Przyczyny (i konsekwencje) niekompletności oraz niewyłączności struktur praw własności współczesnych spółek kapitałowych

• Autorzy: Wojciech Misiński

Warianty tytułu

Reasons (and Consequences) of Incompleteness and Non-Inclusion of Property Rights Structures of Contemporary Capital Companies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie: jak wyjaśnić sytuację, gdy wieloletni, posiadający olbrzymią wiedzę i doświadczenie, uzdolnieni menedżerowie podejmują decyzje prowadzące do bankructwa przedsiębiorstwa, kryzysu całych krajowych gospodarek, a nawet regionów czy całego świata gospodarczego? Odpowiedź na to pytanie wymaga nie tylko analizy uwzględniającej konstrukcję konkretnych rozwiązań instytucjonalnych, ale także głębokiej transformacji aksjomatów paradygmatu ekonomii głównego nurtu. W tym celu w artykule dokonano: • analizy (nie)prawdziwości założenia racjonalności podejmowanych decyzji, • reinterpretacji (rozszerzeń) twierdzeń nowej ekonomii instytucjonalnej, • prezentacji etapów ewolucji instytucjonalnych uwarunkowań wykonywania praw własności (podejmowania decyzji o sposobach wykorzystania rzadkich zasobów). Zaprezentowane w artykule twierdzenia oraz sformułowane do nich rozszerzenia wraz z faktem pogłębiającej się niekompletności i niewyłączności praw własności są przyczyną pojawienia się niekontrolowanej przez nikogo apropriacji. Wzajemne napędzające się zjawiska oportunizmu, asymetrii informacji i ograniczonej racjonalności umożliwiają (napędzają) "moralny hazard", tj. ryzyko podejmowania przez decydentów nieumocowanych na prawach własności decyzji (apropriacji) niezgodnych (w tym bardziej ryzykownych) z interesem (w tym akceptowalnym poziomem ryzyka) właścicieli umocowanych na prawach własności. W konsekwencji musi to prowadzić do spadku efektywności systemów społeczno-gospodarczych, bankructw firm, które nigdy nie powinny upaść, kryzysów w skali sektorów gospodarczych, krajów, a nawet kryzysów ogólnoświatowych(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to answer the question: how to explain the situation, when many years of talented managers who have enormous knowledge and experience make decisions leading to the bankruptcy of the enterprise, the crisis of entire national economies and even regions or the entire economic world. The answer to this question requires not only an analysis taking into account the construction of specific institutional solutions, but also a deep transformation of the axioms of the mainstream economics paradigm. To this end, the article states: • analysis of (in)appriopriateness of assumption of the rationality of decisions made, • interpretation (extensions) of the claims of the new institutional economics, • presenting the stages of the evolution of institutional conditions for the exercise of ownership rights (making decisions on how to use scarce resources). The theorems presented in the article as well as formulated extensions to them together with the fact of the deepening incompleteness and non-inclusion of property rights are the cause of uncontrolled apriopriation. Mutual driving opportunistic opportunism, asymmetry of information and limited rationality enable (fuel) "moral hazard", i.e. the risk of decision-makers unowned on the rights of proprietary (incompatible) decisions (including more risky) with interest (including an acceptable level of risk) of owners authorized under the ownership rights. As a result, it has to lead to a decline in the efficiency of socio-economic systems, bankruptcies of companies that should never fail, crises in the scale of economic sectors, countries and even global crises(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia instytucjonalna; Teoria praw własności; Teoria agencji; Koszty transakcyjne; Ograniczona racjonalność

EN

Institutional economics; Theory of property rights; Agency theory; Transaction cost; Bounded rationality

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 493 Instytucje w teorii i praktyce
• Strony: 174--189

Twórcy

autor

Wojciech Misiński

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Acemoglu D., Robinson J.A., 2012, Dlaczego narody przegrywają, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Arrow K.J., 1969, The Organization of Economic Activity: Issues Pertinent to the Choice of Market versus Nonmarket Allocation, [w:] The Analysis and Evaluation of Public Expenditure: The PPB System, U.S. Joint Economic Committee, Government Printing Office, Washington D.C., vol. 1, s. 59-73.
• Berle A.A., Means G.C., 1932, The Modern Corporation and Private Property, New York.
• Coase R., 1993, The Nature of the Firm. Origins. Evolution and Development, Reprint Edition by Williamson O.E., Winter S.G., Oxford University Press, New York.
• Czternasty W., Czyżewski B., 2004, Struktury instytucjonalne w mechanizmach alokacyjnych gospodarki rynkowej w warunkach transformacji systemowej, [w:] Noga A. (red.), Zmiany instytucjonalne w polskiej gospodarce rynkowej, PTE, Warszawa, s. 74.
• Gruszecki T., 2002, Współczesne teorie przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 125.
• Hardt Ł., 2005, Instytucje a koszty transakcyjne w nowej ekonomii instytucjonalnej, Gospodarka Narodowa, nr 1-2.
• Marschak J., 1950, The rationale for the demand for money and of "money illusion", Metroeconomica, no. 2, s. 71-100.
• North D.C., 1994, Transaction cost Through Time, Washington University, Washington, s. 1.
• North D.C., Thomas R.P., 1973, The Rise of the Western World A New Economic History, Cambridge University Press, Cambridge, s. 93-94.
• Simon H.A., 1959, Theories of Decision Making in Economics and Behavioral Science, American Economic Review, vol. 3.
• Simon H.A., 1976, Działanie administracji. Proces podejmowania decyzji w organizacjach administracyjnych, PWN, Warszawa.
• Smith A., 1954, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, PWN, Warszawa, s. 5, 469.
• Strzelecki J., 1984, Teoria praw własności. Geneza, podstawowe pojęcia i twierdzenia. Uwagi o zastosowaniu do analizy gospodarki socjalistycznej, Wydawnictwo SGPiS, Warszawa, s. 11-13.
• Williamson O.E.,1998, Ekonomiczne instytucje kapitalizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Williamson O.E., Winter S.G., 1991, The Economic Institutions of Capitalism. Firms, Markets, Relational Contracting, Oxford University Press, New York.

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2017.493.13