studies of fifteen companies at an early stage of development. The study showed that business entities classified as enterprising used a wider spectrum of management accounting tools than potential enterprisers. The most popular tools in the surveyed enterprises were evaluation and decision-making tools, and they were also highly rated by all owners. According to the research findings, these tools have proven to be more popular than those in the budgeting area. Entrepreneurs are more likely to use traditional budgeting methods, and only occasionally pointed to the usefulness of more advanced forms of budgeting, such as flexible budgeting. Tools belonging to the category of strategic analyses were by far the most popular. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość zarządcza; Przedsiębiorczość; Małe i średnie przedsiębiorstwa

EN

Management accounting; Entrepreneurship; Small business

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2017
• Tom: 95
• Numer: nr 151
• Strony: 59--80

Twórcy

autor

Iwa Kuchciak

• Uniwersytet Łódzki

autor

Małgorzata Jabłońska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Abdel-Kader A., Luther R. (2006), Management accounting practices in the British drink and food industry, "British Food Journal", 108 (5), s. 336-57.
• Abernethy M.A., Brownell P. (1999), The role of budgets in organizations facing strategic change: An exploratory study, "Accounting, Organizations and Society", 24, s. 189-204.
• Affes H., Rhouma H.B. (2014), Practices Of Management Accounting And Entrepreneurial Orientation, "International Journal of Core Engineering & Management (IJCEM) " 1 (8), s. 18.
• Ahrens T., Chapman C.S. (2004), Accounting for flexibility and efficiency: A field study of management control systems in a restaurant chain, "Contemporary Accounting Research", 21, s. 271-301.
• Anderson B.S., Kreiser P.M., Kuratko D.F., Hornsby J.S., Eshima Y. (2015), Reconceptualizing Entrepreneurial Orientation, "Strategic Management Journal", 36 (10), s. 50.
• Andrzejczyk D. (2010), Przedsiębiorczość małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce - ujęcie regionalne, "Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy", 3, s. 137-152. Anthony R.N. (1965), Planning and Control Systems: Framework for Analysis, Division of Research, Harvard Business School, Boston.
• Barkstedt H., Ronnesjö P. (2002), Ekonomistyrning och Entreprenörskap - en studie av ekonomistyrning I företag med olika grad av entreprenöriellt förhållningssätt, https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/ 1850/1/02-03-57D.pdf (dostęp: 12.01.2017).
• Bjerke B. (2007), Understanding entrepreneurship, Edward Elgar, Cheltenham.
• Bratnicka K., Dyduch W. (2014), Organizational creativity and firm performance: How do environmental moderators matter? Paper presented on EURAM 2014 Conference, Valencia, Spain.
• Bratnicka K., Kwiotkowska A. (2013), Corporate entrepreneurship and firm innovativeness in Polish SMEs, Paper presented on AIE 2013 Conference, Oxford, United Kingdom.
• Bruggeman W., Van der Stede W. (1993), Fitting management control systems to competitive advantage, "Britis Journal of Management", 4, s. 205-218 Carrier C (1996), Intrapreneurship in small businesses: An exploratory study, "Entrepreneurship Theory and Practice", 21, s. 5-20.
• Churchill N.C., Lewis V.L. (1983), The five stages of small business growth, "Harvard Business Review", 61, s. 30-50. Cornwall J R. Perlman B. (1990), Organizational Entrepreneurship, Irwin, Homewood, IL.
• Covin J.G., Miles M.P. (1999). Corporate entrepreneurship and the pursuit of competitive advantage, "Entrepreneurship Theory & Practice", 23 (3), s. 47-63. Davila A., Foster G. (2005), Management Accounting Systems Adoption Decisions: Evidence and Performance Implications from Early Stage/Startup Companies, "The Accounting Review", 80 (4), s. 1039-1068.
• Davila A., Foster G., Oyon D. (2009), Accounting and Control, Entrepreneurship and Innovation, Venturing into New Research Opportunities, "European Accounting Review", 18 (2), s. 281-311.
• Dergård J., Boberg K., Nowak M., Olsson A. (2005), Management Accounting and Entrepreneurship. The relationship between management accounting and Entrepreneurship, https://gupea.ub.gu.se/bit-stream/2077/1455/1/05-06-97. pdf (dostęp: 10.01.2017).
• Dergård J. (2004), Framgångsrika entreprenörers användning av redovisningsinformation, https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/16989.1.pdf (dostęp: 10.01.2017).
• Dess G.C., Lumpkin G.T., McGee J.E. (1999), Linking corporate entrepreneuship to strategy, structure, and process: suggested research directions, "Entrepreneurship Theory and Practice", 23 (3), s. 85-102.
• DiCicco-Bloom B., Crabtree B.F. (2006), The qualitative research interview, "Medical Education", 40 (4), s. 316.
