Wywłaszczenie a nowe regulacje Prawa geologicznego i górniczego

• Autorzy: Hanna Spasowska-Czarny

Warianty tytułu

Expropriation and New Rules of Geological and Mining Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Art. 21 Konstytucji RP chroni wolność własności (wolność majątkową) rozumianą jako sfera chroniona w zakresie dysponowania przedmiotami majątkowymi. Zakazuje ponadto bezprawnej ingerencji w sferę indywidualnego statusu prawnego organom władzy publicznej i wszystkim innym uczestnikom obrotu prawnego. Gwarancja trwałości nie oznacza jednak nienaruszalności prawa majątkowego. W świetle regulacji konstytucyjnych należy stwierdzić, że własność jest prawem dozwolonym na tyle, na ile nie jest konieczne jej ograniczenie lub odebranie dla ochrony interesów społeczeństwa postrzeganych jako interes publiczny. Wywłaszczenie nieruchomości jest instytucją prawną, której istnienie umożliwia państwu pozyskiwanie praw przysługujących do nieruchomości innym podmiotom, jeżeli jest to konieczne dla wykonania istotnych celów publicznych i za słusznym odszkodowaniem. Rozwiązanie prawne przyjęte w art. 19 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze, umożliwiające przedsiębiorcom przymusowy wykup nieruchomości, może wydawać się wątpliwe z konstytucyjnego punktu widzenia. Specyfika instrumentów prawnych pozwalających na pozbawianie prawa lub ograniczanie prawa własności nieruchomości gruntowych na potrzeby poszukiwania i rozpoznawania oraz wydobywania kopalin polega na tym, że takie de facto wywłaszczenie następuje na rzecz przedsiębiorców prywatnych. Pojawia się pytanie, na ile działalność gospodarczą, polegającą na wydobyciu kopalin, można uznać za cel publiczny. (abstrakt oryginalny)

EN

Art. 21 of the Polish Constitution respects the freedom of ownership, understood as the protected sphere with regard to possess and dispose the property. It forbids the unlawful interference in the individual's legal status made by the public authorities or any other participant of legal transactions. However, the guarantee of sustainability does not imply inviolability of the property law. Under the constitutional provisions it is concluded that property is a right permitted insofar as it is necessary to ensure the essential public objectives. The expropriation is a legal institution, which enables obtaining rights in real estate recognized for other individuals, if it might be considered necessary to implement public objectives; and through just right compensation. The legal solution, created by the art. 19 of Geological and Mining Law enabling the entrepreneurs to compulsorily buy-out the real estate seems to be dubious from the constitutional point of view. The specificity of legal instruments allowing being deprived of the right or limitation of the right to real estate for the needs of exploration and exploitation of minerals is that such de facto expropriation takes place on favor of private entrepreneurs. The question arises, how much business activity consisting in mining can be considered a public objective. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wywłaszczenie; Prawo własności; Odszkodowania

EN

Expropriation; Ownership; Compensation

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2017
• Tom: 64
• Numer: nr 1
• Strony: 189--207

