Otoczenie przedsiębiorstw z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej

• Autorzy: Izabella Steinerowska-Streb
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Otoczenie przedsiębiorstwa obejmuje wszystko to, co zawiera się w jego środowisku zewnętrznym. W jego skład wchodzą zjawiska i procesy zachodzące w tym środowisku oraz elementy o charakterze podmiotowym. Wszystkie komponenty otoczenia tworzą określone warunki działania przedsiębiorstwa i wywierają wpływ na całe przedsiębiorstwo albo na jego części. Istotne jest, że zależność występująca pomiędzy otoczeniem a przedsiębiorstwem nie jest jednokierunkowa. Z jednej strony otoczenie oddziałuje bowiem na przedsiębiorstwo, a z drugiej - przedsiębiorstwo oddziałuje na otoczenie. Wśród składowych otoczenia można wyróżnić takie, które wpływają na funkcjonowanie przedsiębiorstw konstruktywnie. Tego typu elementy otoczenia tworzą określone szanse rozwojowe dla przedsiębiorstw i sprzyjają ich działalności. Niemniej jednak w otoczeniu przedsiębiorstw znajdują się również zmienne o charakterze destruktywnym. Przeplatają się one wzajemnie z konstruktywnymi komponentami otoczenia i utrudniają rozwój przedsiębiorstw, a nawet mogą zagrażać ich egzystencji. Zarówno konstruktywne, jak i destruktywne składniki otoczenia przedsiębiorstw ulegają zmianom. Zmiany te od drugiej połowy XX w. cechują się wysoką dynamiką. Na przestrzeni tego okresu, w stosunku do poprzednich lat, wzrosła częstotliwość wprowadzanych nowości oraz skrócił się czas wdrażania innowacji. Nastąpiły wyraźne przeobrażenia w sferze organizacji produkcji, powiększył się zakres automatyzacji, a także wzrosło zapotrzebowanie na informację. Równocześnie zwiększyła się złożoność struktury otoczenia przedsiębiorstw i nasiliła się konkurencja na wszystkich rynkach, niezależnie od ich wielkości. Ponadto ciągłym zmianom zaczęły ulegać potrzeby i gusty nabywców. W takich okolicznościach niezwykle trudne stało się identyfikowanie przez przedsiębiorstwa szans i zagrożeń pojawiających się w otoczeniu. Problematyka dotycząca otoczenia przedsiębiorstw jest eksplorowana zarówno na płaszczyźnie ekonomii, jak i w naukach o zarządzaniu. Ze względu na zmienność otoczenia ciągle weryfikuje się wiedzę w tym obszarze. W obrębie prowadzonych analiz otoczenie rozpatruje się w różnych wymiarach - na poziomie makro-, mezo- oraz mikroekonomicznym. Zgłębia się relacje występujące pomiędzy przedsiębiorstwem i jego otoczeniem. Bada się również poszczególne składowe otoczenia i ich oddziaływanie na funkcjonowanie przedsiębiorstw. W rozdziale tym podjęto się analizy otoczenia przedsiębiorstwa z pespektywy nowej ekonomii instytucjonalnej. Głównym celem badań stała się systematyzacja czynników otoczenia przedsiębiorstw w tym ujęciu. Ponadto badanie miało na celu identyfikację instytucji, które mogą determinować zachowania współczesnych przedsiębiorstw. Opracowanie zostało podzielone na cztery zasadnicze części. Po wprowadzeniu, w następnej sekcji, przedstawiono istotę nowej ekonomii instytucjonalnej. W drugiej części artykułu zaprezentowano rodzaje instytucji, jakie wyróżnia się na gruncie tego nurtu. W kolejnej części dokonano przeglądu czynników otoczenia przedsiębiorstw z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej. Autorka wyodrębniła tam dwa wymiary otoczenia, w obrębie których przedsiębiorstwa mogą prowadzić analizy szans i zagrożeń występujących w ich otoczeniu. Podsumowanie zawiera natomiast syntetyczne wnioski z podjętego badania. Wskazano w nim również obszary badawcze, które można eksplorować w przyszłości. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia instytucjonalna; Otoczenie przedsiębiorstwa

