PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
2017 | z. 151 | 27--51
Tytuł artykułu

Powódź błyskawiczna jako zdarzenie przyrodnicze i społeczne na przykładzie powodzi w Wojcieszowie 5 lipca 2012 roku

Treść / Zawartość
Warianty tytułu
Flash Flood as a Natural and Social Event - the Case of the Flood in Wojcieszów, on July 5th, 2012
Języki publikacji
PL
Abstrakty
Powódź to z definicji zdarzenie przyrodnicze, które ma konsekwencje społeczne i ekonomiczne. Skutki te mogą być zarówno bezpośrednie i natychmiastowe w postaci zniszczeń wywołanych przez wezbrane wody, jak również pośrednie i długotrwałe w postaci wyobrażeń o środowisku geograficznym oraz o zdarzeniach ekstremalnych, które mogą wystąpić na danym obszarze. Szczególny rodzaj zagrożenia stanowią powodzie błyskawiczne w obszarach górskich, gdy intensywne opady na niewielkim obszarze wywołują gwałtowną w przebiegu i skutkach powódź. Do takiego zdarzenia doszło 5 lipca 2012 r. w zlewni górnej Kaczawy, kiedy intensywne opady doprowadziły do uformowania gwałtownych wezbrań w małych zlewniach na obszarze Wojcieszowa (powiat złotoryjski, województwo dolnośląskie). Charakteryzowały się one bardzo dużym natężeniem, które dochodziło do 69 mm·h-1, a dobowa suma opadu przekroczyła 94 mm. Tak wysokie opady wystąpiły na bardzo niewielkim obszarze rozciągającym się w pasie o długości 25 km i szerokości 10-12 km. Spowodowały bardzo szybkie uformowanie fali wezbraniowej, której kulminacja osiągnięta została w ciągu 30-40 minut od wystąpienia najintensywniejszych opadów. Przepływ Kaczawy w Świerzawie wzrósł do 115 m3·s-1 (qmax - 0,86 m3·s-1·km2) i nie wyróżniał się na tle innych wezbrań, które wystąpiły w zlewni w przeszłości. Znacznie wyższy maksymalny odpływ jednostkowy odnotowano w zlewni Kaczawy po profil w Dolnym Wojcieszowie (1,95 m3·s-1·km2) oraz w zlewni Olszanki (2,06 m3·s-1·km2). W małych zlewniach wezbranie osiągnęło katastrofalne rozmiary i wyrządziło znaczne straty. Celem artykułu jest określenie pamięci społecznej o powodzi błyskawicznej w Wojcieszowie z 2012 r. w kilka lat po jej wystąpieniu. Dokonano tego na podstawie badania wyobrażeń przestrzennych o zasięgu wód powodziowych przeprowadzonych dwa i cztery lata po jej wystąpieniu oraz analizy materiałów filmowych o powodzi dostępnych w serwisie internetowym YouTube. Wyniki wskazują, że pomimo zaskoczenia gwałtownym przebiegiem powodzi, to pamięć o niej stopniowo zanika. Świadkowie powodzi wraz z upływem czasu od katastrofalnego zjawiska mają tendencję do wskazywania mniejszego niż rzeczywisty zasięgu wód wezbraniowych. Nie powracają również do materiałów o powodzi dostępnych w serwisie YouTube. Zanikanie pamięci społecznej o katastrofalnym zdarzeniu może przekładać się na niską świadomość zagrożenia powodziowego, a w konsekwencji na niski stopień przygotowania mieszkańców do kolejnego potencjalnego zdarzenia. (abstrakt oryginalny)
EN
By definition, a flood is a natural event with social and economic consequences. These effects can be both direct and immediate as flood losses, as well as indirect and long-lasting, influencing local community's perception of the geographical environment they live in and of possible local disasters. Flash floods in mountainous areas constitute a particular type of hazard. They appear when intense rainfall over a small area causes violent and destructive flooding. Such an event occurred on July 5th, 2012 in the upper Kaczawa catchment when heavy rainfall formed sudden overflowing in small river and stream catchments in the town of Wojcieszów (Złotoryja county, Dolnośląskie voivodship in Poland). Precipitation was characterized by a very high intensity up to 69 mm·h-1 with the daily sum reaching 94 mm. Such high rainfall occurred on a very small area stretching 25 km in length and 10-12 km in width. It caused a very