Tradycyjne pielgrzymki do Gietrzwałdu z olsztyńskich Dajtek

• Autorzy: Janusz Hochleitner

Warianty tytułu

Traditional Pilgrimages from Olsztyn-Dajtki to Gietrzwałd

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pielgrzymki na Warmii, podejmowane w czasach nowożytnych z pobudek pokutnych, przetrwały do XXI wieku. Motywy religijne tych praktyk nadal stanowią istotny czynnik motywujący ich uczestników. Pomimo procesów sekularyzacyjnych, które w przeszłości silnie były wspierane przez ograniczenia ustrojowe w zaborze pruskim i czasach PRL-u, takie lokalne pielgrzymki - łosiery - w wielu miejscach Warmii na nowo się odradzają. Jedną z nich jest pielgrzymka biegnąca trasą, którą wędrowano po 1877 r. z Olsztyna do Gietrzwałdu. Przypadający w tym roku jubileusz 140-lecia wydarzeń w Gietrzwałdzie uznanych za objawienia Matki Bożej zapewne przyczyni się do spopularyzowania tej comiesięcznej wędrówki pątników. W tym kontekście zarysowano genezę, dzieje i poddano analizie specyficzne elementy regionalnego dziedzictwa kulturowego, które tę formę turystyki wpisują w dzieje Warmii.

EN

Pilgrimages in Warmia Province, originated in the old days, have gone through centuries. In spite of the secularization process - that used to be intensively advocated by the German authorities after 1772, and by the communists after 1945 - the local pilgrimages in Warmia are still the vivid social phenomenon. They have always had a penitential dimension. Nowadays the people in Warmia still make their pilgrimages mainly because of religious reasons. A good example is a peregrination from Olsztyn to Gietrzwałd. Its trail was blazed after 1877. Most probably this monthly pilgrimage will get much more popular this year, due to the 140th anniversary of St Mary's Revelation in Gietrzwałd. It is a perfect occasion to identify the local cultural heritage constituents that make this kind of tourism an integral part of the history of Warmia. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka religijna; Pielgrzymowanie; Dziedzictwo kulturowe

