Rola słupów i faktycznych organizatorów przestępstw karuzelowych oraz skala współpracy z biegłymi sądowymi w przestępczości gospodarczej

• Autorzy: Sonia Kozub-Skalska

Warianty tytułu

The Role of Substituted Persons and Real Organizers of Carousel Crimes and the Scale of Cooperation with Court Experts in Economic Crime

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jednym z mechanizmów, który znacząco przyczynia się do istnienia luki w VAT są oszustwa podatkowe realizowane w ramach tzw. karuzeli podatkowej. Niestety skala tego zjawiska pokazuje, iż zarówno organy skarbowe, jak i organy ścigania nie radzą sobie z ograniczaniem tej skali. Dzieje się tak dlatego, że w prowadzonych postępowaniach często nie dochodzi do wykrycia faktycznego organizatora karuzeli VAT, co w konsekwencji powoduje, iż szuka on nowych słupów i niemal natychmiast tworzy kolejną karuzelę. Zdaniem autora za taki stan rzeczy odpowiada między innymi organ podatkowy wydający decyzje podatkowe na słupów nie korzystając przy tym z możliwości wynikających wprost z art. 55 kodeksu karnego skarbowego (firmanctwo). Nie można bowiem zapominać, iż faktycznymi beneficjentami korzyści finansowych pochodzących z oszustw podatkowych są organizatorzy, nie zaś osoby podstawione (słupy), które w efekcie swojej roli są bardzo nisko opłacani. Wydanie decyzji podatkowej na faktycznego organizatora umożliwia realne odzyskanie start jakie poniósł budżet państwa. Ponadto wyspecjalizowane komórki zajmujące się odzyskaniem mienia, które podlegają pod Wydział ds. Odzyskiwania Mienia w Komendzie Głównej Policji miałby realną szansę na zabezpieczenie majątku organizatora, pochodzącego z przestępstwa. Wydaje się, iż bez zmiany podejścia organów podatkowych i współpracy organów ścigania faktyczni organizatorzy pozostaną nadal bezkarni, a odzyskanie mienia niemal niemożliwe - mimo sprzyjających możliwości ustawodawczych. Do ustalania faktycznych organizatorów konieczna jest szeroka analiza schematu przestępczego procederu, a tym samym jak pokazuje praktyka bliższa współpraca wymiaru sprawiedliwości z biegłymi sądowymi, która w efekcie przyczyni się do efektywności ustalania faktycznych organizatorów zorganizowanych grup przestępczych działających w obszarach przestępstw karuzelowych. Artykuł stanowi kontynuacje badań podjętych przez autora w publikacji pt. Mechanizm przestępstw karuzelowych i metody ich ograniczenia1. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na konieczność zmiany podejścia do prowadzonego postępowania, co może realnie ograniczyć skalę przestępstw karuzelowych. Jednocześnie autor wskazuje na konieczność wykorzystania istniejącego stanu prawnego oraz współpracy z biegłymi sadowymi w celu poprawy efektywności prowadzonych postępowań (czas trwania postępowania, ustalanie faktycznych organizatorów). Wartością dodaną opracowania jest to, iż metody poruszone w artykule nie wymagają zmian legislacyjnych, a więc mogą zostać natychmiast zastosowane w praktyce. W celu przedstawienia zamierzonych celów zastosowano metody badań literaturowych oraz danych publicznych udostępnianych przez Ministerstwo Finansów, obowiązujących aktów prawnych. Ponadto przeprowadzono badania własne obejmujące skalę współpracy między wymiarem sprawiedliwości, a biegłymi sądowymi, co pozwala zweryfikować hipotezę, iż zakres tej współpracy w zakresie przestępczości gospodarczej jest niewystarczający. Zawarte w artykule rozważania mają charakter zarówno teoretyczny, jak i praktyczny. (abstrakt oryginalny)

EN

One of the mechanisms that significantly contributes to the existence of the VAT gap are tax frauds implemented within the so-called carousel tax. Unfortunately, the scale of this occurrence shows that both tax authorities and law enforcement agencies do not cope with limiting this scale. This is because in the conducted proceedings, the real organizer of the VAT carousel is often not detected, which in turn means that he is looking for new substituted persons and almost immediately creates a new carousel. According to the author, such a state of affairs corresponds, inter alia, to the tax authority issuing tax decisions on substituted persons, without making use of the possibilities resulting directly from art. 55 of the penal fiscal code (endorsing). It can not be forgotten that the actual beneficiaries of financial benefits from tax frauds are the organizers, not the substitute persons, which as a result of their role are very low paid. Issuing a tax decision on the real organizer makes it possible to regain the actual losses taken by the state budget. In addition, specialized units dealing with the recovery of property, which are subject to the Department of Recovery of Property at the Police Headquarters would have a real chance to secure the property of an organizer from a crime. It seems that without changing the tax authorities' approach and law enforcement cooperation, the real organizers will remain unpunished, and the recovery of assets almost impossible - despite the favorable legislative possibilities. A broad analysis of the criminal procedure pattern is necessary to determine the real organizers, and thus, as the practice shows, closer judicial cooperation with court experts, which in turn will contribute to the effectiveness of identifying the real organizers of organized criminal groups operating in the areas of carousel crimes. The article is a continuation of the research undertaken by the author in the publication Mechanism of carousel crimes and methods of their limitation. The aim of the article is to draw attention to the need to change the approach to the conducted proceedings, which can realistically reduce the scale of carousel crimes. At the same time, the author indicates the necessity to use the existing legal status and to cooperate with court experts in order to improve the efficiency of proceedings (duration of proceedings, determination of real organizers). The added value of the study is that the methods mentioned in the article do not require legislative changes, so they can be applied immediately in practice. In order to present the intended objectives, there were applied methods of literature research and public data made available by the Ministry of Finance, applicable legal acts. In addition, own research was carried out, including the scale of cooperation between the judiciary and court experts, which allows us to verify the hypothesis that the scope of this cooperation in the field of economic crime is insufficient. The considerations in the article are both theoretical and practical. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przestępstwa gospodarcze; Przestępstwa skarbowe; Oszustwa podatkowe; Unikanie opodatkowania; Postępowanie karne

EN

Economic crimes; Fiscal offence; Tax fraud; Tax avoidance; Criminal procedure

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 18 (67)
• Strony: 42--57

Twórcy

autor

Sonia Kozub-Skalska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Babiarz S. [w:] Babiarz S., Dauter B., Gruszczyński B., Hauser R., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2004.
• Babiarz S., Dauter B., Gruszczyński B., Hauser R., Kabat A., Niezgódka-Medek M.: Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2004
• Baniak S.: Prawo karne skarbowe. Wolters Kluwer, Warszawa 2006
• Hołyst B., Kryminalistyka, LexisNexis, Warszawa 2007.
• Keen M., Smith S.: VAT Fraud and Evasion: What Do We Know, and What Can be Done? IMF Working Paper 2007 za: Lipniewicz R., Docelowy system VAT w Unii Europejskiej. Harmonizacja opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych, Oficyna 2010, lex/El.
• Kozub- Skalska S.: Mechanizm przestępstw karuzelowych i metody ich ograniczenia, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Polityki Europejskie, Finanse i Marketing nr 17 (66) 2017.
• Mastalski R., [w:] Adamiak B., Borkowski J., Mastalski R., Zubrzycki J.: Ordynacja podatkowa. Komentarz 2003, Wrocław 2003
• Mastalski R., [w:] Adamiak B., Borkowski J., Mastalski R., Zubrzycki J., Ordynacja podatkowa. Komentarz 2004, Wrocław 2004.
• Nowak K.: Wybrane zagadnienia dotyczące działalności tzw. słupów w ramach zorganizowanych grup przestępczych dopuszczających się oszustw podatkowych w związku z obrotem wyrobami stalowymi. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego nr 10 (6) 2014
• Nowak K.: Wybrane zagadnienia dotyczące działalności tzw. słupów w ramach zorganizowanych grup przestępczych dopuszczających się oszustw podatkowych w związku z obrotem wyrobami stalowymi. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego nr 10 (6) 2014
• Olesińska A. [w:] Brzeziński B., Kalinowski M., Masternak M., Olesińska A., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Toruń 2002.
• Pabiański T., Śliż W.: Zorganizowane działania przestępcze wykorzystujące mechanizmy konstrukcyjne podatku VAT, Przegląd Podatkowy, 1/2007.
• Tomaszewski T.: Dowód z opinii biegłego w procesie karnym, Kraków 1998
• Turek J.: Biegły sądowy i jego czynności, Monitor Prawniczy 24/2007.
• Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy. (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2137 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 201 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1137 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1764). Wilk L.: Firmanctwo - art. 55 kodeksu karnego skarbowego, Prok. i Pr. 2001 nr 6.
• Wilk L.: Firmanctwo - art. 55 kodeksu karnego skarbowego, Prok. i Pr. 2001 nr 6
• Wilk L.: Przestępstwa i wykroczenia skarbowe [w:] Prawo gospodarcze i handlowe. Tom. 10. Prawo karne gospodarcze, pod redakcją Górniok O., Warszawa 2003
• Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 lutego 2017 r. III SA/Wa 3363/15 Znikający podatnik, bufor i broker w karuzeli podatkowej.
• Zalewski D.: Odpowiedzialność za firmanctwo, Monitor Podatkowy 2009 nr 4, Mastalski R. [w:] Adamiak B., Borkowski J., Mastalski R., Zubrzycki J., Ordynacja podatkowa. Komentarz 2004, Wrocław 2004.

Identyfikatory

DOI

10.22630/PEFIM.2017.18.67.22