• Dyduch W. (2006), Badanie poziomu przedsiębiorczości organizacyjnej w polskich firmach, [w:] M. Romanowska, P. Wachowiak (red.), Koncepcje i narzędzia zarządzania strategicznego, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa, s. 93-106.
• Dyduch W. (2008), Pomiar przedsiębiorczości organizacyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Dyduch W. (2013), Twórcza strategia organizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Flamholtz, E., Randle Y. (2000), Growing Pains, Jossey-Bass, San Francisco, CA. Gabryś B. (2016), Strategiczna istota rozwoju przedsiębiorczych organizacji, s. 378-385, https://www.re-searchgate.net/.
• Glautier M.W.E., Underdown B. (1991), Accounting Theory and Practice, Pitman Publishing, London.
• Goold M., Quinn J.J. (1990), The paradox of strategic controls, "Strategic Management Journal", 11 (1) s. 43-57.
• Govindarajan V., Gupta A.K. (1985), Linking Control Systems to Business Unit Strategy: Impact on Performance, "Accounting, Organizations and Society", 10 (1), , s. 51-66. Govindarajan G. (1988), A Contingency Approach to Strategy Implementation at the Business-Unit Level: Integrating Administrative Mechanisms with Strategy, "The Academy of Management Journal", 31 (4), s. 828-853.
• Gudkova S. (2012), Wywiad w badaniach jakościowych, [w:] D. Jemileniak (red.), Badania jakościowe. Metody i narzędzia, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Haldma, T., Lääts K. (2002), Contingencies influencing the management accounting practices of Estonian manufacturing companies, "Management Accounting Research", 13, s. 379-400.
• Hall A., Melin, L., Nordqvist M. (2001), Entrepreneurship as radical change in the family business: Exploring the role of cultural patterns, "Family Business Review", 14(3), s. 193-208.
• Hitt M.A., Ireland R.D., Sirmon G., Trahms Ch.A. (2011), Strategic Entrepreneurship: Creating Value for Individuals, Organizations and Society, "Academy of Management Perspectives", May, s. 57-75.
• Hjorth D., Johannisson B (1997) The Ugly Duckling of Organizing - On Entrepreneurialism and Managerialism, Paper presented at ICSB 42nd World Conference, San Francisco, CA, USA, 21-24 June.
• Hughes M., Morgan R.E. (2007), Deconstructing the relationship between entrepreneurial orientation and business performance at the embryonic stage of firm growth, "Industrial Marketing Management", 36 (5), s. 651-661.
• Jelinek M., Litterer JA. (1995), Toward entrepreneurial organizations: Meeting ambiguity with engagement, "Entrepreneurship Theory and Practice", 19 (3), s. 137-168.
• Jensen MC., Meckling W.H. (1976), Theory of the firm: managerial behavior, agency costs and ownership structure, "Journal of Financial Economics", 3 (4), s. 305-360.
• Kallunki J., Silvola H. (2008), The effect of organizational life cycle stage on the use of activity-based costing, "Management Accounting Research", 19, s. 62-79.
• Kanter, R (1985), Supporting innovation and venture development in established companies, "Journal of Business Venturing", 1, s. 47-60.
• Karpacz J. (2016), Implikacje konceptualizacji dla modelowania konstruktu i wskaźników orientacji przedsiębiorczej: ustalenia literaturowe, "Management Forum", 4 (4), s. 9-16.
• Kaszuba-Perz A. (2014), Wybrane uwarunkowania kształtujące skłonność przedsiębiorstw do stosowania narzędzi rachunkowości zarządczej w kolejnych etapach ich rozwoju, "Modern Management Review", 21 (2/2014), s. 56-57.
• Kaszuba-Perz A. (2011), Wzrost małych i średnich przedsiębiorstw w kontekście stosowanych narzędzi rachunkowości zarządczej i controllingu, "Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy", 20, s. 370.
• Khandwalla P.N. (1972), The Effect of Different Types of Competition on the Use of Management Controls, "Journal of Accounting Research", s. 275-285.
• Konecki K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Konecki K.T., Ślęzak I. (2012), Socjologia jakościowa - innowacyjne metody w badaniach jakościowych, "Przegląd Socjologii Jakościowej", 8 (1), s. 6-10.
• Langfield-Smith, K. (1997). Management Control Systems and Strategy: A Critical Review, "Accounting, Organizations and Society", 22 (2), s. 207-232.
• Lumpkin G.T., Dess G. (1996), Clarifying the Entrepreneurial Orientation Construct and Linking It to Performance, "Academy of Management Review", 21 (1), s. 135-172.
• Lövstål E.A. (2001), A Quest for Accounting and Control within Entrepreneurial Organisations - the Roxtec Odyssey, School of Management and Economics, Lund University.
• Lövstål E.A. (2008), Management Control Systems in Entrepreneurial Organisations - A Balancing Challenge, JIBS Dissertation Series No. 045, Jönköping.
• Mason; Kuratko D.F., Montagno R.V., Hornsby J.S., (1990), Developing an intrapreneurial assessment instrument for an effective corporate entrepreneurial environment, "Strategic Management Journal", 11, s. 49-58.
• McKinley J. W., Ellis R.J. (2014), Entrepreneurs need accounting too: the case for including financial and managerial accounting in an entrepreneurship curriculum. Accounting Instructors' Report, Winter 2014, "A Journal for Accounting Educators", s. 5.
