Nowe szaty healthismu. Self-tracking, neoliberalizm i kapitalizm kognitywny

• Autorzy: Michał Wróblewski

Warianty tytułu

The Healthism's New Clothes. Self-tracking, Neoliberalism, and Cognitive Capitalism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Self-tracking odnosi się do wszelkich sposobów monitorowania i analizowania stanu własnego organizmu za pomocą urządzeń mobilnych (telefonów, opasek, przypinek, obręczy itp.) i powiązanych z nimi aplikacji. Dzięki nim użytkownicy technologicznych gadżetów mogą sprawdzać na bieżąco swoje tętno, mierzyć przebyty w ciągu dnia dystans czy monitorować fazy snu. Ogólnie rzecz ujmując, self-tracking jest nowym wcieleniem ideologii zdrowia, o której pisał Robert Crawford. W artykule poddano analizie to zjawisko, umieszczając je w dwóch kontekstach: ideologii neoliberalnej i kapitalizmu kognitywnego. Używanie gadżetów do self-trackingu pozwala na wytwarzanie określonego rodzaju podmiotowości: skupionej na sobie, samodyscyplinującej się, przedsiębiorczej, dążącej do maksymalizacji kontroli w codziennym, naznaczonym niepewnością życiu. Jednocześnie praktyki monitorowania siebie doskonale wpisują się w nowe reżimy produkcji, oparte na pomysłowości, kreatywności i koncentracji.(abstrakt oryginalny)

EN

Self-tracking refers to all kinds of ways to measuring and analyzing one's biological condition. Self-trackers use various kinds of mobile technologies (smart phones, bands, buttons, rings etc.) and applications. Using this devices, it is possible to measure heart rate, distance traveled every day or to monitor sleep phases. Generally speaking, self-tracking is contemporary expression of healthism ideology, described by Robert Crawford in his famous paper. This article put the phenomenon of self-tracking in two contexts: neoliberal ideology and cognitive capitalism. Self-tracking devices can produce certain type of subjectivity which is individualistic, self-disciplining, enterprising and concerned with control in daily life. At the same time quantification practice fits well into new regime of capitalist production, which are based on creativity, ingenuity and concentration.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

e-zdrowie; Neoliberalizm; Zdrowie; Innowacje w opiece zdrowotnej

EN

e-health; Neoliberalism; Health; Innovations in healthcare

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 58 Dbałość o zdrowie, sprawność fizyczną i atrakcyjny wygląd - społeczne uwarunkowania i praktyki
• Strony: 5--23

