Prawo pracownika ojca do części urlopu macierzyńskiego w związku z podjęciem zatrudnienia przez nieubezpieczoną matkę dziecka - wątpliwości na tle stosowania art. 180 § 17 k.p.

• Autorzy: Katarzyna Serafin

Warianty tytułu

The Right of an Employee-father to the Portion of Maternity Leave in the Period, when a Mother of a Child not Covered with a Social Insurance in the Event of Disease and Maternity Becomes Employed - Some Doubts on the Ground of Application of the Article 180 § 17 of the Labour Code

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na mocy ustawy nowelizacyjnej z 24 lipca 2015 r.1 wprowadzono do ustawy z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy2 wiele zmian w zakresie uprawnień związanych z rodzicielstwem, które weszły w życie 2 stycznia 2016 r. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu nowelizacji, celem zmian było m.in. rozszerzenie uprawnień rodzicielskich pracowników ojców, jak również uproszczenie i ujednolicenie systemu urlopów związanych z rodzicielstwem oraz ich uelastycznienie w taki sposób, by rodzice mogli je lepiej dopasować do swoich potrzeb3. Na wstępie należy zauważyć, że ustawa nowelizacyjna rozszerzyła krąg uprawnionych, przyznając stosowne prawa nie tylko matce i ojcu dziecka, lecz także pracownikom będącym innymi członkami najbliższej rodziny4. Odnosząc się natomiast do pracowników ojców, przede wszystkim uniezależniła ich uprawnienia do urlopów związanych z rodzicielstwem od posiadania statusu pracowniczego przez matkę dziecka. Ustawodawca przewidział bowiem możliwość korzystania z powyższych urlopów przez pracownika ojca dziecka także wtedy, gdy matka dziecka wprawdzie nie jest pracownicą, ale obejmuje ją ubezpieczenie z innego tytułu niż stosunek pracy (np. prowadzi działalność gospodarczą albo wykonuje pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej). Co więcej, po spełnieniu pewnych warunków ojciec dziecka będący pracownikiem ma prawo skorzystać z urlopu również w przypadku, gdy matka nie jest objęta ubezpieczeniem albo nie ma tytułu do objęcia ubezpieczeniem w razie choroby i macierzyństwa5. Jedną z takich sytuacji normuje art. 180 § 17 k.p. przyznający pracownikowi ojcu prawo do korzystania z części urlopu macierzyńskiego, gdy matka dziecka niemająca tytułu do bycia objętą ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa podejmie zatrudnienie w wymiarze co najmniej połowy etatu. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu "W przypadku podjęcia przez matkę dziecka nieposiadającą tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko przysługuje, w okresie trwania zatrudnienia matki dziecka, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej od dnia podjęcia zatrudnienia przez matkę dziecka aż do wyczerpania wymiaru, o którym mowa w § 1 [...]". Powyższa regulacja wprowadza nowe rozwiązanie, nieznane do tej pory prawu pracy, stanowiące w istocie wyjątek od zasad udzielania urlopu macierzyńskiego obowiązujących przed wejściem w życie omawianej nowelizacji kodeksu pracy. Należy przy tym zaznaczyć, że wyjątkowość owej konstrukcji odnosi się do kilku aspektów, z których nie wszystkie oceniane są jednoznacznie pozytywnie w doktrynie prawa pracy. Co więcej, przepis ten rodzi pewne kontrowersje i może być źródłem wątpliwości interpretacyjnych. (fragment tekstu)

EN

The Amendment Act of 24th of July 2015 has introduced numerous alterations to the provisions of the Labour Code regulating rights of employees' relating to parenthood. One of them is a brand new legal construction contained in the art. 180 § 17 of the Labour Code. This provision entitles the employee-father to the portion of maternity leave in the period, when a mother of a child not covered with a social insurance in the event of disease and maternity becomes employed. From the meaning of the above mentioned article can be resulted that the legislator allows the possibility of employing of non insured mother of a child even immediately after the childbirth, when a women who is an employee, at the same time, must enjoy the maternity leave in the minimum amount of 8 weeks. Such legal solution may cause some doubts from the point of view of employer's obligation to protect the life and health of the employees. The next one concerns the question of an according application of the above mentioned article to parental leave. Application of the construction of reference to another rule in some cases may lead to restriction or even deprivation of the employee-father's right to parental leave. In the study has been presented some interpretive doubts concerning both the meaning of the above mentioned article and the scope of its application. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rynek pracy; Urlop wychowawczy; Urlop macierzyński

EN

Labour market; Parental leave; Maternity leave

• Czasopismo: Gdańsko-Łódzkie Roczniki Prawa Pracy i Prawa Socjalnego
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 6
• Strony: 183--195

Twórcy

autor

Katarzyna Serafin

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• L. Mitrus, Prawo do zasiłku macierzyńskiego w świetle przepisów kodeksu pracy i ustawy zasiłkowej (analiza zmian i postulaty de lege ferenda) [w:] Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, red. J. Czerniak-Swędzioł, Warszawa 2016, s. 95-96.
• M. Latos-Miłkowska, Uprawnienia ojców związane z rodzicielstwem [w:] Aktualne zagadnienia prawa pracy i polityki socjalnej (zbiór studiów), t. II, red. B.M. Ćwiertniak, Sosnowiec 2013, s. 331.
• A. Sobczyk, Komentarz do art. 180 k.p. [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk, Legalis/el. 2015
• M. Mędrala, Uprawnienia rodzicielskie niepracowników na gruncie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych [w:] Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, red. J. Czerniak-Swędzioł, Warszawa 2016, s. 69-70.
• A. Sobczyk, Prawo dziecka do opieki rodziców jako uzasadnienie dla urlopu i zasiłku macierzyńskiego, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2015, nr 9.
• M. Frączek, A. Konarska, Pracownicze urlopy związane z rodzicielstwem - nowe uprawnienia i obowiązki stron stosunku pracy, Legalis/el. 2013.
• B. Godlewska-Bujok, Uprawnienia związane z rodzicielstwem - nowa odsłona, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2015, nr 9, s. 20.
• M. Kuba, Pracownicze urlopy z tytułu rodzicielstwa w świetle zmian dokonanych nowelizacją kodeksu pracy z lipca 2015 r., "Gdańsko-Łódzkie Roczniki Prawa Pracy i Prawa Socjalnego" 2015, nr 5, s. 22.