rapid concentration of flood wave with the culmination reached within 30-40 min. after the most intense precipitation. The flow of Kaczawa river in Świerzawa reached 115 m3·s-1 (qmax = 0,86 m3·s-1·km2), though it did not stand out from historic floods in this catchment. Much higher specific discharges were measured for the Kaczawa catchment in Wojcieszów Dolny (1.95 m3·s-1·km2) and for the Olszanka catchment (2.06 m3·s-1·km2). The overflow of water in smaller catchments was catastrophic and caused considerable damage. The main aim of the paper is to analyse the social memory of the 2012 flash flood in Wojcieszów several years after its occurrence. The research included mental sketch mapping of flooded areas conducted two and four years after the flood happened and an analysis of flood recordings available on the YouTube video-sharing website. The findings show that, despite being surprised by the sudden flood that hit their town, memories about that event are slowly fading away. With time passing by, flood witnesses tend to mark a progressively smaller than actual area covered by flood waters. They are not likely to watch historic flood recordings on YouTube either. The authors believe that the decline of social memories of the flood may translate into lower hazard awareness resulting in inadequate preparedness for a possible future flood. (original abstract)
Twórcy
  • Uniwersytet Jagielloński
  • Uniwersytet Jagielloński
  • Jagiellonian University in Krakow, Poland
  • Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie
Bibliografia
  • Bankoff G., 2004, Time is of the essence: Disasters, vulnerability and history, International Journal of Mass Emergencies and Disasters, 22, 3, 23-42.
  • Bartnik A., Jokiel P., 2012, Geografia wezbrań i powodzi rzecznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  • Biernacki W., Bokwa A., Działek J., Padło T., 2009, Społeczności lokalne wobec zagrożeń przyrodniczych i klęsk żywiołowych, IGiGP UJ, Kraków.
  • Biernacki W., Fiedeń Ł., 2017, Zmienność w czasie przestrzennych wyobrażeń powodzi, [w:] J. Działek, W. Biernacki, R. Konieczny, Ł. Fiedeń, P. Franczak, K. Grzeszna, K. Listwan-Franczak, Zanim nadejdzie powódź. Wpływ wyobrażeń przestrzennych, wrażliwości społecznej i komunikowania ryzyka na przygotowanie społeczności lokalnych do powodzi, IGiGP UJ, Kraków.
  • Brennan-Horley C., 2010, Creative city mapping: Experimental applications of gis for cultural planning and auditing, University of Wollongong, Wollongong.
  • Brilly M., Polic M., 2005, Public perception of flood risks, flood forecasting and mitigation, Natural Hazards and Earth System Sciences, 5, 345-355.
  • Bryndal T., 2009, Przepływy maksymalne odnotowane podczas gwałtownych wezbrań, spowodowanych krótkotrwałymi ulewnymi opadami deszczu w małych zlewniach karpackich, [w:] R. Bogdanowicz, J. Fac-Beneda (red.), Zasoby i ochrona wód. Obieg wody i materii w zlewniach rzecznych, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 329-334.
  • Bryndal T., 2010, Parametry hydrologiczne wezbrań spowodowanych krótkotrwałymi intensywnymi opadami deszczu w Polsce, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio B: Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 65, 43-71.
  • Bryndal T., 2011, Identyfikacja małych zlewni podatnych na formowanie gwałtownych wezbrań na przykładzie Pogórza Dynowskiego, Strzyżowskiego i Przemyskiego, Przegląd Geograficzny, 83, 1, 5-26.
  • Bryndal T., 2014a, Identyfikacja małych zlewni podatnych na formowanie gwałtownych wezbrań w Karpatach Polskich, Prace Monograficzne UP, 690, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
  • Bryndal T., 2014b, Parametry hydrologiczne gwałtownych wezbrań opadowo-nawalnych w małych zlewniach w polskiej, słowackiej i rumuńskiej części Karpat, Przegląd Geograficzny, 86, 1, 5-21.