Twórcy

autor

Michał Wróblewski

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Althusser L. (2006), Ideologie i ideologiczne aparaty państwa, http://www.filozofia.uw.edu.pl/skfm/publikacje/althusser05.pdf [dostęp: 12.05.2017].
• Barcena M.B., Wueest C., Lau H. (2014), How Safe is You Quantified Self?, Symantec, Mountain View.
• Barta K., Neff G. (2016), Technologies for Sharing: Lessons from Quantified Self About the Political Economy of Platforms, "Information, Communication and Society", Vol. 19, Issue 4, s. 1-14.
• Borowiec A., Lignowska I. (2012), Czy ideologia healthismu jest cechą dystynktywną klasy średniej w Polsce?, "Kultura i Społeczeństwo", nr 3, s. 95-111.
• Butler J. (2008), Uwikłani w płeć, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Charles N. (2013), Mobilizing the Self-Governance of Pre-damaged Bodies: Neoliberal Biological Citizenship and HPV Vaccination Promotion in Canada, "Citizenship Studies", Vol. 16, Issue 6-7, s. 770-784.
• Clarke A. et al. (2003), Biomedicalization: Technoscientific Transformations of Health, Illness, and U.S. Biomedicine, "American Sociological Review", Vol. 68, No. 2, s. 161-194.
• Crawford R. (1977), You Are Dangerous to Your Health: The Ideology and Politics of Victim Blaming, "International Journal of Health Services", Vol. 7, No. 4, s. 10-20.
• Crawford R. (1980), Healthism and the Medicalization of Everyday Life, "International Journal of Health Services", Vol. 10, No. 3, s. 365-388.
• Crawford R. (2006), Health as Meaningful Practice, "Health", Vol. 10, No. 4, s. 401-420.
• Crouch C. (2015), Osobliwa nie-śmierć neoliberalizmu, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Foucault M. (2009), Nadzorować i karać, Aletheia, Warszawa.
• Foucault M. (2011), Narodziny biopolityki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Fox N.J. (2015), Personal Health Technologies, Micropolitics and Resistance: A New Materialist Analysis, "Health", Vol. 20, s. 1-18.
• Hardt M., Negri A. (2005), Imperium, Wydawnictwo AB, Warszawa.
• Hardt M., Negri A. (2012), Rzeczpospolita. Poza własność prywatną i dobro publiczne, Korporacja Ha!art, Kraków.
• Harvey D. (2008), Neoliberalizm. Historia katastrofy, przeł. J. P. Listwan, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
• Laurent J. (2015), Healthscapes of Self-Quantification. Quantifying, Knowing and Improving One's Self: Transforming Health, "eä Journal", Vol. 7, No. 1, s. 107-124.
• Lemke T. (2004), Disposition and Determinism - Genetic Diagnostics in Risk Society, "The Sociological Review", Vol. 52, Issue 4, s. 550-566.
• Lupton D. (1995), The Imperative of Health. Public Health and the Regulated Body, Sage, London.
• Lupton D. (2013), Quantifying the body: monitoring and measuring health in the age of mHealth technologies, "Critical Public Health", Vol. 23, No. 3, s. 393-403.
• Maturo A. (2015), Doing Things with Numbers. The Quantified Self and the Gamification of Health, "eä Journal", Vol. 7, No. 1, s. 87-105.
• Michałowska D.A. (2013), Neoliberalizm i jego (nie)etyczne implikacje edukacyjne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Nafus D., Sherman J. (2014), This One Does Not Go Up to 11: The Quantified Self Movement as an Alternative Big Data Practice, "Internationl Journal of Communication", Vol. 8, s. 1784-1794.
• Nowakowski M. (2015), Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Przegalińska A.(2014), Nawroty bylejakości, "Dwutygodnik", nr 144, http://www.dwutygodnik. com/artykul/5472-nawroty-bylejakosci.html [dostęp: 12.05.2017].
• Przegalińska A. (2015), The Melon App, Quantified Self, and the Internet of Things [w:] G. Mazurek (ed.), Management in Virtual Environments. Case Studies, Kozminski University, Warsaw, s. 90-100.
• Rose N. (2011), Polityka życia samego, "Praktyka Teoretyczna", nr 2-3, s. 187-209.
• Sowa J. (2010), Prekariat - proletariat epoki globalizacji [w:] J. S o k o ł o w s k a (red.), Robotnicy opuszczają miejsca pracy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, s. 101-131.
• Standing G. (2014), Prekariat: nowa niebezpieczna klasa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Stiefmayer T., Roggen D., Ogris G., Lukowicz P. (2008), Wearable Activity Tracking in Car Manufacturing, "IEEE Pervasive Computing", Vol. 6, No. 2, s. 42-50.
• Sunder Rajan K. (2006), Biocapital. The Constitution of Postgenomic Life, Duke University Press, Durham-London.
• Szahaj A. (2014), Kapitalizm drobnego druku, Książka i Prasa, Warszawa.
• Vigarello G. (2011), Historia zdrowia i choroby, Aletheia, Warszawa.
• Zespół Praktyki Teoretycznej (2012), Rzeczpospolita i aktualność komunizmu. Genealogia i krytyki polityczno-filozoficznego projektu dobra wspólnego, [w:] M. H a r d t, A. N e g r i, Rzecz-pospolita, Korporacja Ha!art, Kraków, s. 7-83.
• https://alxd.org/neuroon-krol-jest-nagi-pl.html [dostęp: 7.09.2016].
• http://gadzetomania.pl/2808,7-sposobow-w-jakie-fitbit-zmienil-moje-zycie-opaska-zmotywuje-do-cwiczen [dostęp: 23.08.2016].
• http://gadzetomania.pl/3422,homo-quantificatus-lepsze-zycie-dzieki-pomiarom [dostęp: 22.08.2016].
• http://gethowareyou.com/pl/ [dostęp: 25.08.2016].
• https://jawbone.com/up [dostęp: 25.08.2016].
• http://mamstartup.pl/inside/7416/na-czym-oni-zarabiaja-4-popularne-aplikacje-mobilne-i-ich-nieoczywiste-modele-biznesowe [dostęp: 22.08.2016].
• http://michalik.komorkomania.pl/1087,quantified-self-gdy-zmierzymy-wszystko-nasze-zycie-bedzie-lepsze [dostęp: 23.08.2016].
• http://natemat.pl/70861,self-tracking-czyli-jak-dzieki-technologii-zmierzyc-swoje-zycie-od-a-do-z [dostęp: 22.08.2016].
• https://neurocritic.blogspot.co.uk/2014/01/neurocrap-funded-by-masses-neuroon-and.html [dostęp: 7.09.2016].
• http://wellnessforce.com/resource/why-under-armour-wants-all-your-fitness-data/ [dostęp: 22.08.2016].
• http://www.buzuk.pl/blog/maly-krok-dla-ludzkosci-fitbit-one [dostęp: 22.08.2016].
• http://www.forbes.com/sites/parmyolson/2016/01/08/fitbit-wearables-corporate-wellness/

Identyfikatory

DOI

10.18778/0208-600X.58.01