Czy Unia Europejska zagraża Polsce i jej racji stanu? Aspekty teoretyczne i utylitarne

• Autorzy: Józef M. Fiszer

Warianty tytułu

Does the European Union Endanger Poland and Poland's Reasons of State? Theoretical and Practical Aspects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, które w ostatnim czasie dość często pojawia się w dyskusjach naukowych i wśród polityków: czy Unia Europejska zagraża Polsce i jej interesom narodowym? Pod wpływem krytyki globalizacji i jej negatywnych efektów oraz megakryzysu, któremu już od dłuższego czasu nie może podołać UE, narastają w Europie i na świecie populizm i tendencje nacjonalistyczne. Na fali tej do głosu dochodzą partie skrajnie prawicowe, gloryfikujące istotę państwa narodowego oraz negujące sens dalszego istnienia Unii Europejskiej, która nie radzi sobie z kryzysem finansowo-gospodarczym, imigracyjnym, przywództwa, aksjologii, terroryzmem międzynarodowym i wieloma innymi problemami. W globalizacji i w UE upatruje się dziś źródeł owych problemów, z którymi boryka się wiele państw w Europie i na świecie. Artykuł ten, tak w aspekcie teoretycznym, jak i utylitarnym, pokazuje specyfikę Unii Europejskiej i jej znaczenie dla stosunków międzynarodowych, a szczególnie dla państw narodowych - na przykładzie Polski - w realiach współczesnego, dynamicznie zmieniającego się świata. Tezą główną jest tutaj konstatacja, że UE w sposób bezpośredni nie zagraża państwu członkowskiemu i jego interesom narodowym, ale w określonych sytuacjach - dla dobra większości swoich członków - może jednak ograniczyć i ogranicza jego suwerenność polityczną i aktywność międzynarodową, a tym samym zmusza je do zachowań sprzecznych z jego interesem narodowym i racją stanu. (abstrakt oryginalny)

EN

The article aims to answer the question that is nowadays often asked during scientific discussions and among politicians: Does the European Union endanger Poland and Poland's national interests? Under the influence of criticism of globalisation and its negative effects as well as the mega-crisis, which the EU has not been able to overcome for a long time, populism and nationalistic tendencies are growing in Europe and in the world. As a result, extreme right wing parties glorifying the essence of a national state and negating the sense of the existence of the European Union, which cannot cope with the financial and economic crisis, migration, leadership, axiology, international terrorism and many other problems, come to power. Globalisation and the EU are deemed to be the sources of those problems, which many countries in Europe and in the world face. The article presents theoretical and practical aspects of the European Union specificity and its significance in international relations, especially for national states - exemplified by Poland - in the realities of the contemporary, dynamically changing world. The main thesis is a statement that the EU does not directly endanger a member state and its national interests. However, in some circumstances, for the benefit of the majority of its members, it may limit and limits its political sovereignty and international activeness. As a result, it makes a member state act in a way that is in conflict with its national interest and the reason of state. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polska w UE; Polityka międzynarodowa; Suwerenność