EN

Institutional economics; Enterprise environment

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2017
• Tom: Nauki o zarządzaniu : dokonania, trendy, wyzwania
• Strony: 354--365

Twórcy

autor

Izabella Steinerowska-Streb

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Borowski J. (2013), Teoria przedsiębiorstwa w świetle teorii ekonomii i zarządzania, "Optimum. Studia Ekonomiczne", nr 3(63).
• Dominiak P., Wasilczuk J.E., Starnawska M. (2016), Przedsiębiorczość nieproduktywna w świetle ekonomii instytucjonalnej. Analiza zjawiska w Polsce, PWN, Warszawa.
• Engelhardt J., red. (2011), Ekonomika przedsiębiorstw, CeDeWu, Warszawa.
• Gorynia M. (1999), Przedsiębiorstwo w nowej ekonomii instytucjonalnej, "Ekonomista", nr 6.
• Hockuba Z. (2008), Pożegnanie z homo economicus, "Rzeczpospolita", Ekonomia, 28.12.2008.
• Kuder D. (2011), Pojęcie instytucji teorii ekonomii, "Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy", nr 19.
• Lichtarski J., red. (1999), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław.
• Noga A. (2009), Teorie przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• North D.C. (1993), New Institutional Economics and Development, "The American Economic Review", Vol. 84, No. 3.
• Ratajczak M. (2011), Popularność ekonomii instytucjonalnej. Moda czy trwała zmiana? "Zeszyty Naukowe, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne", nr 9.
• Rosińska M. (2008), Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa w oparciu o teorie instytucjonalne - koncepcja " instytucjonalizmu organizacyjnego przedsiębiorstw ", "Acta Universitatis Lodziensis Folia Oeconomica", nr 221.
• Skowronek-Mielczarek A. (2015), Zmiany zachowań małych i średnich przedsiębiorstw w okresie spowolnienia gospodarczego, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Staniek Z. (2017), Ekonomia instytucjonalna. Dlaczego instytucje są ważne? Difin, Warszawa.
• Starnawska M. (2012), Przedsiębiorczość instytucjonalna i jej formy w gospodarce - przegląd ujęć, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica", t. 270.
• Steinerowska-Streb I. (2004), Różnice kulturowe a marketing globalny, "Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa", nr 7.
• Sudoł S. (1999), Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Teorie i praktyka zarządzania, TNOiK Dom Organizatora, Toruń.
• Urbanek P. (2011), Outsourcing w procesie restrukturyzacji przedsiębiorstwa w świetle teorii kosztów transakcyjnych, "Gospodarka Narodowa", nr 4(236).
• Wach K. (2008), Regionalne otoczenie małych i średnich przedsiębiorstw. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków.
• Wilkin J. (2016), Instytucjonalne i kulturowe podstawy gospodarowania. Humanistyczna perspektywa ekonomii, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Williamson O.E (1998), Transaction Cost Economics. How It Works; Where is Headed, "The Economist", 146, No. 1.
• Woźniak-Jęchorek B. (2013), Struktura rynku pracy w świetle nowej ekonomii instytucjonalnej, "Gospodarka Narodowa", nr 9(265).
• Woźniak-Jęchorek B. (2014), J.R. Commons vs. O.E. Williamson - dwie szkoły instytucjonalne i ich dorobek z punktu widzenia ekonomiki rynku pracy, "Studia Prawnicze i Ekonomiczne", t. XCII.
• Zakaria Z., Ardalan L. (2016), Formal Institutional Risks and firm Performance in Emerging Market Economies, "International Journal of Engineering and Innovative Technology (IJEIT), Vol. 5, Iss. 12.