Patologia ducha w ujęciu Erica Voegelina w kontekście pewnej diagnozy regresu cywilizacyjnego. Refleksje nad brakiem oporu w życiu publicznym w Niemczech okresu rządów narodowego socjalizmu

• Autorzy: Romuald Piekarski

Warianty tytułu

Pathology of the Spirit by Eric Voegelin in the Context of a Diagnosis of Civilization regression. Reflexions on the Lack of Resistance in Public Life in Germany in the Period of the Rule of National Socialism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

We wczesnych latach 30. XX wieku z wielu rozmaitych przyczyn doszło do powstania systemów totalitarnych, które zebrały wkrótce krwawe żniwo i niewątpliwie stanowiły cywilizacyjny regres. E. Voegelin spoglądał na te procesy z perspektywy niemieckiej humanistycznej tradycji Wissenschaft des Geistes. Tak ujmowane procesy dziejowe zawierają w sobie współczynnik moralny, intelektualny czy duchowy jako swoje ważne ogniwo. Także w późniejszych, powojennych rozrachunkach, na które składa się zarówno opublikowany przezeń cykl wykładów Hitler und die Deutschen (1964), jak i inne jego publikacje, Voegelin jako filozof dziejów czy teoretyk cywilizacji dociekał duchowych uwarunkowań przemian życia społecznego w świecie zachodu, które doprowadziły do rządów Hitlera i Narodowego Socjalizmu. Autor Order and History doszedł do zarysowania pewnej diagnozy regresu cywilizacyjnego, powiązanej z tzw. gnozą polityczną i ukutym przez siebie pojęciem "patologii ducha". W artykule zestawiam tę diagnozę i wyjaśnienia Voegelina kwestii braku znaczącego oporu Niemców na barbarzyńskie rządy faszystów z opiniami wybranych badaczy na temat biografii i działalności Adolfa Hitlera.(abstrakt oryginalny)

EN

In the early 30's of the XX century for many different reasons totalitarian regimes, that before long have collected bloody toll and were undoubtedly a civilization regression, came into existence. E. Voegelin looked at these processes from the perspective of the German humanist tradition Wissenschaft des Geistes. Historical processes characterized in such a way, contain moral, intellectual or spiritual factor as their important part. Also in the later, post-war settlements, which consists of both a series of lectures published by him Hitler und die Deutschen (1964), as well as his other publications, Voegelin as a history philosopher and theorist of civilization searched for spiritual conditions that brought on the transformation of social conditions in the Western world, which led to the Hitler and National Socialism's regime. The author of Order and History outlined a kind of diagnosis of civilization regression, associated with the so-called political gnosis and the term "pathology of the spirit" created by himself. This article compares Voegelin's diagnosis and interpretations of the lack of significant German resistance to the barbaric rule of the Nazis, with the opinions of selected researchers of the biography and activity of Adolf Hitler.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Cywilizacja europejska; Świadomość społeczna; Filozofia

EN

European civilization; Public awareness; Philosophy

• Czasopismo: Pieniądze i Więź
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 4(61)
• Strony: 7--17

Twórcy

autor

Romuald Piekarski

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Arend Hannah, Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, (tłum.) A. Szostkiewicz, Wyd. Znak, Kraków 1987.
• Arend Hannah, Odpowiedzialność i władza sądzenia, (tłum.) W. Madej, M. Godyń, Prószyński i S-ka, Warszawa 2006.
• Bullock Alan, Żywoty równoległe, (tłum.) J. Mianowski, F. Pastusiak, PiW, Wyd. Bellona, Warszawa 1994.
• Bullock Allan, Hitler i Stalin. Żywoty równoległe, (tłum.) J. Mianowski, F. Pastusiak, PiW, Wyd. Bellona, Warszawa 1994.
• Bullock Allan, Hitler. Studium tyranii, (tłum.) T. Ebert, Czytelnik, Warszawa 1969.
• Hesemann Michael, Religia Hitlera, (tłum.) A. Walczy, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2011.
• Hollweck Thomas A., Cosmos and the "Leap in Being" in Voegelin's Philosophy, (2010), http://www.lsu.edu/artsci/groups/ voegelin/society/2010 Papers/ Thomas Hollweck.shtml.
• Jaspers Karl, Problem winy, (tłum.) J. Garewicz, "Etyka" 1979, nr 17.
• Jaspers Karl, Die Schuldfrage: Zur politischen Haltung Deutschlands, Munich, Piper Verlag 1987.
• Naganowski Egon, Podróż bez końca. O życiu i twórczości Rebelia Musila, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
• Piekarski Romuald, Filozof i obywatel wobec społeczeństwa masowego, w kontekście nazizmu: Jaspers i Voegelin, (red.) Cz. Piecuch] Karl Jaspers: Człowiek w epoce przełomu, Wyd. Naukowe UP, Kraków 2013.
• Piekarski Romuald, Wina polityczna i odpowiedzialność -powracając do refleksji K. Jaspersa i H. Arendt o faszyzmie niemieckim, "Pieniądze i Więź" 2010, nr 1(46).
• Rauschning Herman, Rozmowy z Hitlerem, (tłum.) J. Hensel, R. Turczyn, Wyd. Iskry, Warszawa 1994.
• Voegelin Eric, Consciousness and Order: 'Foreword' to Anamnesis (1966), [jest to jego własny przekład na język angielski Vorwort zu Anamnesis: Zur Theorie der Geschichte und Politik, Munich, Piper Yerlag 1966), cyt. [za:] "Logos: Philosophical Issues in Christian Perspective" 1983, nr 4.
• Voegelin Eric, A Reconsideration of the Nazi Era", [w:] The Collected Works of r. Eric Voegelin Vol. 12: Pnblished Essays 1966-1985, (wydał i opatrzył przedmową) Ellis Sandoz, Louisiana State University Press, Baton Rouge and London 1990.
• Voegelin Eric, Autobiographical Reflections, Collected Works of Erie Voegelin, Volume 34.
• Voegelin Eric, Die Entfremdung vom Geist - w przekładzie angielskim (z którego tu korzystałem): The Estrangement of Spirit, zob.: The German University and the Order of German Society: A Reconsideration of the Nazi Era, [w:] Published Essays 1966-1985, Lousiana State University Press, Baton Rouge and London 1990.
• Voegelin Eric, Hitler and the Germans, (translated, edited and with introductions by) Brendan Purcell and Dedtlev Clemens, Vol. 31 of The Collected Works of Erie Voegelin, Columbia, Missouri, University of Missouri Press 1999.
• Voegelin Erie, Nowa паukа polityki, (tłum.) P. Śpiewak, Warszawa 1992.
• Wielomęski Adam, Erie Voegelin wobec narodowego socjalizmu. Próba filozoficzno-religijnej interpretacji zjawiska http://archiwum.konserwatyzm.pl/ publicystyka.php/Artykul/4399/.