EN

Poland in EU; International politics; Sovereignty

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 2 (57)
• Strony: 220--252

Twórcy

autor

Józef M. Fiszer

• Instytut Studiów Politycznych PAN

Bibliografia

• Adamczyk A. (red.), Unia Europejska na rozdrożu: wybrane problemy, Poznań 2008.
• Artymowski P., Kukliński A., Żuber P. (red.), Rozwój regionalny, polityka regionalna, studia regionalne - nowe interpretacje, Warszawa 2011.
• Aveline J., Branding Europe? Branding, desing and post-national loyalties, "Place Branding", 2006, vol. 2-4.
• Beck U., Europa kosmopolityczna: społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesności, Warszawa 2009.
• Beetham D., Lord Ch., Legitymacy and the European Union, London-New York 1998.
• Bielecki J., Serce Unii pozostanie liberalne, "Rzeczpospolita", 23.XI.2016.
• Bieleń S. (red.), Polska w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2007.
• Brexit znaczy katastrofa. Z Tonym Blairem rozmawia Michał Frąk, "Gazeta Wyborcza", 20-21.VI.2015.
• Buhler P., O potędze w XXI wieku, Warszawa 2014.
• Burchill S., Realizm i neorealizm, [w:] S. Burchill, R. Devetak, A. Linklater i in., Teorie stosunków międzynarodowych, Warszawa 2006.
• Chojan A., Europejska Służba Działań Zewnętrznych - postęp czy regres w politycznej integracji Europy?, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna", 2012, nr 1 (36).
• Ciur J., Świat poradziłby sobie z nędzą, ale nie umie i co gorsza nie chce, "Obserwator finansowy.pl", www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekono mia/swiat..., 25.12.2016.
• Czapliński W., Wyrozumska A., Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2004.
• Czaputowicz J., Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja, Warszawa 2007.
• Czaputowicz J., Suwerenność, Warszawa 2013.
• Czaputowicz J., Wielopoziomowe zarządzanie a deficyt demokracji w Unii Europejskiej, [w:] J. Ruszkowski, L. Wojnicz (red.), Multi-Level Governance w Unii Europejskiej, Szczecin-Warszawa 2013.
• Deklaracja zasad prawa międzynarodowego, dotyczących stosunków i współdziałania państw zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych (Nowy Jork 24 X 1970), [w:] S. Bieleń (red.), Prawo w stosunkach międzynarodowych. Wybór dokumentów, Warszawa 2004.
• Finkelstein L.S., What is global governance, "Global Governance", No. 1/1995.
• Fiszer J.M., Suwerenność Polski po dziesięciu latach członkostwa w Unii Europejskiej, [w:] K.A. Wojtaszczyk, M.M Mizerska-Wrotkowska, W. Jakubowski (red.), Polska w procesie integracji europejskiej: dekada doświadczeń, Warszawa 2014.
• Fiszer J.M., Suwerenność Polski i tożsamość narodowa w świetle Konstytucji RP i Konstytucji Europejskiej, "Politeja", 2005, nr 2.
• Fiszer J.M., Skutki dziesięciu lat członkostwa w Unii Europejskiej dla suwerenności Polski, "Studia Polityczne", 2014, nr 4936.
• Freudenstein R., Suwerenność, tożsamość, biurokracja i wartości - polityczne aspekty integracji Europy, [w:] A. Dylus (red.), Europa. Fundamenty jedności, Warszawa 1999.
• Fukuyama F., Przyszłość historii. Czy liberalna demokracja przetrwa schyłek klasy średniej?, "Przegląd Polityczny", 2012, nr 111.
• Garczewski K., Niemcy we współczesnych stosunkach międzynarodowych -regionalne przywództwo, globalne ambicje, [w:] R. Bania, K. Zdulski (red.), Wyzwania i problemy współczesnych stosunków międzynarodowych, Łódź 2015.
• Gravier M., Empire vs. Federation: which path for Europe?, "Journal of Political Power", 2011, nr 7.
• Grosse T.G., O słabości polityki zagranicznej Unii Europejskiej, "Analizy Nato-linskie", 2010, nr 8.
• Grosse T.K., W oczekiwaniu na rewolucję, "Rzeczpospolita", 22.VII.2014.
• Guzek M., Przyszłość kapitalizmu - cesjonalizm?, Warszawa 2016.
• Hinsley F.H., Sovereignty, Cambridge 1966.
• Ionesco G.T., Between Sovereignty and Integration. Intrpoduction, [w:] G. Ionesco (red.), Between Sovereignty and Integration, London 1974.
• Jackson R., Suwerenność. Ewolucja idei, Warszawa 2011.
• Jagusiak B., Współczesne wyzwania europejskie, Warszawa 2008.
• Janicka I., Nastroje prawicowo- ekstremistyczne społeczeństwa niemieckiego, "Przegląd Politologiczny", 2016, nr 3.
• Jaskiernia J., Traktat z Lizbony a problem legitymizacji demokratycznej Unii Europejskiej, [w:] A. Preisner (red.), Prawowitość czy zgodność z prawem. Legitymacja władzy w państwach demokratycznych, Wrocław 2010.
• Jaskiernia J., Pozycja Parlamentu Europejskiego w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony, [w:] J.M. Fiszer (red.), Parlament Europejski po Traktacie z Lizbony. Doświadczenia i nowe wyzwania, Warszawa 2011.