  • Bryndal T., 2015, Local flash floods in Central Europe: A case study of Poland, Norsk Geografisk Tidsskrift - Norwegian Journal of Geography, 69, 5, 288-298.
  • Bryndal T., Cabaj W., Gębica P., Kroczak R., 2010, Gwałtowne wezbrania spowodowane nawalnymi opadami deszczu w zlewni potoku Wątok (Pogórze Ciężkowickie), [w:] T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w badaniach geograficznych, Instytut Geografii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce, 307-319.
  • Bryndal T., Franczak P., Kroczak R., Cabaj W., Kołodziej A., 2017, The impact of extreme rainfall and flash floods on the flood risk management process and geomorphological changes in small Carpathian catchments: A case study of the Kasiniczanka River (Outer Carpathians, Poland), Natural Hazards, 1-26.
  • Bucała A., Budek A., 2011, Zmiany morfologii koryt wskutek opadów ulewnych na przykładzie potoku Suszanka, Beskid Średni, Czasopismo Geograficzne, 82, 4, 321-332.
  • Buciak R., Pieniążek M., 2012, Spatial classification of rural areas in Poland, Geographia Polonica, 85, 1, 57-66.
  • Cha M., Kwak H., Rodriguez P., Ahn Y.-Y., Moon S., 2007, I Tube, You Tube, Everybody Tubes: Analyzing the World's Largest User Generated Content Video System, Proceedings of the 7th ACM SIGCOMM conference on Internet measurement, http://dl.acm.org/citation. cfm?id=1298309 (26.03.2017).
  • Cieplowski A., 1970, Maksymalne wielkości spływów jednostkowych z deszczów nawalnych, Przegląd Geograficzny, 15, 2, 179-193.
  • Colten C.E., Sumpter A.R., 2009, Social memory and resilience in New Orleans, Natural Hazards, 48, 3, 355-364.
  • Covello V.T., 1991, Risk comparison and risk communication: issues and problems in comparing health and environmental risk, [w:] R.E. Kasperson, P.J.M. Stallen (red.), Communicating Risks to the Public, Kluwer, Dordrecht, 79-118.
  • Dubicki A., 1999, Analiza maksymalnych stanów i przepływów wody, [w:] A. Dubicki, H. Słota, J. Zieliński (red.), Dorzecze Odry. Monografia powodzi lipiec 1997, IMGW, Warszawa, 89-114.
  • Działek J., 2013, Cognitive dissonance, [w:] P.T. Bobrowsky (red.), Encyclopedia of Natural Hazards, Springer, Dordrecht, 98-99.
  • Działek J., Biernacki W., Konieczny R., Fiedeń Ł., Franczak P., Grzeszna K., Listwan-Franczak K., 2017, Zanim nadejdzie powódź. Wpływ wyobrażeń przestrzennych, wrażliwości społecznej na klęski żywiołowe i komunikowania ryzyka na przygotowanie społeczności lokalnych do powodzi, IGiGP UJ, Kraków.
  • Felgentreff C., 2003, Post-disaster situations as "window of opportunity"? Post-flood perceptions and changes in the German Odra River region after the 1997 flood, Die Erde, 134, 163-180.
  • Franczak P., 2016, Hydrologiczne i geomorfologiczne skutki ekstremalnego opadu w maju 2014 roku w zlewni Rybnego Potoku (Masyw Babiej Góry), Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio B: Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 70, 2, 63-81.
  • Franczak P., 2017, Rola katastrofalnych wezbrań w kształtowaniu morfologii koryt w małych zlewniach górskich, na przykładzie zdarzenia z maja 2014 r. w zlewni górnej Skawicy, Leśne Prace Badawcze, 78, 1, 28-38.
  • Franczak P., Działek J., 2017, Przebieg powodzi w badanych obszarach i ich konsekwencje, [w:] J. Działek, W. Biernacki, R. Konieczny, Ł. Fiedeń, P. Franczak, K. Grzeszna, K. Listwan-Franczak, Zanim nadejdzie powódź. Wpływ wyobrażeń przestrzennych, wrażliwości społecznej i komunikowania ryzyka na przygotowanie społeczności lokalnych do powodzi, IGiGP UJ, Kraków.