EN

Religious tourism; Pilgrimage; Cultural heritage

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 3
• Strony: 62--73

Twórcy

autor

Janusz Hochleitner

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych

Bibliografia

• Adamowski J., Smyk K., 2013, Niematerialne dziedzictwo kulturowe - teoria i praktyka, [w:] Adamowski J., Smyk K. (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła - wartości - ochrona, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin-Warszawa, s. 9-17
• Bielawny K., 2007, Dzieje katolików polskich w diecezji warmińskiej w latach 1918-1945 w refleksji historyczno-teologicznej, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn
• Bielawny K., 2008, Niezwyciężone sanktuarium maryjne w Gietrzwałdzie, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn
• Bielawny K., 2011, Historyczne sanktuaria maryjne na Warmii i Mazurach, [w:] J. Jezierski, K. Parzych-Blakiewicz (red.), Matka Boża w wierze, kulcie, teologii i sztuce. Perspektywa regionalna i uniwersalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 126-135
• Bik J., 2016, Światowe Dni Młodzieży - radosne spotkanie na gruncie wiary, [w:] J. Latosińska, J. Mokras-Grabowska (red.), Kultura i turystyka, sacrum i profanum, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Łódź, s. 65-82
• Buczkowska K., 2008, Turystyka kulturowa. Przewodnik metodyczny, Wyd. Akademii Wychowania Fizycznego, Poznań
• Buryan P., 2017, Funkcja turystyczna i jakość obsługi ruchu turystycznego w zarządzaniu najważniejszymi obiektami sakralnymi na obszarze Polski, "Turystyka Kulturowa", nr 1, s. 106-133
• Czernek K., 2016, Dziedzictwo kulturowe i jego rola w kształtowaniu tożsamości miejsca oraz relacji wśród lokalnej społeczności, "Turystyka Kulturowa", nr 6, s. 79-89
• Duda T., 2016, Kształtowanie się przestrzeni współczesnej turystyki religijnej na obszarach marginalnych (w oddaleniu od znaczących centrów religijnych i wielkich szlaków pielgrzymkowych) na przykładzie Pomorza Zachodniego, [w:] J. Latosińska, J. Mokras-Grabowska (red.), Kultura i turystyka, sacrum i profanum, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Łódź, s. 119-136
• Falk M., 1973, Warmińskie łosiery jako przejaw religijności na przykładzie parafii Sętal koło Olsztyna, "Studia Warmińskie", t. X, s. 93-112
• [F. Hipler], Objawienia Matki Boskiej w Gietrzwałdzie dla ludu katolickiego podług urzędowych dokumentów spisane, Brunsberga 1883
• Hochleitner J., 2000, Religijność potrydencka na Warmii 1551-1655, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn
• Hochleitner J., 2004, Kapliczki Warmii południowej. Przydrożne obiekty kultu jako element ludowego systemu komunikacji, Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn
• Hochleitner J., 2012a, Tożsamość regionalna a ewangelizacja (inspiracje do potencjału pielgrzymkowego diecezji elbląskiej), "Studia Elbląskie", t. 13, s. 269-281
• Hochleitner J., 2012b, Turystyka religijna a współczesne próby reaktywowania warmińskich łosier, [w:] Kowalczyk-Anioł, E. Szafrańska (red.), Wspólny krok naprzód. Dziś i jutro w turystyce społecznej, Łódź, s. 65-82
• Hochleitner J., 2013, J. Warmińskie łosiery. Studium lokalnego pielgrzymowania, Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn
• Hoszowski S., 1960, Klęski elementarne w Polsce w latach 1587-1648, [w:] Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70 rocznicę urodzin, PWN, Warszawa
• Jackowski A., Sołjan I., 2007, Pielgrzymki jako przejaw solidarności międzyludzkiej, "Peregrinus Cracoviensis", z. 18, s. 13-27
• Jagusiewicz A., 2002, Dziedzictwo kulturowe w turystyce polskiej, "Problemy Turystyki", nr 1-2, s. 105-117
• Jasiński J., 1983, Świadomość narodowa na Warmii w XIX wieku, Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn
• Jasiński J., 2003, Dlaczego "Święta Warmia", [w:] tenże, Między Prusami a Polską. Rozprawy i szkice z dziejów Warmii i Mazur w XVIII-XIX wieku, Littera, Olsztyn
• Karczewska M., 2002, Udział społeczności lokalnej w ochronie i popularyzacji dziedzictwa kulturowego wsi jako elementu rozwoju turystyki, "Problemy turystyki i hotelarstwa", nr 4, 30-39
• Keller J., 1974, Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne, Iskry, Warszawa
• Kowalczyk A., 2008, Współczesna turystyka kulturowa - między tradycją a nowoczesnością, [w:] A. Kowalczyk (red.), Turystyka kulturowa. Spojrzenie geograficzne, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Kistowski M., Śleszyński P., 2010, Presja turystyczna na tle walorów krajobrazowych Polski, "Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego", nr 14, s. 36-51
• Kuprjaniuk S., 2016, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, Mantis, Olsztyn