Twórcy

autor

Hanna Spasowska-Czarny

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Bagińska E., Parchomiuk L., Konstytucyjne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu szkód wyrządzonych zgodnym z prawem działaniem administracji publicznej, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 12: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, red. R. Hauser, Warszawa 2010.
• Banasiński C., [w:] Prawo gospodarcze, red. H. Gronkiewicz-Waltz, M. Wierzbowski, Warszawa 2009.
• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2010.
• Bosek L., Konstytucyjna formuła odpowiedzialności odszkodowawczej administracji publicznej, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 2: Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
• Czuba S., Cywilnoprawna problematyka wywłaszczenia, Warszawa 1980. Dybowski T., Ochrona własności w polskim prawie cywilnym (rei vindicatio - actio negatoria), Warszawa 1969.
• Dziubicki S., Czy Polaków czekają wywłaszczenia? Prawo geologiczne i górnicze a prawo użytkowania gruntu, http://infolupki.pgi.gov.pl/pl/prawo-koncesje/czy-polakow-czekajawywlaszczenia- prawo-geologiczne-gornicze-prawo-do-uzytkowania [dostęp: 06.02.2017].
• Garlicki L., Artykuł 21, [w:] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. 3, Warszawa 2003.
• Gonet M., Wywłaszczanie nieruchomości w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami, "Nieruchomości" 2012, nr 12.
• Górski J., Nowe Prawo geologiczne i górnicze a sytuacja prawna nieruchomości, "Nieruchomości" 2012, nr 7.
• Hetko A., Dekret warszawski - wybrane zagadnienia systemowe, Warszawa 2012.
• Jarosz-Żukowska S., Konstytucyjna zasada ochrony własności, Kraków 2003.
• Jarosz-Żukowska S., Spory wokół pojęcia wywłaszczenia w ujęciu Konstytucji RP, "Państwo i Prawo" 2001, z. 1.
• Karpiuk M., Instytucja wywłaszczenia nieruchomości, Warszawa 2015.
• Mikosz R., Stosunek ustawy o gospodarce nieruchomościami do prawa geologicznego i górniczego (zagadnienia wybrane), "Rejent" 1998, nr 12.
• Nakielska I., Prawo do własności w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Gdańsk 2002.
• Panejko J., [w:] Polskie prawo administracyjne w zarysie, red. K.W. Kumaniecki, B. Wasiutyński, J. Panejko, Kraków 1930.
• Parchomiuk J., Odpowiedzialność odszkodowawcza za legalne działania administracji publicznej, Warszawa 2007.
• Połczyński P., Ograniczenie korzystania z nieruchomości poprzez zezwolenie na poszukiwanie lub wydobywanie kopalin. Komentarz do art. 125 ustawy o gospodarce nieruchomościami, Legalis.
• Postanowienie TK z dnia 17 grudnia 2009 r., U 6/08, OTK-A 2009, nr 11, poz. 178.
• Protokół nr 1 do EKPC z dnia 20 marca 1952 r. (Dz.U. z 1995 r., nr 36, poz. 175 ze zm.).
• Rakoczy B., Art. 19, [w:] Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz, red. B. Rakoczy, Warszawa 2015.
• Schwarz H., Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz, t. 1, Wrocław 2012.
• Suwaj P.J., Konflikt interesów w administracji publicznej, Warszawa 2009.
• Szalewska M., Wywłaszczenie nieruchomości, Toruń 2005.
• Uchwała NSA z dnia 20 maja 2010 r., I OPS 14/09, ONSAiWSA 2010, nr 4, poz. 55.
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 1999 r., nr 30, poz. 163).
• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2005 r., nr 228, poz. 1947 ze zm.).
• Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r., nr 102, poz. 651 ze zm.).
• Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz.U. z 2002 r., nr 130, poz. 1112).
• Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2003 r., nr 86, poz. 789).
• Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U. nr 80, poz. 721 ze zm.).
• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków (Dz.U. z 2003 r., nr 162, poz. 1568).
• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2011 r., nr 163, poz. 981).
• Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Warszawa 1999.
• Wojtyczek K., Zasada proporcjonalności, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
• Wolanin M., Wywłaszczenie jako prawny instrument powiększania publicznej własności nieruchomości, cz. I, "Nieruchomości" 2009, nr 7.
• Woś T., Wywłaszczanie nieruchomości i ich zwrot, Warszawa 2011.
• Wyrok TK z dnia 19 marca 1990 r., K 2/90, OTK 1990, nr 1, poz. 3.
• Wyrok TK z dnia 12 stycznia 1999 r., P 2/98, OTK 1999, nr 1, poz. 2.
• Wyrok TK z dnia 11 maja 1999 r., K 13/98, OTK 1999, nr 4, poz. 74.
• Wyrok TK z dnia 25 maja 1999 r., SK 9/98, OTK 1999, nr 4, poz. 78.
• Wyrok TK z dnia 12 stycznia 2000 r., P 11/98, OTK 2000, nr 1, poz. 3.
• Wyrok TK z dnia 14 marca 2000 r., P 5/99, OTK 2000, nr 2, poz. 60.
• Wyrok TK z dnia 21 marca 2000 r., K 14/99, OTK 2000, nr 2, poz. 61.
• Wyrok TK z dnia 18 kwietnia 2000 r., K 23/99, OTK 2000, nr 3, poz. 89.
• Wyrok TK z dnia 10 października 2000 r., P 8/99, OTK 2000, nr 6, poz. 190.
• Wyrok TK z dnia 30 stycznia 2001 r., K 17/00, OTK 2001, nr 1, poz. 4.
• Wyrok TK z dnia 7 lutego 2001 r., K 27/00, OTK 2001, nr 2, poz. 29.
• Wyrok TK z dnia 4 kwietnia 2001 r., K 11/00, OTK 2001, nr 3, poz. 54.
• Wyrok TK z dnia 26 marca 2002 r., SK 2/01, OTK-A 2002, nr 2, poz. 15.
• Wyrok TK z dnia 16 kwietnia 2002 r., SK 23/01, OTK-A 2002, nr 3, poz. 26.
• Wyrok TK z dnia 20 listopada 2002 r., K 41/02, OTK-A 2002, nr 6, poz. 83.
• Wyrok TK z dnia 24 marca 2003 r., P 14/01, OTK-A 2003, nr 3, poz. 22.
• Wyrok TK z dnia 4 maja 2004 r., K 8/03, OTK-A 2004, nr 5, poz. 37.
• Wyrok TK z dnia 30 listopada 2004 r., SK 31/04, OTK-A 2004, nr 10, poz. 110.
• Wyrok TK z dnia 14 marca 2005 r., K 35/04, OTK-A 2005, nr 3, poz. 23.
• Wyrok TK z dnia 3 kwietnia 2008 r., K 6/05, OTK-A 2008, nr 3, poz. 41.
• Wyrok TK z dnia 18 września 2008 r., K 7/07, OTK-A 2008, nr 7, poz. 123.
• Wyrok TK z dnia 9 grudnia 2008 r., K 61/07, OTK-A 2008, nr 10, poz. 174.
• Wyrok TK z dnia 17 grudnia 2008 r., P 16/08, OTK-A 2008, nr 10, poz. 181.
• Wyrok TK z dnia 6 stycznia 2009 r., SK 22/06, OTK-A 2009, nr 1, poz. 1.
• Wyrok TK z dnia 24 lutego 2010 r., K 6/09, OTK-A 2010, nr 2, poz. 15.
• Wyrok TK z dnia 10 października 2000 r., P 8/99, OTK 2000, nr 6, poz. 190.
• Wyrok TK z dnia 20 kwietnia 2011 r., KP 7/09, OTK-A 2011, nr 3, poz. 26.
• Wyrok TK z dnia 13 grudnia 2012 r., P 12/11, OTK-A 2012, nr 11, poz. 135.
• Wyrok TK z dnia 16 czerwca 2015 r., K 25/12, OTK-A 2015, nr 6, poz. 82.
• Wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 maja 2005 r., I SA 2250/03, niepubl.
• Wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 stycznia 2008 r., I SA/Wa 840/2007, LEX nr 459779.
• Wyrzykowski M., Granice praw i wolności - granice władzy, [w:] Obywatel - jego wolności i prawa, oprac. B. Radzikowska, Warszawa 1998.
• Zaradkiewicz K., Artykuł 21, [w:] Konstytucja RP, t. 1: Komentarz do art. 1-86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Zaradkiewicz K., Instytucjonalizacja wolności majątkowej. Koncepcja prawa podstawowego własności i jej urzeczywistnienie w prawie prywatnym, "Studia i Materiały Trybunału Konstytucyjnego" 2013, t. 45.
• Zdyb M., Wywłaszczenia. Komentarz. Orzecznictwo, Lublin 1993.
• Zimmermann M., Polskie prawo wywłaszczeniowe, Lwów 1939.
• Zoll F., [w:] Prawo cywilne w zarysie. Prawo rzeczowe, red. F. Zoll, A. Szpunar, t. 2, z. 1, Kraków 1947.

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2017.64.1.189