  • Franczak P., Listwan-Franczak K., 2016, Powódź w zlewni Miedzianki (zlewnia Nysy Łużyckiej) w sierpniu 2010 roku. Dobra praktyka w redukcji ryzyka powodziowego w małych zlewniach górskich, w których wystąpiła powódź błyskawiczna, [w:] P. Franczak, P. Krąż, J. Liro, M. Liro, K. Listwan-Franczak (red.), Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii, 4, IGiGP UJ, Kraków, 55-84.
  • Gorczyca E., Wrońska-Wałach D., 2008, Transformacja małych zlewni górskich podczas opadowych zdarzeń ekstremalnych (Bieszczady), Landform Analysis, 8, 25-28.
  • Gorczyca E., Krzemień K., Wrońska-Wałach D., Sobucki M., 2013, Channel changes due to extreme rainfalls in the Polish Carpathians, [w:] D. Lończy (red.), Geomorphological impacts of extreme weather, case Studies from Central and Eastern Europe, Springer, Dordrecht, 23-35.
  • Gorzkowski R., 2008, Powódź 1608 roku, Echo Złotoryi, 6, 14-15.
  • Grzeszna K., 2017, Materiały publikowane w YouTube - wirtualnym, społecznym "archiwum" lokalnych powodzi, [w:] J. Działek, W. Biernacki, R. Konieczny, Ł. Fiedeń, P. Franczak, K. Grzeszna, K. Listwan-Franczak, Zanim nadejdzie powódź. Wpływ wyobrażeń przestrzennych, wrażliwości społecznej i komunikowania ryzyka na przygotowanie społeczności lokalnych do powodzi, IGiGP UJ, Kraków.
  • Hong Y., Adhikari P., Gourley J.J., 2013, Flash flood, [w:] P.T. Bobrowsky (red.), Encyclopedia of Natural Hazards, Springer, London, 324-325.
  • Izmaiłow B., Kamykowska M., Krzemień K., 2008, Geomorfologiczna rola katastrofalnych wezbrań w transformacji górskiego systemu korytowego na przykładzie Wilszni (Beskid Niski), [w:] B. Izmaiłow (red.), Przyroda - Człowiek - Bóg, IGiGP UJ, Kraków, 69-81.
  • Klejnowski R., 2012a, Komentarz synoptyka z dnia 4 lipca 2012 r., http://weather.icm.edu.pl/ komentarze/index1.php?date=2012-07-04 (10.10.2016).
  • Klejnowski R., 2012b, Komentarz synoptyka z dnia 5 lipca 2012 r., http://weather.icm.edu.pl/ komentarze/index1.php?date=2012-07-05 (10.10.2016).
  • Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  • Konieczny R., Działek J., Siudak M., Biernacki W., 2016, Działania właścicieli domów dla ograniczenia skutków powodzi oraz ich motywacje, [w:] T. Walczykiewicz (red.), Problemy planowania w gospodarce wodnej i oceny stanu hydromorfologicznego rzek, IMGW-PIB, Warszawa, 171-189.
  • Kowalczuk I., Mykhnowych A., Pylypovych O., Rud'ko G., 2013, Extreme exgenus processes in Ukrainian Carpathians, [w:] D. Lończy (red.), Geomorphological impacts of extreme weather, case studies from Central and Eastern Europe, Springer, Dordrecht, 53-66.
  • Krasovskaia I., Gottschalk L., Sælthun N.R., Berg H., 2001, Perception of the risk of flooding: The case of the 1995 flood in Norway, Hydrological Sciences Journal, 46, 6, 855-868.
  • Kuhlicke C., 2010, The dynamics of vulnerability: Some preliminary thoughts about the occurrence of 'radical surprises' and a case study on the 2002 flood (Germany), Natural Hazards, 55 (3), 671-688.
  • Kuhlicke C., Steinführer A., 2015, Preface: Building social capacities for natural hazards: An emerging field for research and practice in Europe, Natural Hazards Earth System Science, 15, 2359-2367.
  • Lambor J., 1971, Hydrologia inżynierska, Arkady, Warszawa.
