Cztery dekady prawosławia. Warszawska parafia pounicka w strukturach Patriarchatu Moskiewskiego w latach 1876-1917

• Autorzy: Michał Stanisław Jasiński

Warianty tytułu

Four Decades of Orthodoxy. The Former Eastern Catholic Parish in Warsaw under the Moscow Patriarchate, 1876-1917

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Four Decades of Orthodoxy. The Former Eastern Catholic Parish in Warsaw under the Moscow Patriarchate, 1876-1917 is an attempt to reconstruct the history of the Warsaw-based church and community of ex-Uniates following their absorption into Russian Orthodoxy. It starts with a brief historical account on the formation of this group initiated by the Basilian Order. Then it describes the Russian policy that removed the Basilians from the parish. It goes over the process of adapting the parish to Orthodoxy in terms of architecture, area, demography, staffing and ideology. It discusses the parish clergy in terms of social and geo-ethnic backgrounds, education and worldviews. It lists the most active parishioners, i.e. Russians belonging to the city's military and executive elite. The most significant episodes of the Orthodox parish are enumerated, i.e. the involvement of the parish priest in the 1882 Hnylychky controversy, the 1892 failed bomb attack on Governor-General Iosif Gurko, and the 1906 political murder of an agent provocateur, son of the parish priest. Some thought is given to the 1905 Edict of Toleration that did not result in giving former Greek Catholics back their confiscated Warsaw church. The narrative ends with the evacuation of the Orthodox clergy in the summer of 1915, followed by the entry of German troops into the city, and the official act of handing over the church to its original owners, i.e. a group of now-restored Greek Catholics and a Basilian Father, thus concluding the Orthodox period of the parish.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kościół Prawosławny; Kościół w społeczeństwie; Kościół w polityce; Religia; Polityka wyznaniowa

EN

Orthodox Church; Church in society; Church in Politics; Religion; Religious policy

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2016
• Numer: Vol. 14, z. 1
• Strony: 93--117

Twórcy

autor

Michał Stanisław Jasiński

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Fedoryk J., Listy księdza Łuki Cybika do Osipa Andriejewicza Markowa jako źródło do historii stosunków religijno-narodowościowych na Chełmszczyźnie w drugiej połowie XIX wieku, "Almanach Historyczny", t. 12, 2010, s. 147-162.
• Górski R., Polscy zamachowcy. Droga do wolności, Kraków 2008.
• Grabiec J. [Dąbrowski J.], Czerwona Warszawa przed ćwierć wiekiem: moje wspomnienia, Poznań 1925.
• Jak z Unitami obchodzą się w Rosyi? Korespondencya dyplomatyczna przedłożona w Izbie niższej angielskiej z polecenia królowej, a w odpowiedzi na adres z dnia 5 marca 1877 r., Kraków 1877.
• Kaczyńska E., Drewniak D., Ochrana: carska policja polityczna, Warszawa 1993.
• Kładoczny J., Ostatnie chwile prowincji bazyljańskiej w Królestwie Polskiem, "Collectanea Theologica", 1934, nr 1, s. 93-103.
• Kołbuk W., Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835-1875, Lublin 1992.
• Kołbuk W., Trzy kasaty unii kościelnej: 1795, 1839, 1875 - różnice i podobieństwa, "Zeszyty Naukowe KUL", 1991, nr 1/2, s. 3-12.
• Kowalczyk A. S., Sawinkow, Warszawa 1992.
• Latawiec K., Duchowieństwo soboru prawosławnego w Chełmie w latach 1876- 1905, "Rocznik Chełmski", t. 11, 2007.
• Latawiec K., Sandomierska Brygada Straży Granicznej 1889-1914, Sandomierz 2010.
• Latawiec K., W służbie imperium... Struktura społeczno-zawodowa ludności rosyjskiej na terenie guberni lubelskiej w latach 1864-1915, Lublin 2007.
• Lichocka H., Ignacy Mościcki (1867-1946). Inżynier i wynalazca, Warszawa 2006.
• Łabyncew J., Szczawinskaja L., Русское зарубежье межвоенной Польши и о. Терентий Теодорович, w: Polska w Rosji - Rosja w Polsce. Dialog kultur, red. R. Paradowski, S. Ossowski, Poznań 2003, s. 25-36.
• Mościcki I., Autobiografia, Warszawa 1993.
• Osadczy W., Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji, Lublin 2007.
• Owsianko B., Prowokatorzy i spiskowcy, Warszawa 1977.
• Potkański W., Terroryzm na usługach ugrupowań lewicowych i anarchistycznych w Królestwie Polskim do 1914 roku, Warszawa 2014.
• Próchnik A., Zamach na Skałona, "Kronika Ruchu Rewolucyjnego w Polsce", 1935, nr 1.
• Ryska grupa partyi "Proletaryat" (1890-1892), w: Z pola walki: zbiór materyałów tyczących się polskiego ruchu socyalistycznego, Londyn 1904.
• Ryświcki J., Zamach na warszawskiego generał-gubernatora Hurkę, Warszawa 1934.
• Sawinkow B., Wspomnienia terrorysty, przeł. J. Kwieciński, Warszawa 1991.
• Sławiński P., Parafie prawosławne w Sandomierzu i okolicy, Warszawa 2008.
• Smoleń M., Podwójna gra Azefa: z dziejów prowokacji carskiej Ochrany, Kraków 1991.
• Sokoł K., Sosna A., Kopuły nad Wisłą. Prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach 1815-1915, Moskwa 2003.
• Sosna G., Troc-Sosna A., Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX-XXI wieku, Ryboły 2012.
• Sosna G., Troc-Sosna A., Zapomniane dziedzictwo. Nie istniejące już cerkwie w dorzeczu Biebrzy i Narwi, Białystok 2002.
• Szagała R., Wiszka E., Ukraińcy w Warszawie, Toruń-Warszawa 2010.
• Trojanowska M. (oprac.), Chełmski Konsystorz Greckokatolicki [1525] 1696- 1875 [1905]. Inwentarz analityczny archiwum, Warszawa 2003.
• Wyszomirski T., Kościół prawosławny w Królestwie Polskim w latach 1875- 1905, Warszawa 2012. Rozprawa doktorska napisana na Wydziale Teologicznym ChAT pod kierunkiem prof. dr. hab. A. Mironowicza.
• Zieliński J., Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, t. 11, Warszawa 2005.
• Акаемовъ Н. Ф., Варшава, Варшава 1899.
• Балик Б. ЧСВВ, З історії монастиря ОО Василіян у Варшаві, Перемишль 1986/2008.
• Москвичъ Г., Иллюстрированный Практическій путеводитель по Варшавѣ и ея окрестностямъ, Владикавказъ 1907.
• Теодоровичъ Т. П., Къ сорокалѣтію пастырства. 1895 - 17(30) IX 1935, Варшава 1935.