• Jendroszczyk P., Multikulti już się przeżyło, "Rzeczpospolita", 20- 21.09. 2014.
• Kaczorowski P.P., Państwo zbudowane na zgodzie? O złożonej naturze XIX-wiecz-nego państwa konstytucyjnego i o hipotezie dotyczącej rządów prawa, "Studia Polityczne", 2015, nr 1(37).
• Kaczorowski P.P., Uwagi o pojęciu państwa i suwerenności, "CIVITAS", 2010, nr 12.
• Kaczorowski P.P., Państwo w europejskiej tradycji kontynentalnej, "CIVITAS", 1997, nr 1.
• Kirpsza A., Jak negocjować w Brukseli? Proces podejmowania decyzji w Unii Europejskiej, Warszawa 2016.
• Kleiber M., Kryzys zabija, ale państwo może się przed tym bronić, "Dziennik Gazeta Prawna", 2.02.2017.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483).
• Kranz J., Wyrozumska A., Powierzenie Unii Europejskiej niektórych kompetencji a Traktat fiskalny, "Państwo i Prawo", 2012, nr 7.
• Krastew I., Demokracja: przepraszamy za usterki, Warszawa 2015.
• Kubin T., Legitymizacja systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej, Katowice 2014.
• Lipschutz R.D., From Place to Planet: Local Knowledge and Global Environmental Governance, No. 3/1997.
• Łastawski K., Polska racja stanu po wstąpieniu do Unii Europejskiej, Warszawa 2009.
• Majkowska S., Stosowanie i interpretacja prawa Unii Europejskiej, [w:] Unia Europejska. Prawo instytucjonalne i gospodarcze, Warszawa 2005.
• MalendowskiW., Suwerenność państw w procesie integracji europejskiej, "Przegląd Politologiczny", 2010, nr 4.
• Mieńkowska-Norkiene R., End of the multi-level governance koncept in the EU research?, [w:] A. Rothert (red.), The Processes of Transnational Governance, Warszawa 2014.
• Millon-Delsol Ch., Zasada subsydiarności, Kraków 1995.
• Morgenthau H.J., Polityka między narodami: walka o potęgę i pokój, przejrzał i uzupełnił Kenneth W. Thompson, Warszawa 2010.
• Newman M., Democracy, Sovereignty and the European Union, London 1996.
• Oramus M., Nowoweberowskie państwo w kontekście globalnego kryzysu ekonomicznego, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna", 2016, nr 1(52).
• Parzymies S., Państwo w procesie integracji europejskiej, [w:] M. Sułek, J. Simonides (red.), Państwo w teorii i praktyce stosunków międzynarodowych, Warszawa 2009.
• Polakowska-Kujawa J., Współczesna Europa w procesie zmian: wybrane problemy, Warszawa 2006.
• Popławska E., Zasada subsydiarności w traktatach z Maastricht i Amsterdamu, Warszawa 2000.
• Przewodnik po traktacie z Lizbony, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg 2009.
• Ryniewska-Kiełdanowicz M., Public relations Polski w okresie kandydowania do Unii Europejskiej, Wrocław 2007.
• Schulz M., Skrępowany OLBRZYM. Ostatnia szansa dla Europy, Warszawa 2014.
• Schulze H., Państwo i naród w dziejach Europy, Warszawa 2012.
• Simonides J., Wpływ globalizacji na miejsce i rolę państwa w stosunkach międzynarodowych, [w:] E. Haliżak, R. Kuźniar, J. Simonides (red.), Globalizacja a stosunki międzynarodowe, Bydgoszcz-Warszawa 2004.
• Simonides J., Unia Europejska - państwo - region, nowe pojmowanie subsydiarności i suwerenności, [w:] E. Haliżak, S. Parzymies (red.), Nowy typ wspólnoty międzynarodowej, Warszawa 2002.
• Stadtmüller E., Regionalizm i regionalizacja jako podmiot badań w stosunkach międzynarodowych, [w:] K. Jędrzejczyk- Kuliniak, L. Kwieciński, B. Michalski, E. Stadtmüller (red.), Regionalizacja w stosunkach międzynarodowych. Aspekty polityczno-gospodarcze, Toruń 2008.
• Stiglitz J.E., Globalizacja, Warszawa 2004.
• Szahaj A., Kapitalizm do poprawki, "Rzeczpospolita", 23.11.2016.
• Weigel G., Osiem wyzwań dla Europy, "Rzeczpospolita", 23.XI.2016.
• Wendt A., Anarchy is what States make of it; the Social Construction of Power Politics, "International Organization", 1999, nr 46(2).
• Węc J.J., Traktat Lizboński. Polityczne aspekty reformy ustrojowej Unii Europejskiej w latach 2007-2009, Kraków 211.
• Wierzchowska A., Wpływ modernizacji i kryzysu na dynamikę zmiany w Unii Europejskiej, Warszawa 2016.
• Wierzchowska A., Postrzeganie suwerenności państwa polskiego w kontekście członkostwa Polski w Unii Europejskiej - wybrane aspekty prawne, [w:] S. Sulowski, Polska i Republika Federalna Niemiec w procesie integracji europejskiej, Warszawa 2007.
• Więcławski J., Teoria realizmu Hansa J. Morgenthaua. Koncepcje, krytyka i znaczenie dla współczesnych stosunków międzynarodowych, Olsztyn 2014.
• Winczorek P., Nauka o państwie, Warszawa 2005.
• Wyżnikiewicz B., Polska coraz lepsza w eksporcie, imporcie i produkcji przemysłowej w krajach OECD, "Obserwator finansowy. pl", www.obserwatorfi nansowy.pl/warto- wiedz/raporty/polska..., 5.01.2017.