  • Lenart W., 1993, Opad atmosferyczny, [w:] U. Soczyńska (red.), Podstawy hydrologii, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 101-116.
  • MPHP - Rastrowa mapa podziału hydrograficznego Polski, 2010, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa.
  • Olędzki R., 2012a, Komentarz synoptyka z dnia 2 lipca 2012 r., http://weather.icm.edu.pl/komentarze/ index1.php?date=2012-07-02 (10.10.2016).
  • Olędzki R., 2012b, Komentarz synoptyka z dnia 3 lipca 2012 r., http://weather.icm.edu.pl/ komentarze/index1.php?date=2012-07-03 (10.10.2016).
  • Ostrowski J., Czarnecka H., Głowacka B., Krupa-Marchlewska J., Zaniewska M., Sasim M., Moskwiński T., Dobrowolski A., 2012, Nagłe powodzie lokalne (flash flood) w Polsce i skala ich zagrożeń, [w:] H. Lorenc (red.), Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju, IMGW- -PIB, Warszawa, 123-149.
  • Parczewski J., 1960, Warunki występowania gwałtownych wezbrań na małych ciekach, Wiadomości Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej, 8, 1-159.
  • Pociask-Karteczka J., Żychowski J., 2014, Powodzie błyskawiczne (flash floods) - przyczny i przebieg, [w:] T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w mieście, Monografie Komisji Hydrologicznej PTG, 2, 213-226.
  • Renn O., 2008, Risk governance: Coping with uncertainty in a complex world, Earthscan, London.
  • Romanowicz R.J., Nachlik E., Januchta-Szostak A., Starkel L., Kundzewicz Z.W., Byczkowski A., Kowalczak P., Żelaziński J., Radczuk L., Kowalik P., Szamałek K., 2014, Zagrożenia związane z nadmiarem wody, Nauka, 1, 123-148.
  • Rucińska D., 2012, Ekstremalne zjawiska przyrodnicze a świadomość społeczna, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa.
  • Rucińska D., 2014, Interdyscyplinarność i uniwersalność koncepcji redukcji ryzyka klęsk żywiołowych, Prace i Studia Geograficzne, 55, 119-131.
  • Rufat S., Tate E., Burton C.G., Maroof A.S., 2015, Social vulnerability to floods: Review of case studies and implications for measurement, International Journal of Disaster Risk Reduction, 14, 4, 470-486.
  • Ruin I., Gaillard J.-C., Lutoff C., 2007, How to get there? Assessing motorists' flash flood risk perception on daily itineraries, Environmental Hazards, 7, 3, 235-244.
  • Siegrist M., Gutscher H., 2008, Natural hazards and motivation for mitigation behavior: People cannot predict the affect evoked by a severe flood, Risk Analysis, 28, 3, 771-778.
  • Simonsen T.M., 2011, Categorising YouTube, Meide Kultur: Journal of Media and Communication Research, 51, 72-93.
  • Smith K., 2001, Environmental Hazards: Assessing Risk and Reducing Disaster, Routledge, London-New York.
  • Stockmann P., 1892, Geschichte des Dorfes und des Kirchspiels Kauffung: Festschrift zum 150 jährigen Jubiläum der evangelischen Gemeinde am Sonntag Jubilate 1892, Rettungsanst, Schreiberhau- Diesdorf.
  • Tobin G.A., Burrel E.M., 1997, Natural hazards: Explanation and integration, Guilford Press, New York.
  • Tyszka T., Zielonka P., 2017, Large risks with low probabilities: Perceptions and willingness to take preventive measures against flooding, IWA Publishing, London.
  • Wachinger G., Renn O., 2010, Risk perception and natural hazards: CapHaz-Net WP3 report, DIALOGIK, Stuttgart, http://caphaz-net.org/outcomes-results (10.05.2016).
  • Wilson G.A., 2013, Community resilience, social memory and the post-2010 Christchurch (New Zealand) earthquakes, Area, 45, 2, 207-215.
  • Woś A., 1999, Klimat Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171503839

Zgłoszenie zostało wysłane

Zgłoszenie zostało wysłane

Musisz być zalogowany aby pisać komentarze.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.