• Kuźniar W., 2013, Organizacyjne aspekty rozwoju marketingu terytorialnego w gminach turystycznych, "Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie. Finanse i Marketing", nr 10, s. 444-450
• Lois Gonzalez E.C., 2012, The Way to Santiago today: a multicultural Debate, [w:] B. Włodarczyk, B. Krakowiak (red.), Turystyka i kultura: wspólne dziedzictwo, ROTWŁ, Łódź, s. 179-197
• MacCannell D., 2002, Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, WWL Muza SA, Warszawa
• Mikos von Rohrscheidt A., 2008, Turystyka Kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, Wyd. GWSHM Milenium, Gniezno
• Mikos von Rohrscheidt A., 2013, Religia jako przedmiot poznawczych zainteresowań turysty. Analiza fenomenu i oferty kulturowej turystyki religijnej, "Turystyka Kulturowa", nr 5, s. 86-102
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2016a, Turystyka kulturowa w płynnej rzeczywistości. Quaestiones disputatae, KulTour.pl, Poznań
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2016b, Analiza programów imprez turystycznych jako podstawa typologii uczestników turystyki religijnej, "Folia Turistica" nr 39, s. 65-99
• Marciniak T., 1993, Wyprawa po sacrum. Rzecz o koncepcji antropologii turystyki Nelsona H. H. Graburna, "Problemy Turystyki", nr 3, s. 79-84
• Murzyn M., 2016, Zarządzanie dziedzictwem kulturowym na podstawie wartości, "Zarządzanie w Kulturze", 17, z. 3, s. 195-213
• Myczkowski Z., 2000, Tożsamość miejsca w ochronie i kształtowaniu krajobrazu kulturowego, "Krajobrazy Dziedzictwa Narodowego", 2000, nr 3
• Niedźwiedź A., 2014, Od religijności ludowej do religijności przeżywanej, [w:] B. Fatyga i R. Michalski (red.), Kultura ludowa. Teorie - praktyki - polityki, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Warszawa, s. 327-338
• Nowak W., 1977, Historia obrazu i kultu Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej, "Studia Warmińskie", t. 14, s. 109-136
• Nowak W., 1990, Życie liturgiczne na Warmii na przełomie XVII i XVIII wieku w świetle Rytuału (1682 r.) kardynała Michała Radziejowskiego, biskupa warmińskiego, "Studia Warmińskie", t. 27, s. 257-279
• Nowak W., 2002, Kult Eucharystii w diecezji warmińskiej 1243-1939, Wydawnictwo Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej, Olsztyn
• Obłąk J., 1977, Objawienia Matki Boskiej w Gietrzwałdzie ich treść i autentyczność w opinii współczesnych (W stulecie objawień) 1877-1977, "Studia Warmińskie", t. 14, s. 7-42
• Orędzie gietrzwałdzkie wczoraj i dziś, red. K. Parzych, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 2005
• Orłowski H., Rzecz o dobrach symbolicznych. Gietrzwałd 1877, Wspólnota Kulturowa "Borussia", Olsztyn 2005
• Orzechowska-Kowalska K., 2013, Współczesny pielgrzym na szlaku do Santiago de Compostela, "Turystka Kulturowa", nr 4, s. 36-55
• Ostrowski M., 2005, Pomiędzy sacrum a profanum - o turystyce w sakralnych obiektach, "Turyzm", nr 1-2, s. 41-52
• Ostrowski M., 1996a, Duszpasterstwo wobec problemu wolnego czasu człowieka. Aspekt moralno-pastoralny ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień turystyki, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków
• Ostrowski M., 1996b, Chrześcijańskie wartości turystyki, "Peregrinus Cracoviensis", z. 4, s. 143-152
• Ostrowski M., 1997, Turystyka w myśli Jana Pawła II, "Peregrinus Cracoviensis", z. 5, s. 139-152
• Owsianowska S., Banaszkiewicz M., 1015, Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego, "Turystyka Kulturowa", nr 11, s. 6-24
• Piskorska J., 1977, Rozwój sanktuarium gietrzwałdzkiego, "Studia Warmińskie", t. 14, 1977, s. 420-438
• Piwowarski W., 1969, Z badań nad praktykami religijnymi w diecezji warmińskiej, "Studia Warmińskie", t. 6, s. 131-174
• Piwowarski W., 1977, Łosiery do Gietrzwałdu, "Studia Warmińskie", t. 14, s. 153-175
• Przecławski K., 1993, Religia a turystyka, "Problemy Turystyki", nr 3, s. 57-64
• Rituale Sacramentorum, ac aliarvm Ecclesiae caeremoniarvm. Iuxta Ritum Romanum a Pavlo V. Pont. Maximo praescriptum pro vsv ecclesiarvm diaec. Varmien. Auctoritate Ill. Et Rev. Domini D. Michaelis Radziejowski, Episcopi Varmiensis et Sambiensis recens editum, Brunsbergae 1682
• Ryłko S., 1992, Dzieje parafii Gietrzwałd na Warmii po rok 1877, Kraków
• Stryjakiecz T., 2010, Krajobraz antropogeniczny, przestrzenie kreatywne a turystyka, "Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego" nr 14, s. 52-62
• Wyszowska I., Jędrysiak T., 2016, Pielgrzymowanie w różnych religiach świata - cele i motywy, [w:] J. Latosińska, J. Mokras-Grabowska (red.), Kultura i turystyka, sacrum i profanum, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Łódź, s. 11-37
• Zientara-Malewska M., 1976, Gietrzwałd - dzieje polskości, PAX, Warszawa
• Zientara-Malewska M., 1988, Wieś nad łąkami, oprac. H. Sawicka, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn