Chłonność terenów wiejskich w obszarach funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich : ujęcie metodyczne

• Autorzy: Beata Warczewska , Barbara Mastalska-Cetera

Warianty tytułu

The Capacity of Rural Areas in Functional Areas of Regional Centres : Methodical Approach

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W 2015 r. w kolejnej zmianie Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadzono zapis o konieczności dokonania bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę. Jednym z elementów bilansowania jest oszacowanie chłonności dwóch rodzajów obszarów: pierwsze o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej, drugie to obszary przeznaczone w planach miejscowych pod zabudowę. Chłonność rozumiana jest, jako możliwość lokalizowania na tych obszarach nowej zabudowy. Podejście takie sprowadza omawiany aspekt do skali lokalnej. W artykule zaproponowano nowatorskie ujęcie problematyki chłonności terenów w skali subregionalnej-obszarów funkcjonalnych miejskich ośrodków wojewódzkich. Przyjęto tezę, że efektywne zarządzanie rozwojem tych obszarów wymusza ujęcie problematyki chłonności w skali ponad lokalnej. Celem pracy jest przedstawienie metody (opartej o zestaw wskaźników) służącej do skonstruowania wstępnych charakterystyk gmin wchodzących w skład obszaru funkcjonalnego, jako podstawa do oszacowania chłonności poszczególnych terenów. Podejście takie pozwala na zbilansowanie zasobów przestrzennych terenów o różnych funkcjach w skali całego obszaru funkcjonalnego, ochronę obszarów cennych pod względem przyrodniczym przed nadmierną antropopresją, ochronę i zachowanie terenów otwartych, ograniczenie kosztów rozbudowy infrastruktury technicznej, intensyfikację zabudowy zamiast jej rozpraszania na dużym obszarze. Oszacowanie potencjalnej chłonności obszaru funkcjonalnego z wykorzystaniem zasobów statystyki publicznej ułatwia zadanie oraz daje możliwość porównania uzyskanych wyników w czasie i przestrzeni. Zaproponowana metoda wskaźnikowania może być przydatna przy koordynacji kierunków planowania i zagospodarowania przestrzennego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego. (abstrakt oryginalny)

EN

In 2015, in another amendment to the Act on Spatial Planning and Development a provision was introduced about the need to perform balancing of the area for development. One of the balancing components is to estimate the capacity of two types of areas: the first are characterized by a fully developed compact functional and spatial structure, whereas the second are intended for development in local plans. Capacity is understood as the ability to locate new buildings in these areas. Such approach brings down the discussed aspect to the local scale. The article proposes an innovative approach to the capacity problem of sub-regional areas, i.e. functional areas of urban regional centres. The thesis was adopted that effective management of these areas ' development imposes the presentation of capacity problems in a supra-local scale. The purpose of the study is to present the method (based on the set of indicators) used to construct the initial characteristics of municipalities included in the functional area, as a basis for estimating the capacity of particular areas. Such approach allows balancing the spatial resources of different functional areas across the entire functional area, protecting valuable natural areas from excessive anthropopression, protecting and preserving open areas, reducing the costs of technical infrastructure extension, intensifying development rather than dispersing it on a large area. Estimating the potential capacity of a functional area, using public statistical resources, facilitates the task and provides the opportunity to compare the results obtained in time and space. The proposed index method can turn out useful in coordinating the guidelines for planning and spatial management of the functional area of a regional centre.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Obszary wiejskie; Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; Modele wskaźnikowe

EN

Rural areas; Polish Act on Spatial Planning and Development; Indicator models

• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2018
• Numer: nr I/1
• Strony: 183--195

Twórcy

autor

Beata Warczewska

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Barbara Mastalska-Cetera

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Bibliografia

• Bazan-Krzywoszańska A., Mrówczyńska M., Skiba M. (2016). Chłonność terenów zieleni w mieście - studium przypadku miasta Zielona Góra. Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury (JCEEA), t. XXXIII, z. 63 (2/I/16), Rzeszów: 401-412.
• Biała Księga Obszarów Metropolitalnych (2013). Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa.
• Borys T. (2005). Wskaźniki zrównoważonego rozwoju. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok.
• Dąbrowska-Milewska G. (2010). Standardy urbanistyczne jako narzędzie racjonalnej gospodarki terenami w mieście. Czasopismo Techniczne Architektura, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, z. 14, rok 107, Kraków: 17-24.
• Głaz M. (2006). Przekształcenia agrarne strefy podmiejskiej jako efekt oddziaływania miasta Wrocławia. W: Słodczyk J., Klimek R. (red.), Przemiany przestrzeni miast i stref podmiejskich. Uniwersytet Opolski, Opole: 153-166.
• Gonda-Soroczyńska E. (2009). Przemiany strefy podmiejskiej Wrocławia w ostatnim dziesięcioleciu. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, Nr 4/2009, Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, Kraków: 149-165.
• Graja-Zwolińska S. (2009). Rola wskaźnika chłonności turystycznej w kształtowaniu przestrzeni turystycznej parków narodowych. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo - Leśnej, R. 11. Zeszyt 4 (23).
• Hamilton D.K. (2000). Organizing government structure and governance functions in metropolitan areas in response to growth and change: A critical overview. Journal of Urban Affairs, Vol.22 / No 1, London: 65-84.
• Kaczmarek T. (2015). Functional Urban Areas as the Focus of Development Policy in Poland. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, n. 29, Poznań: 9-19.
• Kaczmarek T. (2017). Miejskie obszary funkcjonalne - problemy integracji zarządzania. W: Teoria i praktyka rozwoju obszarów funkcjonalnych, pod red. T. Kudłacza i P. Brańki. Studia PAN KPZK, Tom CLXXIV, Warszawa:157-167.
• Klasik A., Kuźnik F. (2017). Gospodarka przestrzenna w obszarach miejskich. Analiza zjawisk chaosu przestrzennego. W: Teoria i praktyka rozwoju obszarów funkcjonalnych, pod red. T. Kudłacza i P. Brańki. Studia PAN KPZK, Tom CLXXIV, Warszawa: 40-61.
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (2011). Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Dokument przyjęty przez Radę Ministrów 13 grudnia 2011 r., Warszawa.
• Kowalczyk A. (2010). Koncepcje teoretyczne bliskie idei turystyki zrównoważonej. W: Turystyka zrównoważona. Red. nauk. A. Kowalczyk. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 44-55.
• Kudłacz T., Brańka P. (2017). Wstęp. W: Teoria i praktyka rozwoju obszarów funkcjonalnych, pod red. T. Kudłacza i P. Brańki, Studia PAN KPZK, Tom CLXXIV, Warszawa: 11-13.
• Kudłacz T., Markowski T. (2017). Miejskie obszary funkcjonalne w świetle wybranych koncepcji teoretycznych - zarys problemu. W: Teoria i praktyka rozwoju obszarów funkcjonalnych, pod red. T. Kudłacza i P. Brańki, Studia PAN KPZK, Tom CLXXIV, Warszawa: 17-30.
• Marsz A. (1972). Metoda obliczenia pojemności rekreacyjnej ośrodków wypoczynkowych na Niżu. Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej, PTPN, T. 12, z. 3, Poznań.
• Mikuła Ł. (2017). Planowanie przestrzenne dla miejskich obszarów funkcjonalnych. Wybrane problemy metodyczne. W: Teoria i praktyka rozwoju obszarów funkcjonalnych, pod red. T. Kudłacza i P. Brańki. Studia PAN KPZK, Tom CLXXIV, Warszawa: 343-351.
• Opracowanie kryteriów chłonności ekologicznej dla potrzeb planowania przestrzennego. Raport końcowy. (2006). Kierownik pracy Fogel P., Instytut Gospodarki Przestrzennej, Warszawa: s. 140.
• Poradnik urbanisty (2003). Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa.
• Prus B., Salata T., Gawroński K. (2016). Zastosowanie metod GIS do oceny stopnia presji inwestycyjnej w zakresie działalności deweloperskiej na przykładzie strefy podmiejskiej Krakowa. W:Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury (JCEEA), tom XXXIII, ż. 63 (2/I/2016), Rzeszów: 277-290.
• Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji w Polsce (2013). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Warszawa.
• Serafin P., Zawilińska B. (2017). Park narodowy w strefie podmiejskiej - ochrona przyrody a presja urbanizacyjna w Ojcowskim Parku Narodowym. W: Teoria i praktyka rozwoju obszarów funkcjonalnych, pod red. T. Kudłacza i P. Brańki. Studia PAN KPZK, Tom CLXXIV, Warszawa: 400-411.
• Studium spójności funkcjonalnej we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym (2015). Starostwo Powiatowe we Wrocławiu, Wrocław.
• Topczewska T. (2014). Urbanizacja gmin podmiejskich w świetle studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Aspekty metodologiczne. Człowiek i Środowisko 38 (3-4), Warszawa: 5-28.
• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Dz.U. z 2017 r. poz. 1073, 1566.
• Warczewska B. (2012). Poszukiwanie wskaźników pojemności przestrzennej terenów wiejskich leżących w granicach Parku Krajobrazowego "Dolina Baryczy" w gminie Milicz. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich Nr2/II/2012, Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, Kraków: 49-62.
• Warczewski W., Kukuła M. (2014). Rozpraszanie zabudowy a polityka przestrzenna gmin we Wrocławskim Obszarze Funkcjonalnym. W: Współczesne wyzwania polityki regionalnej i gospodarki przestrzennej, red. S. Ciok i K. Janc. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego 33/2, Wrocław: 277-290.
• Zbierska A., Przybyła Cz., Zbierska J.,(2012). Analiza wskaźników zrównoważonego rozwoju w gospodarce przestrzennej na poziomie lokalnym. W: Maciejewska A. (red.) Gospodarka przestrzenna w świetle wymagań strategii zrównoważonego rozwoju, Studia PAN KPZK, t. CXLII, Warszawa: 157-175.
• Ziobro A. B.(2017). Polityka względem przestrzeni miejskiego obszaru funkcjonalnego na przykładzie Krakowa. W: Teoria i praktyka rozwoju obszarów funkcjonalnych, pod red. T. Kudłacza i P. Brańki. Studia PAN KPZK, Tom CLXXIV, Warszawa: 126-134.
• Zipser T. (1983). Zasady planowania przestrzennego. Politechnika Wrocławska, Wrocław: s. 138.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14597/INFRAECO.2018.1.1.012