• Mattila P., Åhlqvist M. (2001), Performance Measurement in Entrepreneurial Organisations - An Empirical Study of Swedish Manufacturing Firms, https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/2477/1/mattila_2001 _12_inlaga.pdf (dostęp: 13.01.2017).
• Miller D., Friesen P.H. (1982), Innovation in Conservative and Entrepreneurial Firms: Two Models of Strategic Momentum, "Strategic Management Journal", 3, s. 1-25.
• Miller D., Friesen P. (1983), Strategy-making and Environment: The Third Link, "Strategic Management Journal", 4, s. 221-235.
• Miller D., Friesen P. (1984), Organisations: A Quantum View, Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ.
• Morris M.H., Allen J., Schindehutte M., Avila R. (2006), Balanced management control systems as a mechanism for achieving corporate entrepreneurship, "Journal of Managerial Issue", 18 (4), s. 468-493.
• Moores K., Yuen S. (2001), Management accounting systems and organizational configuration: A life-cycle perspective, "Accounting, Organizations and Society", 26 (4-5), s. 351-389.
• Morris M.H. (1998), Entrepreneurial Intensity: Sustainable Advantages for Individuals, Organizations and Societies, Quorum Books, Westport, CT.
• Morris M.H., Kuratko D.F. (2002), Corporate Entrepreneurship: Entrepreneurial Development within Organizations, Thomson South-Western, Mason, OH.
• Mouritsen, J. (1996). Five aspects of accounting departments' work, "Management Accounting Research", 7, s. 283-303.
• Nandan R. (2010), Management accounting needs of SMEs and the role of professional accountants: A renewed research agenda, "Journal of Applied Management Accounting Research", 8 (1), s. 67-75.
• Nogalski B., Karpacz J. (2011), Komponenty orientacji przedsiębiorczej - studium przypadku, "Współczesne Zarządzanie", 3, s. 43-51.
• Nogalski B., Karpacz J. (2012), Studium przypadku w badaniu orientacji przedsiębiorczej organizacji, "Prace Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości w Wałbrzychu", 17 (1), s. 205-220.
• Otley D. (1995), Management control, organisational design and accounting information systems, [w:] D. Ashton, T. Hopper, R. Scapens, (eds.), Issues in Management Accounting, Prentice Hall, London, s. 45-63.
• Ouchi W.G. (1979), A conceptual framework for the design of organizational control mechanics, "Management Science", 25 (9), s. 833-848.
• Porter M. E. (1998), Competitive Strategy. Techniques for analyzing industries and competitors with a new introduction, The Free Press, New York, s. 39.
• Rae D. (2001), Easy Jet: a case of entrepreneurial management? "Strategic Change", 10, s. 325-336.
• Raport o stanie sektora MSP w Polsce w latach 2012-2013 (2014), PARP, Warszawa, s. 24-25.
• Schendel D., Hitt M.A. (2007), Comments from the editors. Introduction, "Strategic Entrepreneurship Journal", 1 (1-2), s. 1-6.
• Silverman D. (2008), Prowadzenie badań jakościowych, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Simons R. (1987) Accounting control systems and business strategy: an empirical analysis, "Accounting, Organizations and Society", 12 (4), s. 357-375.
• Simons R. (2000), Performance Measurement and Controls Systems for Implementing Strategy, Prentice-Hall, Inc., Upper Saddle River, NJ.
• Sobańska I. (2010), Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Sullivan G.M., Artino A.R. (2013), Analyzing and Interpreting Data from Likert-Type Scales, "The Journal of Graduate Medical Education", 5, s. 541-542.
• Świderska G.K. (2008), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa.
• Tarka P. (2015), Własności 5- i 7-stopniowej skali Likerta w kontekście normalizacji zmiennych metodą Kaufmana i Rousseeuwa, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", 385, s. 288.
• Wójcik-Karpacz A. (2016), Dobór miar do pomiaru orientacji przedsiębiorczej: dylematy i propozycje rozwiązań, Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", 444, s. 594-608.
• Yiu D., Hoskisson R.E., Bruton G., Lu Y. (2014), Dueling institutional logics and the effect on strategic entrepreneurship in Chinese business groups, [w:] "Strategic Entrepreneurship Journal", 8 (3), s. 195-213.
• Young, S.D. (1987), Financial Reporting and the Austrian Theory of Entrepreneurship, ABACUS, 23 (1).
• Zahra S.A, Covin J.G. (1995) Contextual influences on the corporate entrepreneurship-performance relationship: a longitudinal analysis, "Journal of Business Venturing", 10, s. 43-58.
• Krajowe Inteligentne Specjalizacje, Ministerstwo Rozwoju, https://www.mr.gov.pl/strony/zadania/wsparcie-przedsiebiorczosci/innowacyjnosc/krajowe-inteligentne-specjalizacje/ (dostęp 20.01.2017).
• http://www.rpo.lodzkie.pl/images/2016/304-wykaz-riswl-nisz-spec/Wykaz-Regionalnych-Inteligentnych-Specjalizacji-i-Nisz-Specjalizacyjnych.pdf (dostęp 20.01.2017).

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0010.6567